آلودگی هوا با جهش‌های ژنتیکی سرطان‌زا در ریه‌ها پیوند قوی دارد

مطالعه‌ای ژنومی نشان داده است که مه‌دود و دوده در هوای آزاد، با جهش‌های دی‌ان‌ای مرتبط با سرطان ریه، از جمله جهش‌هایی که پیش‌تر در افراد سیگاری شناخته شده بودند و جهش‌های جدیدی که به‌طور خاص در غیرسیگاری‌ها مشاهده می‌شود، ارتباطی قوی دارند.

هرچه میزان مواجهه فرد با آلودگی هوا بیشتر باشد، تعداد جهش‌های یافت‌شده در تومورهای ریوی او نیز بیشتر است. اگرچه این یافته‌ها لزوماً به معنای آن نیستند که آلودگی هوا به‌طور مستقیم باعث سرطان ریه می‌شود، اما به شواهد موجود در حمایت از این احتمال می‌افزایند.

به گزارش ساینس‌‌آلرت، در مطالعه که تحلیلی گسترده و بین‌المللی بود، ژنوم تومورهای سرطانی ۸۷۱ فرد از چهار قاره بررسی شد. همه‌ی این افراد به سرطان ریه مبتلا بودند، هرگز سیگار نکشیده بودند و هنوز درمان سرطان را آغاز نکرده بودند. یافته‌ها نشان داد افرادی که در مناطق دارای آلودگی هوای بالا زندگی می‌کردند، به‌طور قابل‌توجهی بیشتر در معرض جهش در ژن‌های TP53 و EGFR قرار داشتند و همچنین طول تلومر آن‌ها کوتاه‌تر بود. ژن‌های غیرطبیعی TP53 و EGFR از نشانه‌های بارز سرطان ریه هستند، به‌ویژه در مواردی که توسط جهش DNA موسوم به SBS4 هدایت می‌شوند. همچنین، تلومرهای کوتاه‌تر با پیری زودرس در ارتباط هستند.

در مطالعه‌ی اخیر، غیرسیگاری‌هایی که در مناطقی با آلودگی هوای بیشتر زندگی می‌کردند، نزدیک به چهار برابر بیشتر از ساکنان مناطق با هوای پاک‌تر، نشانه‌های جهش SBS4 را نشان می‌دادند. در مقابل، قرارگرفتن در معرض دود دست‌دوم سیگار که عامل شناخته‌شده‌ی خطر ابتلا به سرطان است، تنها افزایش اندکی در میزان جهش‌های ژنتیکی نشان داد.

تونگ‌وو ژانگ، متخصص ژنتیک از مؤسسه ملی سرطان ایالات متحده، می‌گوید: «اگر دود دست‌دوم سیگار اثر جهش‌زایی داشته باشد، ممکن است آن‌قدر ضعیف باشد که ابزارهای فعلی ما قادر به شناسایی آن نباشند.» اما در مورد آلودگی هوا یا مصرف مستقیم دخانیات چنین نیست؛ هر دو به‌شدت با جهش‌های DNA مرتبط هستند.

امروزه در ایالات متحده، حدود ۱۰ تا ۲۰ درصد از موارد سرطان ریه را افرادی تشکیل می‌دهند که هرگز سیگار نکشیده‌اند یا در تمام عمرشان کمتر از ۱۰۰ نخ سیگار مصرف کرده‌اند. دانشمندان مدت‌هاست که به نقش احتمالی آلودگی هوا در ابتلا به سرطان ریه مشکوک بودند، اما اینکه دقیقاً ذرات ریز موجود در هوا چگونه با مصرف دخانیات یا قرارگرفتن در معرض دود دست‌دوم مقایسه می‌شوند، هنوز به‌روشنی مشخص نیست.

برخی مطالعات نشان داده‌اند که تنفس هوای آلوده ممکن است از نظر آسیب به ریه‌ها با کشیدن یک پاکت سیگار در روز برابری کند، بااین‌حال، این نتیجه‌گیری‌ها عمدتاً بر پایه‌ی تحلیل‌های مشاهده‌ای هستند. مطالعه‌ی حاضر اما قدم فراتری برمی‌دارد و به برخی از سازوکارهای مولکولی درگیر در این فرآیند می‌پردازد. محققان ژنوم تومورهای ریوی ۸۷۱ فرد غیرسیگاری را با ۳۴۵ فرد سیگاری مقایسه کردند تا شباهت‌ها و تفاوت‌ها را بررسی کنند.

اکثر غیرسیگاری‌هایی که به سرطان ریه مبتلا شده بودند، آدنوکارسینوم (شایع‌ترین نوع سرطان ریه) داشتند و نزدیک به ۵ درصد از این تومورها دارای امضای جهشی SBS4 بودند. در عین حال، ۲۸ درصد از افراد غیرسیگاری امضای ژنتیکی جدیدی به نام SBS40a را نشان دادند که در میان سیگاری‌ها مشاهده نشد. نکته‌ی عجیب این است که منشأ این جهش خاص هنوز ناشناخته باقی مانده و به نظر نمی‌رسد منشأ محیطی داشته باشد.

شایان ذکر است که در تحقیق جدید، فقط از داده‌های منطقه‌ای برای سنجش میزان آلودگی هوا استفاده شده؛ بنابراین نمی‌توان به‌طور دقیق گفت هر فرد تا چه میزان مستقیماً در معرض ذرات معلق ریز هوا قرار گرفته است. همچنین احتمال دارد برخی از شرکت‌کنندگان که اعلام کردند سیگاری نیستند، بیش از آنچه اظهار کرده‌اند، سیگار کشیده باشند.

افزایش موارد ابتلا به سرطان ریه در میان افراد غیرسیگاری، به مشکلی فوری و رو به گسترش در سطح جهانی تبدیل شده است که محققان در تلاش‌اند آن را بهتر درک کنند. تیم تحقیقاتی اکنون امیدوار است دامنه‌ی مطالعه‌ی خود را گسترش دهد تا ژنوم‌های سرطانی از گروه‌های متنوع‌تری در سراسر جهان را نیز دربر بگیرد.

مطالعه در نشریه نیچر منتشر شده است.