۵۰ هزار تومان برای فروش یک هویت دیجیتال؛ در بازار خاکستری تخفیف، چه چیزی معامله می‌شود؟

در یکی از گروه‌های بررسی‌شده توسط نیوزلن، بیش از هزار پیام در طول یک روز رد و بدل می‌شود. آگهی‌ها ساده‌اند اما معنای‌شان روشن: «خط جت کسی داره؟ ۱۰ تومن فوری خریدارم.» یا «حساب دیجی خام باشه، تخفیف اول خرید فعال شه، قیمت بده».

در اینجا، نه کسی از واژه‌های قانونی استفاده می‌کند، نه نیازی به قرارداد یا تضمین حس می‌شود. بازار بر اساس اعتمادی موقت و غیررسمی بنا شده که اغلب میان کاربران جوان، بی‌پول و آشنا به پلتفرم‌ها شکل گرفته است؛ نسل زدی که دنبال یک خرید به‌صرفه‌تر است.

با یکی از فروشندگان صحبت کردیم. خودش را سینا معرفی می‌کند و عکس پروفایل ندارد. او می‌گوید هفته‌ای چند بار با چند سیم‌کارت که به اسم خودش یا دوستانش است، حساب‌های خرید اول می‌فروشد یا برای دیگران دلالی می‌کند: «ببین واقعاً چیزی توش نیست. فقط یه کده. کد رو می‌فرستی، اونا وارد می‌شن، سفارش می‌دن، تموم. نه از حسابت چیزی کم میشه، نه به کسی ضرری می‌رسه.»

وقتی از او می‌پرسم تا حالا کسی از خریداران سوءاستفاده کرده؟ مکثی می‌کند و می‌گوید: «نه برای من، ولی شنیدم یه بار یکی رفته سفارش گرون زده و از اعتبار طرف پرداخت رو زده. بعدم کنسل نکرده و…  اون دیگه کار درستی نیست.»

برای بسیاری از این فروشنده‌ها، مسئله فقط «پول خرد» است. یکی دیگر از کاربران که خودش خط خام می‌فروشد می‌گوید: «۲۰، ۳۰ تومن واسه تو چیزی نیست، ولی من باهاش یه بسته اینترنت می‌گیرم. خطم هم استفاده نشده بود، ولش کرده بودم.»

اما این بازار ساده، در دل خود ریسک‌های بزرگی دارد؛ از افشای آدرس و مشخصات کاربر گرفته تا تخلفات گسترده‌تر. در بخش بعد، به لایه‌های پنهان‌تر این بازار می‌پردازیم؛ جایی که امنیت و اعتماد، قربانی تخفیف می‌شوند.

در دنیایی که هر ریال برای برخی از شهروندان کم‌سن‌وسال و کم‌درآمد اهمیت دارد، فروش کد ورود به یک اپلیکیشن یا سیم‌کارتی که سال‌ها استفاده نشده، یک راه نجات کوچک است. اینجا از کسب‌وکارهای بزرگ و کوچک خبری نیست؛ بلکه اقتصاد خُردی جریان دارد که در آن کاربران تلاش می‌کنند هر امکان بالقوه‌ای را به یک درآمد خرد تبدیل کنند.

«من چند بار فقط یه چندتا حساب دیجی‌کالا و اکالا فروختم، چون پول نداشتم بسته اینترنت بگیرم.» این جمله از کاربری در یکی از گروه‌های بررسی‌شده است. جمله‌ای ساده که واقعیتی تلخ را نمایان می‌کند: حتی ۳۰، ۴۰ هزار تومان می‌تواند در زندگی روزمره برخی افراد نقش مهمی بازی کند.

برای بعضی، فروش این کدها فقط یک کار بی‌دردسر جانبی است؛ برای برخی دیگر، بخشی از مبارزه روزانه برای خرید مایحتاجشان. اینجاست که تخفیف‌های پلتفرم‌ها، که در ابتدا برای جذب کاربران جدید طراحی شده بودند، تبدیل به ویژگی مهمی برای کسانی می‌شود که حتی سرمایه‌ای برای یک خرید معمولی ندارند.

گروه‌ها در نگاه نخست پر از گفت‌وگوهای بی‌اهمیت‌اند، اما وقتی دقیق‌تر نگاه کنیم، درمی‌یابیم که هر پیشنهاد فروش، هر بحث روی قیمت، هر مذاکره روی میزان تخفیف، نشانه‌ای است از فروپاشی سطحی از اعتماد، از ارزش‌گذاری ناچیز بر داده شخصی و از بحران عمیق‌تر اقتصادی که مردم را وادار کرده حتی «هویت دیجیتال» خود را به قیمت ۵۰ یا ۱۰۰ هزار تومان بفروشند.