این گیاه گوشت‌خوار با تله‌گذاری در زیر زمین طعمه‌هایش را به دام می‌اندازد

ما به‌طور معمول گیاهان را ارگانیسم‌هایی آرام و بدون جنبش تصور می‌کنیم که همیشه به تنهایی زندگی می‌کنند و کاری به کار کسی ندارند. اما تمامی گیاهان، تنها و بی‌ضرر نیستند. براساس آنچه ساینس‌آلرت می‌نویسد، گیاهان گوشت‌خوار همان‌طورکه از نام‌شان پیدا است برخی از جانوران (در اغلب مواقع حشرات) را می‌خورند.

این گیاهان گاهی اوقات سراغ خوردن حیوانات کوچک و سایر غذاهایی که مواد مغذی زیادی در خود دارند می‌روند. این‌که یک گیاه توانایی خوردن حیوانات کوچک را داشته باشد در ابتدا تا حدی ترسناک به‌نظر می‌رسد، بااین‌حال همین گیاهان که از نظر بوم‌شناختی گونه‌هایی منحصربه‌فرد محسوب می‌شوند، دقیقاً همچون دیگر ارگانیسم‌های درمعرض خطر به محافظت انسان نیاز دارند و همچنان در حال یافتن نمونه‌هایی از گیاهان گوشت‌خوار هستیم که قبلاً هرگز ندیده‌ایم.

پژوهشگران در تازه‌ترین کشف این چنینی، موفق به یافتن نوع کاملاً جدیدی از گیاهان گوشت‌خوار شده‌اند که قبلاً ناشناخته بود. این گیاه گوشت‌خوار در جزیره‌ی بورنئو واقع در استان کالیمانتان شمالی کشور اندونزی رؤیت شده است. این گونه از گیاهان گوشت‌خوار که دانشمندان آن را Nepenthes pudica نامیده‌اند نوعی گیاه کوزه‌دار است و قربانیانش را به‌گونه‌ای می‌خورد که گیاه‌شناسان پیش‌تر نمونه‌ی آن را ثبت نکرده‌اند.

مارتین دانچاک، از اعضای دانشگاه علوم‌پزشکی پالاکی اولوموک در جمهوری چک،‌ می‌گوید: «ما نوعی گیاه کوزه‌دار پیدا کرده‌ایم که به‌شکلی قابل‌توجه با سایر گونه‌های شناخته‌شده تفاوت دارد.» آنچه که باعث تمایز Nepenthes pudica از سایر گونه‌های گیاهان گوشت‌خوار می‌شود، جایگاه تله‌ی پارچ‌شکل این گیاه و نحوه‌ی به دام انداختن طعمه‌ها است.

به‌طور معمول گیاهان گوشت‌خوار تله‌هایی پارچ‌شکل که در واقع لوله‌هایی توخالی هستند را در بالای زمین (روی سطح خاک یا در داخل درختان) تولید می‌کنند. این تله‌های پارچ‌مانند دارای سطح داخلی لغزنده هستند و همین موضوع باعث می‌شود جانوران به‌دام‌افتاده در داخل تله نتوانند راه خودشان را با بالا رفتن،‌ به بیرون پیدا کنند. حشرات پس از به‌دام‌افتادن در بخش پایینی تله‌ی پارچ‌مانند، غرق می‌شوند و سپس ازطریق شیره‌ی گوارشی گیاه گوشت‌خوار فرایند هضم آن‌ها شروع می‌شود.

Nepenthes pudica گونه‌ای کاملاً متفاوت در گیاهان گوشت‌خوار نیست، اما باعث شده نگاه به این نوع گیاهان تا حدی تغییر کند. پژوهشگران سال ۲۰۱۲ در بررسی میدانی در استان کالیمانتان شمالی متوجه نوعی گیاه کوزه‌دار شدند که در کمال تعجب هیچ تله‌ی پارچ‌شکلی نداشت. آن‌ها با بررسی بیشتر نوعی تله‌ی تغییرشکل‌یافته را که از خاک بیرون زده بود مشاهده کردند.

اقدامات بعدی (نظیر برداشتن لایه‌ای خزه که سطح زمین را پوشانده بود) باعث شد چندین تله‌‌ی پارچ‌مانند که در زیر زمین پنهان شده بودند به چشم بیایند. این پارچ‌ها با جوانه‌هایی که در داخل زمین رشد کرده بودند ارتباط داشتند تا به‌طور ویژه حشراتی را که در داخل خاک سکنی می‌گزینند هدف قرار دهند.

مارتین دانچاک می‌گوید: «این گونه از گیاهان گوشت‌خوار پارچ‌های خود را که طولشان به حداکثر ۱۱ سانتی‌متر می‌رسد در زیر زمین پنهان می‌کند. این پارچ‌های زیر زمینی اغلب در داخل حفره‌ها یا مستقیماً در داخل خاک تشکیل می‌شوند و جانورانی نظیر مورچه، کنه و سوسک را که در زیر زمین زندگی می‌کنند به دام می‌اندازند.»

پژوهشگران قبلاً گیاهان گوشت‌خوار دیگری در سرده‌های متفاوت دیده‌اند که تله‌های خود را در زیر زمین جایگذاری می‌کنند، اما این نخستین بار است که یک گونه‌ی مجهز به تله‌ی گودال‌مانند با رفتاری مشابه دیده می‌شود. اعضای تیم تحقیقاتی توانستند مجموعاً ۱۷ مورد گیاه Nepenthes pudica را پیدا و آن‌ها را بررسی کنند. بسیاری از این گیاهان گوشت‌خوار علائمی از هضم طعمه در داخل خود نشان دادند.

تله‌گذاری در زیر زمین برای گیاهی گوشت‌خوار اتفاق دور از انتظار و نسبتاً خنده‌داری است، بااین‌حال Nepenthes pudica برخلاف آنچه ممکن است تصور کنید زندگی سطح بالایی دارد. این گیاه گوشت‌خوار در منطقه‌ای کوهستانی در ارتفاع حدوداً ۱٬۱۰۰ تا ۱٬۳۰۰ متر بالاتر از سطح دریا رؤیت شده است.

میچل گولوس، پژوهشگر حوزه‌ی بیومکانیک گیاه در دانشگاه بریستول بریتانیا و از افرادی که سال‌ها است روی گیاهان کوزه‌دار تحقیق انجام می‌دهد، می‌گوید: «فرضیه‌ی ما این است که حفره‌های زیر زمینی دارای شرایط محیطی پایدارتری نظیر رطوبت هستند. همچنین احتمالاً در دوره‌های خشک، طعمه‌های بیشتری در حفره‌های زیر زمینی یافت می‌شود.»

یافته‌های این پروژه‌ی تحقیقاتی در مجله‌ی PhytoKeys منتشر شده است.