«استارنت» و مسئولیت فراموش‌شده در برابر مخاطب: پخش دومین سریال این پلتفرم هم متوقف شد

در واقع باید گفت این مدل در جهان جواب داده است، اما پیش‌نیازهای دارد: بازار تبلیغ بالغ و پایدار، پیش‌فروش موثر موجودی تبلیغ، تولید محتوا با کنترل ریسک نقدینگی و شفافیت گزارش‌دهی به تبلیغ‌دهنده و سازنده. هر کدام از این اجزا که کاربردشان را از دست بدهند پنجره پخش می‌شکند، بدهی به عوامل باقی می‌ماند و سریال نیمه‌تمام گذاشته می‌شود.

در این میان، سکوت نهاد ناظر یعنی ساترا نیز پرسش‌برانگیز است. تاکنون هیچ واکنش رسمی از سوی این نهاد نسبت به توقف تولید دو سریال اختصاصی استارنت منتشر نشده است. نبود موضع‌گیری شفاف باعث شده بسیاری از مخاطبان بپرسند در چنین موقعیت‌هایی حقوق کاربران و عوامل تولید چگونه تعریف می‌شود؟ آیا ساترا برای پروژه‌های نیمه‌تمام چارچوب مشخصی دارد یا مسئولیت نظارت صرفاً به مجوز پخش محدود شده است؟

البته سابقه فعالیت ساترا نشان داده است که این نهاد عموما روی ابطال مجوز یا توقف پخش سریال‌ها متمرکز است و احتمالا مواردی مثل تضییع حقوق کاربران در حیطه وظایفش نیست!

در فضای مجازی هم موجی از انتقاد شکل گرفته است. کاربران و روزنامه‌نگاران حوزه‌ی رسانه، از جمله احسان گل‌محمدی، در یادداشت‌هایی این پرسش را مطرح کرده‌اند که اگر پلتفرم‌های AVOD با شعار رایگان بودن از مردم «زمان و توجه» می‌گیرند، آیا نباید در برابر توقف ناگهانی محتوا پاسخ‌گو باشند؟

کاربر در استفاده از سرویس‌هایی چون استارنت پول اشتراک نمی‌دهد، اما زمان، ترافیک اینترنت و اعتماد خرج می‌کند. وقتی سریالی با تبلیغات سنگین معرفی و سپس نیمه‌کاره رها می‌شود:

• مخاطب احساس فریب محتوایی می‌کند؛
• اکوسیستم VOD یک امتیاز کلیدی را از دست می‌دهد: وفاداری؛
• سازندگان مستقل برای کار بعدی با سوءِ‌سابقه‌ ذهنی مخاطب روبه‌رو می‌شوند.

پلتفرم AVOD اگر به فصل‌بندی، اعلان رسمی برنامه انتشار و تضمین تکمیل فصل متعهد نباشد، «رایگان» بودن از مزیت به ضدتبلیغ تبدیل می‌شود. نباید این نکته فراموش شود که در جهان، لغو تولید یک سریال بخشی طبیعی از چرخه محتوای پلتفرم‌هاست، اما در ایران چنین اتفاقی معنای کاملاً متفاوتی دارد.

وقتی نتفلیکس یا دیزنی‌پلاس پروژه‌ای را متوقف می‌کنند، صدها عنوان دیگر دارند که مخاطب را حفظ کنند؛ اما استارنت فقط با دو سریال اختصاصی – «کنکل» و «جزر و مد» – شناخته می‌شد و توقف هم‌زمان هر دو، به‌جای یک تصمیم تولیدی، عملاً به معنی فروپاشی مدل محتوایی آن است.

این پلتفرم با مدل AVOD (نمایش رایگان با درآمد تبلیغاتی) کار می‌کرد، یعنی زمان تماشای کاربر و اعتماد تبلیغ‌دهنده هر دو سرمایه‌اش بودند. حالا با نیمه‌کاره ماندن پروژه‌ها و عدم پرداخت دستمزد عوامل، نه فقط مخاطب که صنعت تبلیغات هم آسیب دیده است.

تفاوت دیگر بازار ایران در این است که صنعت VOD هنوز در مرحله‌ی شکل‌گیری است و هر خطا یا بی‌تعهدی، می‌تواند به بی‌اعتمادی نسبت به کل اکوسیستم منجر شود. در بازار بالغ جهانی، مخاطب می‌داند لغو سریال تصمیمی اقتصادی است؛ اما در ایران، چنین سکوت و بی‌پاسخ‌ماندنی از سوی پلتفرم و نهاد ناظر – ساترا – به‌روشنی نشان می‌دهد که هنوز مفهوم «مسئولیت پلتفرم در قبال مخاطب» جا نیفتاده است.