عروس دریایی با وجود نداشتن مغز، توانایی آموختن از محیط را دارد

عروس دریایی جعبه‌ای کارائیبی فاقد مغز مرکزی است؛ اما می‌تواند از تجربه‌هایش درس بگیرد. این کشف جدید ساز و کار پیچیده‌ی تکامل یادگیری را برملا می‌کند. محققان می‌گویند یادگیری اوج قله‌ی عملکرد سیستم عصبی است. تابه‌حال، تصور رایج میان محققان به‌طور کلی بدین صورت بوده است که یادگیری از یک تجربه و سازگاری با یک رفتار (مانند دوری کردن از ماهیتابه‌ی داغ پس از سوختن) به حیواناتی که از نظر زیستی پیچیده‌تر هستند و مغز نسبتاً بزرگ‌تری دارند، از جمله موش، پرندگان و نخستی‌سانان محدود می‌شود.

به‌گزارش نیوساینتیست، برخی از مطالعات پیشین اشاره کرده‌اند که موجوداتی با سیستم عصبی ساده‌تر نیز ممکن است توانایی یادگیری داشته باشند. به همین دلیل یان بیلکی از دانشگاه کیل آلمان و همکارانش تحقیقات در زمینه‌ی توانایی یادگیری عروس دریایی جعبه‌ای (Tripedalia cystophora) را آغاز کردند؛ گونه‌ای که نشانگر مرحله‌ی بسیار اولیه در تکامل حیوانات است.

محققان به جای رنگ سیاه از نوارهای خاکستری استفاده کردند تا «ریشه‌ها» دورتر از جایی که واقعاً هستند به نظر برسند. توهم بصری در ابتدا باعث شد که عروس دریایی به دیواره های مخزن برخورد کند؛ اما هر ۱۲ عروس دریایی آزمایش پس از گذراندن یک دوره‌ی هفت و نیم دقیقه‌ای در مخزن راه‌راه طوری می‌چرخیدند که از دیوارها دور باشند که نشان می‌دهد این موجودات از برخوردهایشان به دیوار درس گرفته‌اند و رفتار خود را بر اساس این تجربه تغییر داده‌اند. در پایان آزمایش، عروس دریایی‌ها تصادفات خود را به نصف کاهش دادند و تغییرات مسیر موفق خود را چهار برابر کردند.

محققان معتقدند که یادگیری به جای مغز معمولی، در چهار اندام حسی بصری عروس دریایی به نام روپالیوم اتفاق می‌افتد که در سراسر بدن این موجود جاسازی شده است. هر روپالیوم دارای شش عدسی است که نور را حس می‌کند؛ در مجموع ۲۴ عدسی نور چشم وجود دارد که ضربان نبض و محور چرخش عروس دریایی را هدایت می‌کند. در نتیجه، محققان معتقدند که این مطالعه نشان می‌دهد سیستم‌ عصبی در این حیوانات می‌تواند عملکرد بسیار چشمگیری داشته باشد.

بیلکی می‌گوید: «عروس دریایی‌ها پس از برخورد به نوارهایی که نزدیک‌تر از تصورشان بودند، یاد گرفتند که از نوارها دور بمانند.» او مخصوصاً از اینکه فقط چند دقیقه طول کشید تا عروس دریایی‌ها یاد بگیرند که از دیواره‌های مخزن دوری کنند شگفت زده شد. او می‌افزاید: «پیش از این ما فکر می‌کردیم که برای یادگیری وجود یک سیستم عصبی بسیار توسعه یافته ضروری است، اما اکنون ثابت کرده‌ایم که این حیوان بسیار ساده با تکامل بسیار اولیه واقعاً قادر به یادگیری است.»

نتایج مطالعه در Current Biology منتشر شده است.