افسانه مردان آلفا؛ نرهای سلطه‌گر برخلاف تصور درمیان نخستی‌سانان بسیار کمیاب‌اند
افسانه مردان آلفا؛ نرهای سلطه‌گر برخلاف تصور درمیان نخستی‌سانان بسیار کمیاب‌اند
در گذشته، دانشمندان اغلب فرض می‌کردند که نرها جنس غالب در میان پستانداران هستند؛ اما نرهای پستاندار همیشه از نظر جثه برتری ندارند و در دهه‌های اخیر، پژوهشگران موارد فراوانی را مستند کرده‌اند که در آن‌ها ماده‌ها فرمانروایی می‌کنند؛ از این موارد می‌توان به نهنگ‌های قاتل ماده که رهبری گروه‌شان را بر عهده دارند تا میرکت‌های ماده‌ی تهاجمی که رتبه‌ی بالاتری نسبت به نرها دارند، اشاره کرد. این موضوع در میان نخستی‌سانان با نمونه‌هایی از سلطه‌ی ماده‌ها در گونه‌هایی مانند بونوبو و لمور دم‌حلقه‌ای صادق است.
بیشتر بخوانید:
پژوهشگرها برای بررسی روابط میان‌جنسی نخستی‌سان‌های گونه‌های مختلف، داده‌های ۲۵۳ مطالعه درباره‌ی نخستی‌سانان را تحلیل کردند. آن‌ها دریافتند که برخوردهای پرخاشگرانه بین نرها و ماده‌ها در نخستی‌سانان رایج است و حدود نیمی از درگیری‌ها را تشکیل می‌دهد، اما به ندرت کاملاً یک‌طرفه بودند.
پژوهشگران نتایج درگیری‌های میان‌جنسی را در ۱۵۱ جمعیت از ۸۴ گونه بررسی کردند و دریافتند که نرها همیشه پیروز میدان در ۲۵ جمعیت از ۱۶ گونه بودند در حالی که ماده‌ها در ۲۰ جمعیت از ۱۶ گونه همیشه پیروز شدند. در ۱۰۶ جمعیت باقی‌مانده از ۶۹ گونه، نتایج پیچیده‌تر بود و طبق مطالعه، تمایلات جنسی متوسطی وجود داشت.
سلطه‌گری نه تنها بین گونه‌های مختلف نخستی‌سان، بلکه حتی درون یک گونه نیز متفاوت بود. برای مثال، در جمعیت‌های مختلف بونوبوهای ماده، میزان پیروزی آن‌ها در درگیری‌ها بین ۴۸ درصد تا ۷۹ درصد بود، در حالی که ماده‌های میمون پاتاس بین صفر درصد تا ۶۱ درصد از درگیری‌ها را بردند. پژوهشگران همچنین اشاره کردند که در میمون‌های تالاپوین آنگولایی بسته به گروه مورد مشاهده، می‌توان شاهد سلطه‌ی کامل نرها، سلطه‌ی کامل ماده‌ها یا نبود تمایل مشخص بود.
ماده‌ها از نظر کنترل تولیدمثل بر نرها تسلط دارند
پژوهشگران مکانیسم‌های پشت تنوع در سلطه‌گری نخستی‌سانان را بررسی کردند و به نقش ویژگی‌های فیزیکی پی بردند، اما محل زندگی و سبک زندگی حیوانات نیز مؤثر است. سلطه‌ی ماده‌ها اغلب در جمعیت‌هایی دیده می‌شود که ماده‌ها کنترل تولیدمثل را در اختیار دارند، یعنی تصمیم می‌گیرند که جفت‌گیری انجام شود یا نه. این حالت معمولاً در گونه‌های تک‌همسر درخت‌زی دیده می‌شود، جایی که ماده‌ها می‌توانند از نرها بگریزند و درگیری تهدیدی برای جنینی که حمل می‌کنند محسوب نمی‌شود. در مقابل، سلطه‌ی نرها بیشتر در گونه‌هایی دیده می‌شود که روی زمین زندگی می‌کنند، نرها جثه‌ی بزرگ‌تری دارند و کنترل جفت‌گیری با چندین ماده را در دست دارند.
پیتر کاپلر، نویسنده‌ی همکار مطالعه و رئیس بخش بوم‌شناسی رفتاری و جامعه‌شناسی زیستی در مرکز پژوهشی نخستی‌سانان آلمان، در بیانیه‌ای گفت: «پژوهش‌های اخیر شروع به به چالش کشیدن دیدگاه سنتی مبنی بر سلطه‌ی پیش‌فرض نرها کرده‌اند و مطالعه‌ی ما اکنون بررسی جامع‌تری از تنوع روابط سلطه‌گری میان‌جنسی ارائه می‌دهد.»
مطالعه ۷ ژوئیه در ژورنال PNAS منتشر شد.
منبع : زومیت
