سرنخ‌های تازه از دفن ملکه افسانه‌ای مصر باستان در نزدیکی مقبره توت عنخ‌آمون
سرنخ‌های تازه از دفن ملکه افسانه‌ای مصر باستان در نزدیکی مقبره توت عنخ‌آمون
به‌تازگی مصرشناس مشهور و موزه‌دار موزه‌ی بریتانیا ادعا کرده است که شواهد تازه‌ای از محل دفن نفرتیتی، ملکه افسانه‌ای مصر باستان به‌دست آورده است. به‌باور این محقق، این شواهد در دل نقاشی‌های دیواری و هیروگلیف‌های مقبره‌ی سلطنتی پنهان شده‌اند.
به‌نقل از پایگاه اخبار علمی ساینس‌آلرت، نیکلاس ریوز سال‌ها است که عقیده دارد نقاشی‌های روی دیوار مقبره‌ی توت عنخ‌آمون خود فرعون را نشان نمی‌دهند؛ بلکه به‌عقیده‌ی او، خط‌های گوشه‌ی دهان در این نقاشی‌ها در اکثر نقوش به‌جای‌مانده از نفرتیتی نیز دیده شده‌اند. بنابراین، ریوز گمان می‌کند این نقاشی‌ها پیش از اینکه مربوط به صحنه‌های دفن فرعون جوان باشند، ممکن است خود او را در حال تدفین نامادری‌اش نفرتیتی نشان دهند.
مومیایی نفرتیتی هیچ‌وقت پیدا نشد تا حالا به یکی از مرموزترین اسرار مصر باستان تبدیل شود. ریوز در مصاحبه‌ی جدید خود به کارتوش‌های (هیروگلیف‌های بیضی‌شکلی که درون آن‌ها اسامی سلطنتی را می‌نویسند) درون نقاشی‌های دیوار اشاره کرده که ظاهراً در آن‌ها هویت حاضران در مراسم تدفین تغییر داده شده است.
زاهی حواس، رئیس شورای عالی آثار باستانی مصر، در سال ۲۰۰۷ بر برداشتن مومیایی توت عنخ‌آمون در اقصُر نظارت می‌کند.
سایر محققان تصور می‌کنند که این نقاشی‌ها درواقع مراسم «بازگرداندن دهان» توت عنخ‌آمون را به‌تصویر کشیده‌اند. این مراسم را جانشین او و فرعون آینده، یعنی آیی انجام داده است. به‌نقل از نشنال جئوگرافیک، بازگرداندن دهان از‌جمله آیین‌‌های مهم تدفینی در مصر باستان بوده است.
در این مراسم، کاهنان به‌کمک ادوات آیینی و دست‌کشیدن به نقاب مرگ مومیایی به‌شکل نمادین دهان مردگان را بازمی‌کردند. اعتقاد بر این بود که این مراسم حواس جسد را برای زندگانی پس از مرگ دوباره احیا می‌کند. برای مصریان باستان این احیای مجدد در دنیای زیرین، لحظه‌‌ی پر از دلخوشی بود.
ریوز برای فرضیه‌ی خود دلایل محکمی دارد. او به خصوصیات جسمانی نقاشی آیی مانند چانه‌ی گوشتالو و بینی سربالای او اشاره می‌کند که بیشتر یادآور توت عنخ‌آمون جوان است. ریوز دراین‌باره به گاردین گفت که بررسی‌های دقیق او از کارتوش‌های آیی، ردپای نام قبلی را برملا می‌کند که توت عنخ‌آمون باشد.
در نسخه‌ی اصلی این نقاشی دیواری، صحنه‌ای نقاشی شده که در آن توت عنخ‌آمون مشغول انجام مراسم تدفین نفرتیتی است. به‌گفته‌ی ریوز، کاملاً ممکن است که مقبره‌ی توت عنخ‌آمون پس از مرگ غیرمنتظره او به مقبره‌ی اصلی نفرتیتی چسبانده شده باشد. چنانچه فرض ریوز درست باشد، امکان اینکه نفرتیتی در جایی در نزدیکی مقبره‌ی توت عنخ‌آمون مدفون شده باشد، بسیار زیاد است.
نفرتیتی ملکه دودمان هجدهم مصر باستان و همسر اول فرعون جنجال‌برانگیز آخناتون بود. آخناتون به‌دلیل بدعت مذهبی خود که تمام مصریان را به یکتاپرستی، یعنی پرستش آتون، ملزم می‌کرد، به چهره‌ای جنجالی در میان فراعنه مصر باستان تبدیل شد. نفرتیتی در روزگاری به‌همراه آخناتون بر مصر فرمانروایی می‌کرد که به‌باور همگان، دوران اوج شکوه و ثروت مصر باستان بود.
حال ریوز استدلال می‌کند که مقبره‌ی توت عنخ‌آمون بیشتر از اینکه مناسب یک پادشاه باشد؛ مناسب یک ملکه بوده است. درواقع، مقبره‌ی فرعون مصری به‌صورت غیرعادی کوچک بوده است؛ به‌طوری‌که حالا از آن به‌عنوان کوچک‌ترین مقبره‌ی سلطنتی در درّه‌ی پادشاهان نام برده می‌شود. علاوه‌بر‌این، بسیاری از گنجینه‌های درون این مقبره ماهیتی کاملاً زنانه دارند.
افزون‌براین، طراحی کف‌پوش مقبره کج است و همین‌طور به‌نظر می‌رسد نقاشی‌های دیواری نیز با عجله کنارهم چیده شده‌اند و حتی ظاهر امر حاکی از آن است که مُهر‌و‌موم مقبره پیش از خشک‌شدن رنگ‌ها انجام گرفته است. تمام این شواهد از یک تدفین عجولانه خبر می‌دهد که باتوجهبه مرگ توت عنخ‌آمون در اواخر نوجوانی منطقی است.
مجسمه‌ی نیم‌تنه نفرتیتی. ملکه و به‌تعبیر برخی مصرشناسان، فرعون مصر باستان، در روزگار خود به‌دلیل زیبایی شکوهمندش زبانزد خاص و عام بود.
به‌نقل از دایره‌المعارف بریتانیکا، توت عنخ‌آمون که معمولاً با نام شاه توت شناخته می‌شود، آخرین عضو خانواده‌ی سلطنتی بود که در پایان دودمان هجدهم سلطنت کرد. توت عنخ‌آمون در ۸ یا ۹ سالگی با نظارت آیی بر تخت پادشاهی نشست و با خواهر ناتنی‌اش، عنخ‌اسن‌آمون، ازدواج کرد.
باور بر این است که شاه توت همواره فردی مریض احوال بوده و سرانجام نیز در ۱۹ سالگی درگذشته است. هرچند برای سال‌ها باور بر این بود که فرعون جوان بر‌اثر عفونت قانقاریا جان سپرده است، محققان در سال ۲۰۱۰، ردپای انگل‌های مالاریا را در بقایای مومیایی او کشف کردند. این کشف نشان می‌دهد که ممکن است مالاریا به‌همراه عفونت از دلایل اصلی مرگ او بوده باشند. به‌هر‌حال، شاید مرگ غیرمنتظره فرعون باعث شده است تا مصریانی که ۳۰۰۰ سال قبل زندگی می‌کردند، دست به اقدامات خلاقانه‌ای بزنند. مقبره شاه توت که در زمان مرگ کامل نشده بود، احتمالاً بعداً برای تدفین جانشین او، آیی به‌کار رفته باشد.
- کتاب مردگان؛ راهنمای مصریان باستان در قلمروی مرگ
- دستبرد باستان‌شناسان کاشف مقبره توت عنخ آمون به اثبات رسید
محققان در بررسی‌های سال ۲۰۱۵ خود از مقبره‌ی توت عنخ‌آمون متوجه برخی ویژگی‌های خاص شدند که حاکی از وجود اتاقک مخفی در آن نزدیکی بود. ریوز این شواهد را در‌کنار‌هم قرار داده و متوجه شده است که ممکن است جسد نفرتیتی در یکی از همین اتاقک‌های مخفی مدفون شده باشد. بااین‌حال، همه موافق این فرضیه نیستند. ممدوح الدماتی، وزیر آثار باستانی مصر، کاملاً مخالف نظر ریوز است. الدماتی عقیده دارد در‌صورت وجود چنین اتاقک مخفی، ممکن است نه جسد نفرتیتی، بلکه جسد مادر واقعی توت عنخ‌آمون درون آن باشد.
در سال ۲۰۱۸، محققان در همین زمینه به‌وسیله‌ی رادار مقبره‌ی توت عنخ‌آمون را بررسی کردند و نتوانستند هیچ علامتی از اتاقک‌های مخفی پیدا کنند. بااین‌حال، محققان دو سال بعد در یک بررسی راداری دیگر شواهدی از وجود محوطه‌ای مخفی در نزدیکی مقبره‌ی توت عنخ‌آمون به‌دست آوردند. بااین‌حال، تنها راه قطعی برای اثبات این فرضیه خراب‌کردن دیوارهای مقبره است که باتوجهبه ارزش بالای آن، تصور نمی‌شود وزارت آثار باستانی مصر هیچ‌وقت راضی به انجام آن شود. بنابراین، نظریه‌ی ریوز همچنان به‌صورت یک گمانه‌زنی باقی خواهد ماند.
به‌نقل از اینسایدر، هرچند در بیشتر متون تاریخی نفرتیتی را به‌عنوان همسر اول آخناتون به‌یاد می‌آورند؛ اما برخی مصرشناسان عقیده دارند نفرتیتی پس از مرگ آخناتون و قبل از اینکه توت عنخ‌آمون بر تخت پادشاهی بنشیند، مدت کوتاهی با نام سلطنتی «نفرنفرواتن» و با تشریفات خاصی همچون پوشیدن دامن‌های مردانه یا گذاشتن ریش مصنوعی عنوان فرعونی را یدک کشیده باشد.
حتشپسوت، دیگر ملکه‌ی دودمان هجدهم، نیز با تشریفات مشابهی به‌تنهایی نقش ملکه و پادشاه را ایفا کرده بود. ممکن است نفرتیتی پس از مرگ نه به‌عنوان ملکه، بلکه به‌عنوان فرعون دفن شده باشد. به‌همین‌دلیل، ریوز می‌گوید: «چنانچه نفرتیتی به‌عنوان فرعون دفن شده باشد، پیداشدن مقبره‌ی او می‌تواند بزرگ‌ترین کشف باستان‌شناسی تاریخ باشد.»
