مجله اعتیاد از چالش‌های قرن جدید در اعتیاد به مواد مخدر و فناوری می‌گوید

اعتیاد به عنوان یک بیماری روانی، جسمی و اجتماعی در دنیای امروز، ابعاد گسترده‌ای پیدا کرده است. از فناوری و اینترنت گرفته تا مواد مخدر و الکل، اعتیاد به اشکال مختلف زندگی افراد را تحت تأثیر قرار داده و خانواده‌ها و جوامع را دچار چالش کرده است.

افراد مستعد به اعتیاد، اغلب احساس پوچی و خالی بودن را تجربه می‌کنند که معمولاً با خودبیگانگی مرتبط است. این احساس موجب می‌شود فرد به دنبال پر کردن این حس خالی با مواد مخدر، روابط نامناسب و سایر اعتیادها باشد. این می‌تواند به الگوی رفتاری بی‌هدف منجر شود.

در این گزارش ، نگاهی گذرا به انواع اعتیاد و روش‌های مؤثر ترک آن خواهیم داشت.

ماری‌جوانا که در ایران با نام “گل” شناخته می‌شود، به دلیل تأثیرات آرام‌بخش و توهم‌زای خود به یکی از رایج‌ترین مواد مخدر در میان جوانان تبدیل شده است. برخلاف تصور رایج، استفاده مداوم از ماری‌جوانا می‌تواند باعث وابستگی روانی، کاهش تمرکز و حتی مشکلات حافظه شود.

راهکار: افزایش آگاهی در مورد خطرات مصرف ماری‌جوانا و شرکت در جلسات مشاوره و گروه‌درمانی از جمله روش‌های مؤثر برای مقابله با این اعتیاد است.

اعتیاد به اینترنت و فناوری‌های دیجیتال، پدیده‌ای نوظهور اما رو به رشد است که به‌ویژه میان جوانان شیوع بالایی دارد. مطالعات دانشگاه تورنتو نشان داده که بیش از ۴۰٪ افراد، پنج دقیقه پس از بیدار شدن، تلفن همراه خود را چک می‌کنند و به‌طور میانگین ۲۵ بار در روز از آن استفاده می‌کنند. شبکه‌های اجتماعی مانند اینستاگرام و تیک‌تاک اثراتی بر مغز دارند که شبیه قمار یا مصرف مواد شادی‌آور است و به ایجاد وابستگی منجر می‌شوند. تعامل در این فضاها، با تحریک مداوم سیستم پاداش مغز، واکنشی شبیه تزریق دوپامین ایجاد می‌کند.

یکی از آسیب‌های جدی این اعتیاد، انزوای اجتماعی است؛ جایی که فرد از ارتباطات واقعی فاصله گرفته و در دنیای مجازی غرق می‌شود. شبکه‌های اجتماعی با ایجاد حس امنیت و تعلق خاطر، کاربران را به بازتعریف هویت خود تشویق می‌کنند، اما این وابستگی می‌تواند پیامدهای مخربی بر سلامت روان و روابط انسانی به جا بگذارد.

راهکار: محدود کردن زمان استفاده از دستگاه‌ها، آموزش مدیریت زمان و استفاده از اپلیکیشن‌های کنترل مصرف می‌تواند به کاهش این نوع اعتیاد کمک کند. [اطلاعات بیشتر درباره اعتیاد به فناوری]

قماربازی، چه به صورت حضوری و چه آنلاین، یک اعتیاد مخرب روانی و مالی است. افراد معتاد به قمار اغلب تمام دارایی خود را از دست می‌دهند و روابط خانوادگی‌شان آسیب می‌بیند. این اعتیاد با ایجاد چرخه‌ای از پاداش و تنبیه در مغز، فرد را به بازی بیشتر ترغیب می‌کند.

راهکار: مشاوره روان‌شناختی و استفاده از برنامه‌های ترک قمار مانند “قماربازان گمنام” از روش‌های مؤثر برای درمان این اعتیاد هستند.

اعتیاد مواد مخدر یکی از پیچیده‌ترین و فراگیرترین معضلات اجتماعی و بهداشتی در ایران است که سلامت فردی، بنیان خانواده و ثبات اجتماعی را تحت تأثیر قرار داده است. این بحران علاوه بر مشکلات جسمی و روانی برای مصرف‌کنندگان، تبعات اقتصادی، افزایش جرم و جنایت و تهدید امنیت اجتماعی را نیز به همراه دارد.

مواد مخدر، از سنتی مانند تریاک تا صنعتی مانند شیشه (مت‌آمفتامین)، تأثیرات ویرانگری بر مغز و بدن دارند. این مواد می‌توانند سیستم عصبی را تخریب کرده و به بیماری‌های جدی مانند اختلالات قلبی، عفونت‌های شدید و حتی مرگ منجر شوند.

راهکار: بهترین روش ترک مواد مخدر، ترکیب سم‌زدایی پزشکی، روان‌درمانی و شرکت در جلسات معتادان گمنام است. حمایت خانواده نیز نقشی اساسی در موفقیت درمان دارد. [اطلاعات بیشتر در مورد انواع اعتیاد]

الکل یکی از شایع‌ترین مواد اعتیادآور در جهان است که علاوه بر تأثیرات جسمی مانند آسیب به کبد و مغز، باعث بروز اختلالات روانی نظیر افسردگی و اضطراب نیز می‌شود. این معضل حتی در میان نوجوانان و جوانان نیز دیده می‌شود و خطر وابستگی سریع‌تر به الکل را افزایش می‌دهد. افراد مبتلا به اعتیاد الکل معمولاً بدون کمک تخصصی نمی‌توانند مصرف خود را کاهش دهند یا به طور کامل آن را کنار بگذارند. انکار وابستگی یکی از موانع بزرگ در مسیر درمان است و فرایند ترک را پیچیده‌تر می‌کند. ترک اعتیاد الکل، که با اصطلاح «الکلیسم» نیز شناخته می‌شود، از مهم‌ترین چالش‌های حوزه بهداشت روان به شمار می‌آید و پژوهش‌های فراوانی برای بهبود روش‌های درمانی آن انجام شده است.

راهکار: سم‌زدایی تحت نظر پزشک، مشاوره روان‌شناختی و مشارکت در برنامه‌هایی مانند “الکلی‌های گمنام” از مؤثرترین روش‌های ترک هستند. هر ساله بسیاری از افراد وابسته به الکل با مراجعه به مراکز معتبر ترک اعتیاد و پیروی از برنامه‌های درمانی مؤثر، از این وابستگی رهایی می‌یابند و زندگی جدیدی را آغاز می‌کنند.

اعتیاد یک بیماری پیچیده و مزمن است و همانند هر بیماری دیگری قابل درمان است، اما موفقیت آن نیازمند تمایل فرد، پشتکار و استفاده از روش‌های علمی اثبات‌شده است. درمان شامل مشاوره روان‌شناختی، دارودرمانی، حمایت اجتماعی، برنامه‌های بازسازی و اصلاح الگوهای رفتاری می‌شود.

هدف اصلی، بهبود کیفیت زندگی، کاهش مصرف، پیشگیری از بازگشت به اعتیاد و ارتقای سلامت روان است. تغییر سبک زندگی، حمایت خانواده و اجتماع، درمان‌های شناختی-رفتاری و پایبندی به برنامه‌های درمانی می‌توانند نقشی کلیدی در موفقیت درمان داشته باشند.

اگر فکر می‌کنید که معتادان فقط افرادی ضعیف و بی‌اراده هستند و از نظر اخلاقی فاسد، در اشتباهید. القاء چنین تصوری به فرد مبتلا به اعتیاد ممکن است باعث شود که از درمان اعتیاد خود فرار کند. اگر به طور مداوم او را به شرمساری، خشم و عذاب بکشانید، یا او را همواره بترسانید، نمی‌توانید به حل مشکل اعتیاد او کمک کنید.

ترک اعتیاد نیازمند برنامه‌ای جامع و چندوجهی است:

سم‌زدایی پزشکی: مرحله اولیه که برای پاکسازی بدن از مواد مخدر استفاده می‌شود.

مشاوره و روان‌درمانی: کمک به فرد برای شناسایی ریشه مشکلات و عوامل روانی مؤثر بر اعتیاد.

گروه‌درمانی: برنامه‌هایی مانند “معتادان گمنام” و “الکلی‌های گمنام” تأثیر زیادی در بهبودی دارند.

حمایت خانواده و دوستان: محیط امن و حامی نقش مهمی در حفظ ترک اعتیاد دارد.

{اطلاعات بیشتر در مورد ترک اعتیاد}

پیامدهای اعتیاد و درمان

اعتیاد یک بیماری پیچیده است که می‌تواند زندگی فرد و اطرافیانش را درگیر کند، اما قابل درمان است. وابستگی به مواد مخدر یا الکل نیازمند مداخله حرفه‌ای، آگاهی و پشتیبانی مداوم است. خوشبختانه، با بهره‌گیری از روش‌های علمی و مؤثر درمانی، می‌توان مسیر بهبودی را آغاز کرد و به سوی یک زندگی سالم و هدفمند بازگشت.

اگر شما یا یکی از نزدیکانتان با مشکل اعتیاد مواجه هستید، اکنون زمان اقدام است. برای دسترسی به صدها مقاله علمی، آموزشی و کاربردی درباره انواع اعتیاد و راهکارهای درمان، به وب‌سایت مجله اعتیاد سر بزنید: www.etiad.org

مداخله چیست؟

مداخله در ترک اعتیاد یک فرآیند برنامه‌ریزی‌شده و هدفمند است که طی آن خانواده، دوستان، و نزدیکان فرد معتاد با همکاری یک متخصص ترک اعتیاد مانند مشاور درمان مواد مخدر، روان‌درمانگر، یا پزشک خانواده تلاش می‌کنند تا فرد را به سوی درمان سوق دهند. این فرآیند به دقت طراحی می‌شود تا فرد به شکل سازنده‌ای با مشکل خود روبه‌رو شود و برای ترک مواد یا الکل انگیزه پیدا کند. هدف اصلی مداخله، کمک به فرد برای درک ضرورت فوری درمان و حمایت لازم برای شروع این مسیر است.

راهی برای عبور از بحران

خطر اعتیاد نسل جوان را تهدید می‌کند. بسیاری از جوانان مصرف موادی مانند «گل» را بی‌ضرر می‌دانند، درحالی‌که این باور اشتباه، آن‌ها را در معرض وابستگی و آسیب‌های جدی قرار می‌دهد. اما راه‌حل چیست؟

پیش از هر اقدام، باید آمارهای دقیق‌تری از میزان اعتیاد و گستردگی مصرف مواد در کشور داشته باشیم. بدون داده‌های شفاف، سیاست‌گذاری‌ها ناکارآمد خواهند بود. علاوه بر این، مقابله با بحران اعتیاد نیازمند اجرای سیاست‌های پیشگیرانه و درمانی مؤثر است. افزایش آگاهی عمومی، تقویت مراکز درمانی، و همکاری میان دولت، نهادهای مردمی و خانواده‌ها، از مهم‌ترین راهکارها برای مهار این بحران هستند.

اعتیاد در ایران، معضلی است که تنها با تلاش همه‌جانبه و برنامه‌ریزی دقیق می‌توان بر آن غلبه کرد. آینده کشور در گرو سلامت نسل‌های بعدی است و چاره‌جویی برای این بحران، ضرورتی انکارناپذیر است.

مجله اعتیاد etiad.org