رویداد پردیس سامیت: کشورهای همسایه از اکوسیستم فناوری ما سبقت گرفته‌اند
رویداد پردیس سامیت: کشورهای همسایه از اکوسیستم فناوری ما سبقت گرفته‌اند
نهمین رویداد پردیس سامیت ۱۴۰۴ در روزهای ۱۶ و ۱۷ مهرماه در پارک فناوری پردیس برگزار می‌شود. پنل «لحظه‌ی سرنوشت» در روز اول این رویداد با حضور فرزین فردیس، عضو هیت رئیسه اتاق تهران؛مریم تاج‌آبادی، مدیرعامل تک ژن زیست؛ رادمان ربیعی، عضو هیئت مدیره گروه مالی فیروزه و اکبر قنبرپور، مشاور رئیس پارک فناوری پردیس برگزار شد. این پنل به میزبانی داوود متولی، رئیس هیئت مدیره بنتا برگزار شد.
در ابتدال این پنل، مشاور رئیس پارک فناوری پردیس با اشاره به مفهوم «لحظه بیداری» در زندگی فردی و سازمانی، این مفهوم را نقطه‌ای تعیین‌کننده در مسیر رشد یا افول دانست. او گفت این لحظات معمولاً با یک شوک آغاز می‌شوند و اگر واکنش مناسب نسبت به آن‌ها شکل نگیرد، به بحران‌های تکرارشونده تبدیل خواهند شد.
قنبرپور با اشاره به تجربه جهانی از رویدادهایی چون کرونا و نمونه تاریخی پرتاب ماهواره اسپوتنیک، توضیح داد که چنین لحظاتی نیازمند برنامه‌ریزی و رهبری قاطع هستند:
وقتی یک جامعه یا صنعت با شوکی بزرگ روبه‌رو می‌شود، اگر رهبری و برنامه نداشته باشد، آن شوک به یک تکرار دردناک تبدیل می‌شود.
– اکبر قنبرپور، مشاور رئیس پارک فناوری پردیس
مشاور رئیس پارک فناوری پردیس تأکید کرد که در ایران، بسیاری از بحران‌ها به دلیل نبود همین رهبری و پیگیری موثر تکرار می‌شوند. به گفته او، جامعه و حتی ساختارهای تصمیم‌گیری کشور نسبت به شوک‌ها واکنش برنامه‌ریزی‌شده ندارند و به همین دلیل رویدادهای مشابه بارها رخ می‌دهند.
توقف رشد در اکوسیستم فناوری ایران
او در ادامه سخنان خود تاکید کرد که جایگاه اکوسیستم نوآوری ایران در وضعیت بحرانی قرار دارد. به گفته قنبرپور، ایران در آغاز مسیر نوآوری از جهان عقب نبود، اما هنوز به شکوفایی نرسیده است:
«اکوسیستم نوآوری ما نه در مرحله آغاز است، نه در شکوفایی. به نقطه‌ای رسیده‌ایم که بعد از جهش اولیه، دیگر رشد نکردیم و مقیاس نگرفتیم. سهم اقتصاد دانش‌بنیان از تولید ناخالص داخلی هنوز حدود یک درصد است؛ در حالی که هدف برنامه هفتم رسیدن به ۱۰ درصد بود.»
سهم اقتصاد دانش‌بنیان از تولید ناخالص داخلی هنوز حدود یک درصد است
قنبرپور با بیان این که اقتصاد دیجیتال ایران هنوز نقش تعیین‌کننده‌ای در اقتصاد ملی ندارد، گفت: «کل ارزش صنعت ICT کشور حدود ۲۵۰ هزار میلیارد تومان برآورد می‌شود، درحالی‌که ارزش یک شرکت فولادی ممکن است از ۴۰۰ تا ۵۰۰ هزار میلیارد تومان فراتر رود. این یعنی فناوری هنوز بازیگر اصلی اقتصاد نیست.»
مشاور رئیس پارک فناوری پردیس تأکید کرد در حالی که کشورهایی چون امارات و عربستان با سرمایه‌گذاری گسترده در فناوری، به قطب‌های نوآوری منطقه بدل شده‌اند، ایران در تحقق چشم‌انداز خود عقب مانده است.
به گفته قنبرپور: «ما در سال پایانی چشم‌انداز بیست‌ساله هستیم، اما هنوز بزرگ‌ترین زیست‌بوم فناوری منطقه نشده‌ایم؛ در حالی که رقبایی که ۲۰ سال پیش جدی‌شان نمی‌گرفتیم، اکنون از ما پیش افتاده‌اند.»
پذیرش شکست، نخستین گام برای بازآفرینی است
فرزین فردیس، عضو نایب‌رئیس کمیسیون اقتصاد نوآوری اتاق بازرگانی تهران، در ادامه این پنل با اشاره به تجربه‌های شخصی و جمعی از مواجهه با بحران و شکست، گفت که «درک نکردن لحظه‌های سرنوشت‌ساز، ریشه در ترس ما از اعتراف به شکست دارد.»
فردیس: ما شکست‌ها را تحلیل نمی‌کنیم، به همین دلیل مدام تکرارشان می‌کنیم
به باور فردیس، یکی از دلایل اصلی ناتوانی ما در تبدیل بحران به فرصت، فراموشی سریع است. او با اشاره به آخرین تجربه ملی از شوک جمعی گفت:
«در ماجرای ۱۲ روزه تهاجم به کشور، مردم و بنگاه‌ها عالی ایستادند، اما خیلی زود همه‌چیز را فراموش کردیم. به‌جای اینکه ببینیم چه آموختیم، فقط عبور کردیم. ما شکست‌ها را تحلیل نمی‌کنیم، بنابراین تکرارشان می‌کنیم.»
عضو هیت رئیسه اتاق تهران در ادامه با نگاهی به ساختار بنگاه‌های اقتصادی توضیح داد که پذیرش شکست در سطح فردی و سازمانی، دشوار اما حیاتی است:
وقتی در یک مناقصه بزرگ شکست می‌خوریم، اولین واکنش ما توجیه است. می‌گوییم امتیاز فنی ما بالاتر بود یا وقت کافی نداشتیم. این همان لحظه‌ای است که باید بپذیریم در جایی اشتباه کرده‌ایم. اگر شکست را نپذیریم، هرگز انگیزه‌ای برای تغییر نخواهیم داشت.
– فرزین فردیس، عضو هیت رئیسه اتاق تهران
فردیس با اشاره به «دینامیک‌های شکست» در سازمان‌ها افزود: «دینامیک نخست، گروهی است که از ادامه وضع موجود سود می‌برند و نمی‌خواهند تغییری اتفاق بیفتد. دینامیک دوم، مدیرانی‌اند که از اعتراف به اشتباه می‌ترسند؛ چون می‌دانند پذیرش خطا، نقد سیاست‌های گذشته را به‌دنبال دارد و ممکن است اعتماد عمومی یا جایگاه مدیریتی‌شان را تهدید کند.»
او در ادامه تأکید کرد که غلبه بر این دو دینامیک، تنها با شجاعت و عزت‌نفس ممکن است. به گفته او ما به مدیرانی نیاز داریم که هم شکست را ببینند، هم باور داشته باشند که از دل خاکستر می‌شود دوباره برخاست. کسانی که با صداقت بگویند کجا اشتباه کردیم و با اعتمادبه‌نفس راه اصلاح را نشان دهند.
فردیس در بخش دیگری از صحبت‌های خود در این پنل با اشاره به فضای دو‌قطبی جامعه و تأثیر آن بر تصمیم‌گیری‌ها گفت:
«بسیاری از افراد شجاع و دلسوز از ترس قضاوت یا حملات مجازی سکوت می‌کنند. این سکوت، خطرناک‌تر از هر شکست است. اگر نگویم چه چیزی درست یا غلط است، فرصت یادگیری را از خود و دیگران گرفته‌ایم.»
به تقویت گفتمان بازآفرینی نیاز داریم
او افزود که این چالش نه‌فقط در جامعه، بلکه درون سازمان‌ها نیز وجود دارد: «در بنگاه‌ها هم باید فضایی باشد که کارمند بتواند صادقانه از اشتباه یا ناکارآمدی حرف بزند، بدون این که نگران حذف شدن باشد. احترام و شفافیت می‌توانند در کنار هم باشند.»
در پایان، فردیس بر اهمیت تقویت گفتمان بازآفرینی تأکید کرد و گفت: «اگر باور کنیم که ایران هنوز می‌تواند از خاکستر بلند شود، باید شجاعت گفتن و اصلاح را تمرین کنیم. اسپاتنیک مومنت واقعی آن لحظه‌ای است که بپذیریم شکست خورده‌ایم، اما تسلیم نشویم.»
ایران لحظه بیداری را درک می‌کند اما ادامه نمی‌دهد
رادمان ربیعی، عضو هیئت‌مدیره گروه مالی فیروزه، در پنل «لحظه‌ی سرنوشت» با اشاره به مفهوم اسپاتنیک مومنت، بر ضرورت تمایز میان «شوک‌های مقطعی» و «لحظات بیداری واقعی» تأکید کرد. او گفت:
در سال‌های اخیر جامعه و اقتصاد ایران با شوک‌های فراوانی روبه‌رو بوده است، اما بسیاری از این شوک‌ها به آگاهی یا تحول ساختاری منجر نشده‌اند. لحظه بیداری، زمانی معنا دارد که بتواند به بازتعریف روندها و تصمیم‌های کلان منتهی شود.
– رادمان ربیعی، عضو هیئت‌مدیره گروه مالی فیروزه
به باور ربیعی، تاریخ اقتصاد دیجیتال جهان پر از چنین لحظاتی است؛ از رونمایی آیفون در روزگاری که نوکیا رهبر بازار بود تا ظهور پرداخت الکترونیکی و تجارت آنلاین. او با تطبیق این روندها با وضعیت ایران گفت که اقتصاد دیجیتال ما نیز لحظات مشابهی را تجربه کرده است:
لحظه بیداری زمانی معنا دارد که به تصمیم و تحول واقعی منجر شود، نه صرفاً شوک گذرا
«ورود اینترنت به کشور، توسعه پرداخت الکترونیک و ظهور استارتاپ‌ها در دهه ۸۰ خورشیدی از نمونه‌های لحظات بیداری ما بودند. همان‌جا بود که اکوسیستم نوآوری ایران شکل گرفت و مفهوم کسب‌وکار دیجیتال از یک وب‌سایت ساده به یک مدل اقتصادی واقعی تبدیل شد.»
با این حال، عضو هیئت‌مدیره گروه مالی فیروزه تاکید کرد که مشکل اصلی در ادامه مسیر و توسعه است، نه در آغاز حرکت. او اضافه می‌کند:
در بسیاری از حوزه‌ها شروع خوبی داریم، اما تداوم نداریم. جایی در میانه راه متوقف می‌شویم، یا از رقابت جا می‌مانیم. این همان نقطه‌ای است که لحظه بیداری باید به تصمیم‌های واقعی تبدیل شود، اما معمولاً به سکوت و رکود می‌انجامد.
– رادمان ربیعی، عضو هیئت‌مدیره گروه مالی فیروزه
ربیعی افزود که در ایران نیز لحظاتی مشابه وجود داشته است، از جمله اجرای اصل ۴۴ قانون اساسی و خصوصی‌سازی، اما به‌دلیل اجرای ناقص و نبود رقابت موثر، این فرصت‌ها به نتایج مطلوب نرسیدند: «در ایران لحظه بیداری را درک می‌کنیم، اما نمی‌توانیم آن را تا انتها پیش ببریم. سیاست‌ها آغاز می‌شوند، اما به مرحله رقابت و بهره‌وری نمی‌رسند.»
نگذاریم نسل متخصصان کشور بی‌صدا از میان برود
مریم تاج‌آبادی، مدیرعامل تک‌ژن زیست، در سخنان خود اهمیت «تصمیم در لحظه» را محور بحث دانست و گفت: «در مسیر کارآفرینی، لحظاتی وجود دارد که نوع تصمیم، سرنوشت یک فرد یا حتی یک صنعت را تغییر می‌دهد. آنچه در این لحظه انتخاب می‌کنیم، می‌تواند تفاوت میان شکست و موفقیت باشد.»
تاج‌آبادی درباره پیشرفت‌های چشمگیر ایران در حوزه زیست‌فناوری گفت: «در این سال‌ها توسعه فناوری بیوتکنولوژی یکی از افتخارات ملی ما بوده است. اما با این کهشرکت‌های ما رشد کرده‌اند، هنوز فاصله قابل‌توجهی با بازار جهانی دارند.»
هر متخصصی که از کشور می‌رود، جایگزینی ندارد؛ سرمایه انسانی ما غیرقابل تکرار است
او حفظ سرمایه انسانی را یکی از چالش‌های اصلی امروز اکوسیستم علمی و فناورانه کشور دانست: «هر متخصصی که از کشور می‌رود، جایگزینی ندارد. چطور نسبت به از دست دادن نسل متخصصان خود بی‌تفاوت هستیم؟ این سرمایه‌ها غیرقابل جایگزینی‌اند.»
مدیرعامل تک‌ژن زیست در ادامه بر ضرورت تعریف روایتی تازه از نوآوری تاکید کرد؛ روایتی که بر جذب سرمایه، همگرایی میان شرکت‌ها و تعامل بین‌المللی استوار باشد:
ما باید شرکت‌های کوچک را در قالب کنسرسیوم‌های فناورانه به هم متصل کنیم تا در کنار یکدیگر رشد کنند، نه در مقابل هم.
– مریم تاج‌آبادی، مدیرعامل تک‌ژن زیست
او در بخش دیگری از سخنانش با اشاره به فرصت‌های منطقه‌ای برای توسعه صادرات فناوری گفت: «اگر در زنجیره ارزش جهانی محدودیت داریم، می‌توانیم در زنجیره‌های منطقه‌ای فعال شویم. همکاری در قالب پیمان‌هایی مثل بریکس، اکو و شانگهای می‌تواند جایگزینی عملی برای حضور در بازارهای غربی باشد.»
منبع : زومیت
