درس‌های آب از آفریقای جنوبی؛ چگونه کیپ‌تاون از روز صفر آب اجتناب کرد؟
درس‌های آب از آفریقای جنوبی؛ چگونه کیپ‌تاون از روز صفر آب اجتناب کرد؟
بحران آب کیپ‌تاون که در نهایت به تهدید قطع کامل آب شهری رسید، مسئولان و مقامات این شهر را به سرعت به سمت اقدامات اضطراری و راه‌حل‌های مختلف برای مدیریت منابع آب کشاند. در حالی که مردم باید برای کاهش مصرف آب تلاش می‌کردند، دولت و مقامات شهری نیز با اتخاذ پروژه‌های بزرگ و استراتژی‌های ویژه در تلاش بودند تا به هر نحو ممکن از بحران عبور کنند.
اقدامات انجام‌شده شامل پروژه‌های بلندمدت و همچنین برنامه‌های کوتاه‌مدت برای مدیریت منابع آب بود. در این میان، پروژه‌های آب‌شیرین‌کن و استخراج آب‌های زیرزمینی از جمله مهم‌ترین روش‌های مقابله با بحران محسوب می‌شدند؛ اما محدودیت‌های شدید مصرف آب و تاثیرات اجتماعی و اقتصادی آن‌ها نیز قابل توجه بود.
پروژه‌های آب‌شیرین‌کن و استخراج آب‌های زیرزمینی
یکی از مهم‌ترین اقداماتی که مسئولان برای مقابله با بحران آب در کیپ‌تاون به اجرا درآوردند، راه‌اندازی پروژه‌های آب‌شیرین‌کن و استخراج آب‌های زیرزمینی بود. این اقدامات در راستای تأمین منابع آبی جایگزین برای شهر و کاهش وابستگی به ذخایر آب سطحی انجام شدند.
- پروژه‌های آب‌شیرین‌کن: به دلیل کاهش شدید منابع آب سطحی و تهدید قریب‌الوقوع «روز صفر»، مقامات شهری کیپ‌تاون به‌طور جدی به دنبال منابع جدید آب بودند. یکی از این منابع، آب‌شیرین‌کن‌ها بود. پروژه‌های آب‌شیرین‌کن با هدف تبدیل آب دریا به آب آشامیدنی راه‌اندازی شدند. این پروژه‌ها به‌ویژه پس از سال ۲۰۱۷ و افزایش فشار بحران، شتاب بیشتری گرفتند.
- استخراج آب‌های زیرزمینی: استخراج آب‌های زیرزمینی نیز به عنوان یک گزینه دیگر برای تأمین منابع آب در شرایط بحران در نظر گرفته شد. با کاهش شدید سطح آب در سدها و دیگر منابع سطحی، مقامات کیپ‌تاون شروع به حفاری چاه‌های جدید در نقاط مختلف شهر کردند. این منابع زیرزمینی، به‌ویژه در مناطقی که به شبکه‌های آب‌رسانی اصلی متصل نبودند، می‌توانستند تا حدی منابع کمکی باشند.
تغییرات فرهنگی و رفتاری: پذیرش صرفه‌جویی
بحران آب کیپ‌تاون نه تنها یک بحران فیزیکی و اقتصادی بود، بلکه فرصتی برای تغییر در نگرش‌ها و رفتارهای مردم نسبت به مصرف منابع آب فراهم آورد. یکی از دستاوردهای مهم بحران آب در کیپ‌تاون، پذیرش گسترده‌تری از فرهنگ صرفه‌جویی و تغییرات رفتاری در مصرف آب بود که تاثیرات طولانی‌مدتی در جامعه گذاشت.
بحران آب باعث شد مردم کیپ‌تاون به‌طور گسترده‌ای به اهمیت صرفه‌جویی در مصرف آب پی ببرند. بسیاری از شهروندان عادات مصرف خود را تغییر داده و به روش‌های جدیدی برای کاهش مصرف آب روی آوردند. مردم شروع به استفاده از دوش‌های کوتاه‌تر، پرکردن ماشین ظرف‌شویی و لباس‌شویی تنها با ظرفیت کامل و جمع‌آوری آب دوش برای استفاده دوباره در خانه کردند.
یکی از عواملی که در نجات کیپ‌تاون از روز صفر نقش داشت، تلاش‌های گسترده و هماهنگ مردم و مسئولان برای کاهش مصرف آب بود
به‌علاوه، روش‌های جدیدی برای صرفه‌جویی در مصرف آب معرفی شد که در بسیاری از خانه‌ها و محله‌ها مورد استفاده قرار گرفت. از جمله این روش‌ها می‌توان به نصب مخازن جمع‌آوری آب باران، استفاده از آب بازیافتی برای کشیدن سیفون، و استفاده از سیستم‌های کم‌آب در توالت‌ها و شست‌وشو اشاره کرد. در برخی محله‌ها، خانواده‌ها برای کاهش مصرف آب در زمین‌های خود از سیستم‌های آبیاری کم‌مصرف و صرفه‌جو استفاده می‌کردند. این تغییرات نشان‌دهنده تحولی فرهنگی بود که به تدریج به بخشی از زندگی روزمره مردم تبدیل شد.
عبور از بحران با تلاش‌های عمومی و بازگشت بارش‌ها
سطح آب سد تئوواترسکولوف از ۱۱ درصد در ۹ مارس ۲۰۱۸ به ۹۸٫۱ درصد در ۲۲ سپتامبر ۲۰۲۰ رسید.
یکی از عواملی که در نجات کیپ‌تاون از روز صفر نقش داشت، تلاش‌های گسترده و هماهنگ مردم و مسئولان برای کاهش مصرف آب بود. کاهش بی‌سابقه مصرف آب به‌طور چشمگیری منابع آب را حفظ کرد. علاوه بر این، کمپین‌های آموزشی و شفافیت در اعلام وضعیت سدها و مصرف آب، آگاهی عمومی را به حدی رساند که مردم به‌طور جدی‌تری در فرآیند صرفه‌جویی مشارکت کردند.
علاوه بر تلاش‌های انسانی، بارش‌های دیرهنگام در زمستان ۲۰۱۸ نیز عامل مهمی در جلوگیری از فاجعه روز صفر بود. بازگشت بارش‌ها به کیپ‌تاون باعث شد سطح آب سدها به‌طور چشمگیری افزایش یابد. با افزایش میزان ذخایر آب، فشار از روی مسئولان شهری و مردم کاهش یافت و امکان مدیریت بهتر منابع فراهم شد.
نتیجه این مجموعه تلاش‌ها، کاهش مصرف آب از حدود ۱٫۲ میلیارد لیتر در روز به ۶۵۰ میلیون لیتر بود. این تغییر در مصرف آب، علاوه بر نجات از روز صفر، یک تغییر فرهنگی اساسی در رفتار مردم به وجود آورد. حتی پس از گذشت بحران، بسیاری از شهروندان همچنان به عاداتی که در دوران بحران آموخته بودند ادامه دادند. استفاده از روش‌های صرفه‌جویی، مانند جمع‌آوری آب باران و استفاده از آب بازیافتی در کارهای روزمره، همچنان ادامه دارد و این امر نشان‌دهنده تغییرات پایدار در نگرش‌های مردم نسبت به مصرف آب است.
درس‌های کیپ‌تاون برای ایران
بحران آب کیپ‌تاون و تجربه نجات از روز صفر برای سایر شهرهای دنیا، به‌ویژه تهران که این روزها وضعیتی تقریباً مشابه با کیپ‌تاون را تجربه می‌کند، درس‌های مهمی به همراه دارد. این بحران نشان داد که چگونه شفافیت در اطلاع‌رسانی، مشارکت عمومی و اقدامات پیشگیرانه می‌تواند از بروز فاجعه جلوگیری کند و بر مدیریت بحران‌های زیست‌محیطی تاثیرگذار باشد
یکی از مهم‌ترین درس‌هایی که کیپ‌تاون به سایر شهرها آموخت، اهمیت شفافیت در اطلاع‌رسانی و نقش حیاتی مشارکت عمومی در مدیریت بحران بود. مقامات شهری کیپ‌تاون با به‌کارگیری روش‌های شفاف برای اعلام وضعیت سدها، مصرف روزانه آب و پیش‌بینی‌های مربوط به بحران، توانستند اعتماد عمومی را جلب کنند و مردم را در فرآیند صرفه‌جویی و مدیریت مصرف منابع مشارکت دهند.
همچنین، استفاده از ابزارهای آنلاین مانند داشبوردهای مصرف آب و نقشه‌های مقایسه‌ای که مصرف خانگی را در بین محله‌های مختلف به نمایش می‌گذاشت، به مردم انگیزه می‌داد که در کاهش مصرف آب مشارکت کنند. این شفافیت و اطلاع‌رسانی صحیح باعث شد که بحران به‌طور مستقیم با رفتار شهروندان در ارتباط باشد و مردم متوجه شوند که اگر اقدام فوری انجام ندهند، تبعات جدی‌تری در انتظارشان خواهد بود.
بحران آب کیپ‌تاون نشان‌دهنده اهمیت سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌ها و منابع جدید برای مقابله با بحران‌های آینده است. بسیاری از بحران‌های زیست‌محیطی، مانند بحران آب در شهرهای بزرگ، به دلیل بی‌توجهی به توسعه پایدار منابع و زیرساخت‌ها رخ می‌دهند. بنابراین، شهرها باید علاوه بر اقدامات کوتاه‌مدت مانند صرفه‌جویی، به دنبال منابع جدید آب و زیرساخت‌های پایدار باشند. این شامل پروژه‌های آب‌شیرین‌کن، استخراج آب‌های زیرزمینی و استفاده از تکنولوژی‌های نوین برای مدیریت منابع آب است. ارزیابی منظم ذخایر آب و تأثیر تغییرات اقلیمی و همچنین آموزش عمومی درباره مصرف پایدار منابع، به‌ویژه آب، نیز ضروری است تا در هنگام بحران مردم آمادگی کافی داشته باشند.
بحران کیپ‌تاون نشان داد که اگر منابع به‌درستی مدیریت نشوند، حتی شهری مدرن نیز ممکن است با بحران آب روبه‌رو شود. این بحران از سوءمدیریت منابع آب، رشد سریع جمعیت و تغییرات اقلیمی ناشی شد و تأکید بر لزوم پیش‌بینی بحران و اتخاذ اقدامات پیشگیرانه دارد. اگر از ابتدا در پروژه‌های بلندمدت مانند شیرین‌سازی آب دریا و بازیافت فاضلاب سرمایه‌گذاری می‌شد، شاید بحران به آن سطح نمی‌رسید.
برای شهرهایی که به منابع آبی محدود وابسته‌اند، ضروری است که سیاست‌های پیشگیرانه مانند مدیریت بهینه مصرف و سرمایه‌گذاری در منابع جدید به‌طور مستمر اجرا شوند. تجربه کیپ‌تاون برای دیگر شهرها که ممکن است با بحران‌های مشابه مواجه شوند، آموزنده است و نشان می‌دهد که مدیریت منابع آب تنها از طریق زیرساخت‌ها و تکنولوژی‌های فنی ممکن نیست؛ بلکه مشارکت عمومی و شفافیت در اطلاع‌رسانی نیز اهمیت بسیاری دارد.
در نهایت، اقدامات موثر باید شامل تغییرات اساسی در سیاست‌های مدیریت منابع آبی، تقویت زیرساخت‌ها، ترویج فرهنگ صرفه‌جویی و ایجاد مشارکت اجتماعی باشد تا از بروز بحران‌های مشابه جلوگیری و پایداری منابع آبی حفظ شود. بحران آب کیپ‌تاون نشان‌دهنده اهمیت سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌ها و منابع جدید برای مقابله با بحران‌های آینده است. بسیاری از بحران‌های زیست‌محیطی، مانند بحران آب در شهرهای بزرگ، به دلیل بی‌توجهی به توسعه پایدار منابع و زیرساخت‌ها رخ می‌دهند. بنابراین، شهرها باید علاوه بر اقدامات کوتاه‌مدت مانند صرفه‌جویی، به دنبال منابع جدید آب و زیرساخت‌های پایدار باشند.
منبع : زومیت
