دریانوردی پیش از کشاورزی؟ شواهد کشف‌شده در مالت، تاریخ مدیترانه را بازنویسی می‌کند
دریانوردی پیش از کشاورزی؟ شواهد کشف‌شده در مالت، تاریخ مدیترانه را بازنویسی می‌کند
شواهدی که در غاری در مالت کشف شده‌اند، نشان می‌دهند که شکارچی‌گردآورندگان پیش از آغاز کشاورزی در سرزمین اصلی اروپا، به این جزیره‌ی دیدنی مدیترانه‌ای سفر کرده بودند. اگر این موضوع صحت داشته باشد، این محوطه‌ی باستانی ۸۵۰۰ ساله، باورهای رایج درباره‌ی روند تحول اجتماعی در میان آخرین جوامع میان‌سنگیِ این قاره را به چالش می‌کشد.
پژوهشگران که یافته‌هایشان را در نشریه نیچر منتشر کردند، استدلال می‌کنند که احتمالاً باید حدود هزار سال از تاریخ باستانی مالت، کشور جزیره‌ای کوچک واقع در دریای مدیترانه و جنوب ایتالیا را دوباره از نو بررسی کنیم.
جوامع میان‌سنگی اروپا قبل از کشاورزی در دریا سفر می‌کردند.
مسیر شکل‌گیری جوامع پیشاتاریخی معمولاً الگویی مشابه را دنبال می‌کند: ابتدا کشاورزی و سپس دریانوردی در آب‌های آزاد. دلیل این ترتیب آن است که به‌طور کلی، ابزارها و فنون لازم برای ساخت فناوری‌های دریانوردی، مانند بادبان، پس از اختراع ابزارهای کشاورزی پدید آمدند. به همین سبب، بسیاری از باستان‌شناسان برای مدت‌زمان طولانی بر این باور بودند که جزایر مدیترانه‌ای مانند مالت، از آخرین نواحی بکر بودند که انسان‌ها به آن‌ها قدم گذاشتند.
بااین‌حال، کشف‌های صورت‌گرفته در غاری به‌نام لاتنیا (Latnija) در منطقه‌ی شمالی مِلیها (Mellieħa) در جزیره‌ی مالت، پژوهشگران را به بازنگری روایت‌های تاریخی واداشته است. در این مکان، پژوهشگرانی از مؤسسه‌ی ژئوآنتروپولوژی ماکس پلانک و دانشگاه مالت شواهدی از حضور انسان‌ها در حدود ۸۵۰۰ سال پیش یافته‌اند؛ یعنی تقریباً هزار سال پیش از نخستین کشاورزان شناخته‌شده.
یافته‌ها شامل ابزارهای سنگی، بقایای اجاق و زباله‌های غذایی پخته‌شده هستند؛ بخشی از این غذاها حتی از حیواناتی به‌دست آمده‌اند که گمان می‌رود پیش از آن زمان از جزیره منقرض شده بودند.
النور اسکری، نویسنده‌ی اصلی مقاله گفت: «ما شواهد فراوانی از وجود گونه‌های مختلف جانوران وحشی، از جمله گوزن قرمز، یافتیم که تصور می‌شد در آن زمان منقرض شده باشد. آن‌ها این گوزن‌ها را شکار می‌کردند و می‌پختند، همراه با لاک‌پشت‌ها و پرندگانی که برخی از آن‌ها بسیار بزرگ بودند و امروزه منقرض شده‌اند.»
علاوه بر جانوران خشکی‌زی، در پسماندهای غذایی پخته‌شده، مجموعه‌ی گسترده‌ای از منابع دریایی از جمله فُک و ماهی و همچنین هزاران شکم‌پای، خرچنگ و توتیای دریایی نیز مشاهده شده است. اما شکارچی‌گردآورندگان برای برگزاری این مهمانی‌های مالتی چقدر در دریا پیش رفته بودند؟ به گفته‌ی کارشناسان، آن‌ها دست‌کم ۱۰۰ کیلومتر از آب‌های آزاد را پیموده‌اند. جالب‌تر اینکه این دریانوردان باستانی احتمالاً این سفرها را با استفاده از قایق‌های کنده‌کاری‌شده‌ی ساده و بدون بهره‌گیری از بادبان انجام می‌دادند.
بیشتر بخوانید
نیکلاس ولا، نویسنده‌ی همکار مطالعه، توضیح می‌دهد که با تکیه بر جریان‌های سطحی دریا و بادهای غالب، همراه با استفاده از نشانه‌های طبیعی، ستارگان و دیگر روش‌های راه‌یابی، عبور از فاصله‌ای حدود ۱۰۰ کیلومتر با سرعت تقریبی ۴ کیلومتر در ساعت ممکن بوده است. حتی در طولانی‌ترین روز سال نیز، این دریانوردان ساعت‌ها در تاریکی مطلقِ آب‌های آزاد سفر می‌کردند.
نویسندگان مطالعه بر این باورند که یافته‌هایشان می‌تواند زمینه‌ساز بازنگری‌های عمیق در خصوص جوامع باستانی شکارچی‌گردآورنده‌ی اروپا و تأثیرات آن‌ها بر محیط‌زیست پیرامون‌شان شود. اکنون این احتمال مطرح است که برخی از جمعیت‌های جانوری بومی در مالت و سایر جزایر دورافتاده‌ی مدیترانه، تا حدی به‌دلیل حضور انسان‌ها منقرض شده باشند. این کشف حتی احتمال وجود ارتباطات دریایی ناشناخته میان جوامع میان‌سنگی را نیز افزایش می‌دهد.
اسکری در پایان گفت: «نتایج مطالعه، هزار سال به پیشینه‌ی تاریخی مالت اضافه می‌کند و لزوم بازنگری در توانایی‌های دریانوردی واپسین شکارچی‌گردآورندگان اروپا، ارتباطات آن‌ها و تأثیراتشان بر اکوسیستم را مطرح می‌سازد.»
منبع : زومیت
