گزارش دومین روز قطع ارتباطات در افغانستان؛ نه اینترنت، نه تماس، نه پیامک

این خاموشی مطلق، نقطه اوج روندی است که از چند هفته پیش با قطع تدریجی اینترنت در ولایات مختلف آغاز شده بود. رهبر طالبان ابتدا گفته بود فقط فیبر نوری قطع شود، حالا نه فقط فیبر نوری، بلکه اینترنت مبتنی بر مس و اینترنت ثابت وایرلس و حتی اینترنت اپراتورها هم قطع شده است.

محمدرضا هاشمی، دبیر سرویس افغانستان «شهرآرانیوز»، می‌گوید: «برای هیچ‌کدام از پیامک‌هایی که به اقوامشان در افغانستان فرستاده پاسخی نیامده و همه تلفن‌ها با پیغام تکراری اپراتور که این تماس مسدود است روبه‌رو می‌شود.» این موضوع روایت‌های پراکنده درباره قطع بودن نه فقط اینترنت، بلکه تلفن و پیامک را هم تایید می‌کند. خبرگزاری فرانسه نیز نوشته که شبکه مخابراتی در این کشور مختل شده است.

پیش از این از بیست‌‌وچهارم شهریورماه قطعی اینترنت فقط از ۱۱ ولایت شروع شد اما اکنون به نظر می‌رسد هیچ کاربری در هیچ نقطه‌ای از این کشور به اینترنت دسترسی ندارد. یکی از کاربران اصالتا افغانستانی می‌گوید سکوتِ حتی حساب‌های سایبری نزدیک به طالبان، این قطعی سراسری را تأیید می‌کند.

همزمان با این قطعی، طلوع‌نیوز گزارش داده که از روز گذشته (هفتم مهرماه) هیچ پروازی به افغانستان انجام نشده است. بررسی‌های فلایت رادار ۲۴ هم این خبر را تأیید می‌کند و نشان می‌دهد که حتی حریم هوایی افغانستان نیز خالی از هواپیماست؛ وضعیتی که انزوای فیزیکی و دیجیتال این کشور را به نمایش می‌گذارد.

با وجود این خاموشی سراسری، گزارش‌های معدودی از دسترسی محدود به اینترنت به گوش می‌رسد. ابتدا گفته می‌شد که اینترنت سیم‌کارت اپراتورهای ایرانی متصل است اما بررسی‌های نیوزلن نشان می‌دهد که اینترنت آن‌ها هم قطع شده است.

با این حال ساکنان ولایات مرزی افغانستان با استفاده از سیم‌کارت‌های ایرانی و تاجیکستانی به دکل‌های خارجی متصل می‌شوند و سرویس دریافت می‌کنند. استفاده از استارلینک در افغانستان نیز غیرقانونی و بسیار گران‌قیمت است و تنها در اختیار برخی نهادهای خاص قرار دارد.

داستان این خاموشی از حدود دو هفته پیش و با صدور دستوری از سوی رهبر طالبان برای قطع اینترنت فیبر نوری خانگی با بهانه «جلوگیری از اشاعه فحشا و منکرات» آغاز شد. البته این ظاهر ماجرا بود و به نظر می‌رسید که ریشه آن به یک اختلاف در بین طالبان برمی‌گردد.

برخی منابع می‌گویند پشت پرده این تصمیم، رقابت یک شرکت دولتی برای انحصار بازار فیبر نوری خانگی بوده است. گفته می‌شود این شرکت با ارسال نامه‌هایی به رهبر طالبان، بر مسائل اخلاقی توسعه فیبر نوری تأکید کرده و فشارهایی برای محدودسازی آن وارد کرده است.

هبت‌الله آخندزاده، رهبر طالبان که مشاوران فنی و تخصصی ندارد، این هشدارها را تهدیدی جدی تلقی کرده و سرانجام در نشست با والی‌های محلی دستور قطع اینترنت فیبر نوری را صادر کرده است؛ تصمیمی که پیامد آن نه فقط حذف فیبر نوری، بلکه خاموشی کامل اینترنت در سراسر کشور شد.

والی بلخ، که به تندروی شهرت دارد، اولین کسی بود که این دستور را اجرا کرد. اما این اقدام به‌سرعت از کنترل خارج و به یک دومینو تبدیل شد. در ولایاتی مانند قندهار، مزارشریف و جلال‌آباد، علاوه بر فیبر نوری، اینترنت‌های DSL و وایرلس نیز قطع شدند. از همان زمان که اینترنت ولایاتی که فاقد زیرساخت فیبر نوری بودند به‌طور کامل قطع شد، قابل پیش‌بینی بود که سناریوی طالبان فقط به فیبر نوری محدود نخواهد ماند.

حالا هم از آنجا که اینترنت افغانستان به‌‌صورت غیرمتمرکز توسط شرکت‌های خصوصی تأمین می‌شود، طالبان به جای کنترل محتوا، ساده‌ترین راه یعنی قطع کامل دسترسی را انتخاب کرده است. راهی که تا اینجای کار نه فقط زندگی مردم، بلکه روند فعالیت کنسولگری‌ها، صرافی‌ها، تجارت بین‌المللی، پروازهای خارجی و نقل و انتقالات بانکی را هم مختل کرده است.