ارزش استارتاپ‌ها به دلیل «ریسک کشور» یک‌دهم محاسبه می‌شود

در خلال رویداد تخصصی دی‌ام برد با موضوع «سازگاری مدیران بازاریابی با شرایط فعلی کسب‌وکارها در ایران»، محمدرضا فرحی، بنیان‌گذار بیمه‌بازار و استاد دانشگاه که در حوزه‌ی سرمایه‌گذاری خطرپذیر فعال است، از تعارضی دیدگاه بین مدیران بازاریابی و مدیران مالی شرکت‌ها صحبت کرد و ریشه‌های این اختلاف‌ها را بسیار عمیق‌تر از اختلاف‌نظر بین دپارتمان‌های یک شرکت عنوان کرد.

به گفته‌ی فرحی، اقتصاد ایران در وضعیتی منحصربه‌فرد قرار دارد. او با اشاره به تورم مزمن بالای ۲۵ درصد طی ۵۰ سال گذشته و نرخ رشد اقتصادی نزدیک به صفر در ۱۲ سال اخیر، توضیح داد که این شرایط یک «بیماری روانی در سطح اقتصاد» ایجاد کرده است. این بیماری، منطق کسب‌وکارها را تغییر داده است.

فرحی می‌گوید: «شما کسب‌وکارهایی می‌بینید که منطقشان آربیتراژ است. اکثر شرکت‌های بزرگ و موفق، درآمد غیرعملیاتی‌شان از درآمد عملیاتی‌شان بیشتر است. با گردش پول درآمد کسب می‌کنند، نه با موضوع اصلی فعالیتشان. این یک سم خنده‌دار است.» این وضعیت، مهم‌ترین دارایی یک کسب‌وکار، یعنی «پیش‌بینی‌پذیری» را از آن گرفته است و همین، سرآغاز تمام مشکلات بعدی است.

فرحی که خود در مذاکرات فروش سهام سروآ در هزاردستان (دیوار) حضور داشته، فاش کرد که وقتی ارزش‌گذاری این شرکت با نمونه‌های مشابه بین‌المللی مقایسه می‌شد، «ریسک کشور» یک تخفیف ۸۳ درصدی را به معامله تحمیل می‌کرد. «یعنی ارزش کسب‌وکار شما باید X باشد، ولی به خاطر فعالیت در ایران، 0.17X قیمت‌گذاری می‌شود.»

این داستان تلخ در موارد دیگر هم تکرار شده است. به گفته‌ی محمدرضا فرحی، در معامله‌ی کافه بازار و تپسل این ریسک به ۸۷ تا ۸۸ درصد می‌رسید. او مثال دیگری از یک تیم هوش مصنوعی ایرانی در حوزه زبان‌شناسی زد که از بهترین دانشجوهای شریف تشکیل شده و در تلاش برای جذب سرمایه روی ارزش‌گذاری ۱۰ میلیارد تومانی است. همتای این تیم در ونکوور کانادا، ۱.۳ میلیون دلار ارزش‌گذاری شده است. این مقایسه نشان می‌دهد که «ریسک کشور» در این مورد خاص، ارزشی معادل ۹۰ درصد کل پتانسیل کسب‌وکار را بلعیده است.