دکمه قرمز ۵۰هزار دلاری؛ چرا خاموش کردن ناگهانی دستگاه MRI فاجعه‌بار است؟
دکمه قرمز ۵۰هزار دلاری؛ چرا خاموش کردن ناگهانی دستگاه MRI فاجعه‌بار است؟
ساخت دستگاه‌های امآرآی (تصویربرداری تشدید مغناطیسی) یکی از بزرگ‌ترین موفقیت‌های پزشکی در تشخیص بیماری‌ها در قرن گذشته به‌شمار می‌رود. اما همانند دیگر فناوری‌های پیشرفته، زمانی که مشکلی پیش بیاید، هزینه‌ها می‌تواند سرسام‌آور باشد.
سفر فناوری امآرآی از دهه ۱۹۳۰ آغاز شد. در آن زمان نخستین تصاویر ساده رزونانس مغناطیسی ساخته شدند تا به پزشکان در تشخیص بیماری‌هایی مانند سرطان کمک کنند. این فناوری نوظهور توجه بسیاری از ذهن‌های برجسته علمی آن زمان را به خود جلب کرد.
یکی از مهم‌ترین پیشرفت‌ها در سال ۱۹۶۹ رخ داد، وقتی دکتر ریموند دامادیان از فناوری جدید برای آزمایش روی موش‌ها استفاده کرد و نشان داد که تصویربرداری تشدید مغناطیسی می‌تواند بین سلول‌های سرطانی و سلول‌های سالم در بدن انسان تمایز قائل شود. این کشف، پایه‌گذار فناوری MRI امروزی شد که به‌طور گسترده در پزشکی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
درون دستگاه امآرآی چه می‌گذرد؟
آهنرباهای قدرتمند موجود در دستگاه‌های MRI میدانی مغناطیسی ایجاد می‌کنند که بر پروتون‌های موجود در مولکول‌های آب بدن انسان اثر می‌گذارد. سپس دستگاه با استفاده از امواج رادیویی، این پروتون‌ها را از حالت تعادل خارج و با دریافت سیگنال‌های برگشتی آن‌ها، تصویرسازی می‌کند.
بیشتر بخوانید
دستگاه‌های MRI برای خنک نگه‌داشتن آهنرباهای فوق‌العاده قوی خود از هلیوم مایع استفاده می‌کنند. در مواقع اضطراری، دستگاه‌ها به سیستم ایمنی موسوم به سامانه خاموشی اضطراری آهنربا مجهز هستند که با فشردن آن، دستگاه فوراً از کار می‌افتد. اما فشردن این دکمه می‌تواند فاجعه‌ای مالی برای مرکز درمانی یا بیمارستان به‌همراه داشته باشد.
فشردن دکمه قرمز بزرگ روی دستگاه امآرآی چه عواقبی دارد؟
دکمه قطع اضطراری دستگاه امآرآی شبیه دکمه توقف روی تردمیل نیست که دستگاه را بدون دردسر خاموش کند. در واقع، فشردن دکمه قرمز MRI می‌تواند دستگاه را برای چند روز از کار بیندازد و به حضور تکنسین‌های متخصص برای راه‌اندازی مجدد آن نیاز داشته باشد.
میدان مغناطیسی ایجادشده توسط آهنرباهای دستگاه MRI مرسوم، ۳۰ هزار برابر قوی‌تر از میدان مغناطیسی زمین است. این آهنرباها برای عملکرد بدون مقاومت، به وجود هلیوم مایع نیاز دارند که دمای بسیار پایینی دارد.
در صورت فشرده‌شدن دکمه اضطراری، جریان الکتریکی به طور ناگهانی قطع می‌شود و مقاومت افزایش می‌یابد. همین امر باعث می‌شود هلیوم به‌سرعت به گاز تبدیل و از دستگاه خارج شود. بنابراین، این دکمه فقط در موارد بسیار خطرناک مانند آتش‌سوزی یا گیر افتادن بیمار به‌دلیل حضور فلز در دستگاه استفاده می‌شود، چون قدرت بالای آهنربا می‌تواند فلزات را به پرتابه‌هایی کشنده تبدیل کند.
بحران جهانی هلیوم
دستگاه MRI برای عملکرد پیوسته خود، می‌تواند تا ۲ هزار لیتر هلیوم مایع مصرف کند و از آنجایی که هلیوم بسیار گران‌قیمت است، این موضوع در شرایط اضطراری اهمیت بالایی دارد. بنابراین، هزینه جایگزینی هلیوم از دست‌رفته در یک خاموشی اضطراری می‌تواند بسیار بالا باشد. از طرفی هزینه تعمیر، نیروی انسانی متخصص و ضرر ناشی از متوقف شدن خدمات پزشکی نیز باید در نظر گرفته شود.
پس از وقوع خاموشی اضطراری، دستگاه MRI ممکن است برای چند روز از کار بیفتد تا اینکه هلیوم جایگزین و تجهیزات دوباره کالیبره شود.
ذخایر هلیوم زمین محدود است. به‌دلیل گرانش ضعیف زمین، بیشتر هلیومی که وارد جو می‌شود، به فضا می‌گریزد و دیگر قابل بازیافت نیست. در دو دهه اخیر، چهار دوره کمبود شدید هلیوم در سطح جهانی رخ داده و شرکت‌ها برای یافتن منابع جدید این عنصر در دل زمین با چالش مواجه‌اند.
کارشناسان هشدار می‌دهند مردم باید از هدردادن هلیوم برای مصارف غیرضروری مانند بادکنک‌ها یا استنشاق آن برای تغییر تُن صدای خود خودداری کند. زیرا بدون منابع پایدار هلیوم، دستگاه‌های MRI در آینده ممکن است دیگر قابل استفاده نباشند.
منبع : زومیت
