چرا خون دماغ می‌شویم و چگونه آن را درمان کنیم؟

بیشتر خونریزی‌های بینی فقط یک سوراخ بینی را درگیر می‌کند، اما می‌تواند هر دو را نیز همزمان تحت‌تاثیر قرار دهد. خونریزی بینی دلایل زیادی دارد و خوشبختانه بیشتر آن‌ها جدی نیستند.

شایع‌ترین علت خونریزی بینی هوای خشک است. هوا معمولاً در شرایط زیر خشک‌تر است:

• آب و هوای گرم و با رطوبت پایین
• مناطق مرتفع
• فضاهای داخلی گرم‌ شده به‌وسیله‌ی سیستم گرمایش مرکزی

هوای خشک باعث می‌شود غشای داخل بینی خشک شده و ترک بخورد یا پوسته‌پوسته شود. در این حالت، بینی هنگام دست زدن، خاراندن یا فین کردن بیشتر دچار خونریزی می‌شود.

در شرایط زیر نیز ممکن است دچار خونریزی بینی شوید:

• جسمی را در بینی خود فرو کنید
• بینی و/یا صورتان آسیب ببیند
• انحراف تیغه بینی داشته باشید
• دچار عفونت دستگاه تنفسی فوقانی یا سینوزیت باشید که باعث عطسه، سرفه و فین کردن مداوم شود.به رینیت آلرژیک یا غیرآلرژیک (التهاب مخاط بینی) مبتلا باشید.
• به‌طور مکرر از اسپری‌های آنتی‌هیستامین یا ضداحتقان بینی استفاده کنید، زیرا می‌توانند باعث خشکی مخاط بینی شوند.
• داروهای رقیق‌کننده خون مانند آسپرین، داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی یا وارفارین مصرف کنید.
• مواد شیمیایی موجود در محصولات پاک‌کننده، دودهای محل کار یا بوهای تند را استنشاق کنید.مواد مخدر استنشاقی (مانند کوکائین) مصرف کنید.

علت‌های کمتر شایع خونریزی بینی عبارتند از:

• مصرف الکل
• اختلالات خونریزی مانند هموفیلی یا بیماری فون‌ویلبراند
• فشار خون بالا
• آترواسکلروز (تصلب شرایین)
• جراحی صورت و بینی
• تومورهای بینی
• پولیپ بینی
• ترومبوسیتوپنی ایمنی
• لوسمی
• تلانژکتازی خونریزی‌دهنده ارثی
• بارداری

دلایل خونریزی بینی حین خواب همانند دلایل خونریزی از بینی در طول روز است. هوای خشک، آلرژی‌ها و عفونت‌های دستگاه تنفسی فوقانی به غشای ظریف داخل بینی آسیب می‌زنند. خوابیدن درحالی‌که سر به یک سمت قرار دارد، نیز می‌تواند به حفره بینی فشار وارد کرده و باعث خونریزی بینی در شب شود.

بیشتر افراد حداقل یک بار در طول عمر خود دچار خونریزی بینی می‌شوند. اما برخی افراد بیشتر درمعرض خونریزی بینی هستند. این افراد شامل:

• کودکان بین ۲ تا ۱۰ سال: هوای خشک، سرماخوردگی‌ها، آلرژی‌ها و وارد کردن انگشت‌ها و اشیاء به بینی باعث می‌شود کودکان بیشتر دچار خونریزی بینی شوند.
• بزرگسالان ۴۵ تا ۸۰ سال: با نزدیک شدن به سن ۵۰ سالگی، ممکن است خون دیرتر لخته شود. در این سنین، همچنین احتمال ابتلا به فشار خون بالا، آترواسکلروز (تصلب شرایین یا گرفتگی عروق) یا اختلالات خونریزی بیشتر می‌شود.
• زنان باردار: در بارداری، رگ‌های خونی بینی گشاد می‌شوند و این امر با اعمال فشار بیشتر روی عروق خونی ظریف موجود در پوشش بینی می‌تواند باعث افزایش احتمال خونریزی بینی شود.
• افرادی که داروهای رقیق‌کننده خون شامل آسپرین و وارفارین مصرف می‌کنند.
• افرادی که دچار اختلالات لخته شدن خون شامل هموفیلی و بیماری فون‌ویلبراند هستند.

گرچه دیدن خون درحال خارج شدن از بینی می‌تواند نگران‌کننده باشد، بیشتر خونریزی‌های بینی جدی نیستند و معمولاً می‌توان آن‌ها را در خانه کنترل کرد.  در شرایط زیر به پزشک مراجعه کنید:

• اگر مرتبا خون دماغ می‌شوید
• اگر دارای علائم کم‌خونی (مثل ضعف، بی‌حالی، خستگی، احساس سرما، تنگی نفس یا رنگ‌پریدگی پوست) هستید.
• اگر خونریزی بینی شما به دنبال مصرف داروی جدیدی آغاز شده باشد.
• اگر همزمان با خونریزی بینی، کبودی‌های غیرعادی در بدن خود مشاهده کردید. این ترکیب ممکن است نشانگر مشکلات جدی تری نظیر اختلال لخته شدن خون (هموفیلی یا بیماری فون‌ویلبراند) لوسمی یا تومور بینی باشد.

چنانچه کودک شما زیر دو سال سن دارد و خون دماغ شده است، با پزشک اطفال تماس بگیرید. همچنین، بدون توجه به سن کودک، هر نوع خونریزی بینی را در زمان ویزیت بعدی کودک به پزشک اطلاع دهید.

ارائه‌دهنده خدمات درمانی از شما سوالاتی در مورد خونریزی بینی می‌پرسد، از جمله:

• مدت زمان خونریزی بینی (به دقیقه)
• مقدار تقریبی خونی که خارج شده
• دفعات خون دماغ شدن
• خونریزی از یک یا هر دو سوراخ بینی

آن‌ها همچنین در مورد موارد زیر سوال می‌کنند:

• مصرف داروها، ازجمله داروهای رقیق‌کننده خون بدون نسخه (مثل آسپیرین) و داروهای سرماخوردگی و آلرژی
• سابقه خانوادگی ابتلا به اختلالاتی مانند اختلالات خونی
• مصرف الکل و/یا هر نوع داروهای تفریحی که از راه بینی استنشاق شده است

پزشک بینی شما را معاینه می‌کند تا بفهمد خونریزی از کجا آمده و چه چیزی باعث آن شده است. او از وسیله‌ی کوچکی برای باز نگه داشتن سوراخ بینی استفاده می‌کند و با کمک منابع نوری مختلف یا آندوسکوپ داخل بینی شما را بررسی می‌کند. پزشک ممکن است از داروهای موضعی برای بی‌حس کردن لایه داخلی بینی و تنگ کردن رگ‌های خونی استفاده کند. همچنین ممکن است خون‌های لخته‌شده و خشکی‌های داخل بینی را خارج کند. این کار ممکن است ناخوشایند باشد، اما دردناک نیست.

گاهی اوقات، پزشک ممکن است برای بررسی اختلالات خونریزی، ناهنجاری‌های عروق خونی یا تومورهای بینی، تصویربرداری اشعه ایکس، سی‌تی‌اسکن یا آزمایش خون درخواست کند.

درمان خونریزی بینی بستگی به علت خونریزی دارد. درمان می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

 پانسمان بینی: پزشک ممکن است گاز، اسفنج مخصوص بینی یا لاتکس بادی را وارد بینی کند تا به محل خونریزی فشار وارد شود. گاز یا اسفنج معمولا ۲۴ تا ۴۸ ساعت در بینی می‌ماند و سپس توسط پزشک خارج می‌شود.

سوزاندن: در این روش، از ماده شیمیایی (نیترات نقره) یا انرژی گرمایی (با استفاده از دستگاه  الکتروکوتر) برای بستن رگ خونریزی استفاده می‌شود. پزشک ابتدا بی‌حس‌کننده موضعی را داخل بینی اسپری می‌کند تا داخل بینی بی‌حس شود.

تغییرات دارویی/داروهای جدید: کاهش مقدار داروهای رقیق‌کننده خون که مصرف می‌کنید یا حتی قطع آن‌ها می‌تواند مفید باشد (طبق توصیه پزشک). علاوه‌براین، ممکن است داروهایی برای مدیریت فشار خون لازم باشد. پزشک همچنین ممکن است دارویی تجویز کند که به لخته شدن خون کمک کند.

خارج کردن جسم خارجی: اگر علت خونریزی بینی جسم خارجی باشد، پزشک آن را خارج خواهد کرد.

جراحی: جراحی می‌تواند بینی شکسته را ترمیم کند یا انحراف سپتوم (سپتوپلاستی) را اصلاح کند.

لیگاسیون یا بستن: در این روش پزشک رگ خونی عامل خونریزی را می‌بندد تا خونریزی متوقف شود.

برای جلوگیری از خونریزی بینی مراحل زیر را دنبال کنید:

• آرام باشید و از دهان نفس بکشید.
• صاف بنشینید و سرتان را کمی به جلو خم کنید.
• با انگشت شست و اشاره، دو طرف نرم بینی‌تان (دقیقاً بالای سوراخ‌های بینی) را فشار دهید.صبر کنید تا خونریزی متوقف شود. از دستمال کاغذی یا یک پارچه مرطوب برای جذب خون استفاده کنید.

مراقبت‌های خانگی معمولاً در متوقف کردن خونریزی بینی کافی هستند. اما خونریزی‌های بینی در شرایط زیر نیاز به مراقبت پزشکی در بیمارستان دارند:

• اگر بعد از ۱۵ تا ۲۰ دقیقه فشردن بینی نتوانید خونریزی را متوقف کنید.
• اگر مقدار خون از یک فنجان بیشتر باشد.
• اگر داروهای رقیق‌کننده خون (مانند آسپیرین یا وارفارین) مصرف می‌کنید یا اختلالات لخته شدن خون دارید و خونریزی متوقف نمی‌شود.
• اگر دچار مشکل تنفسی شده‌اید.
• اگر خون را بلعیده‌اید و دائما استفراغ می‌کنید.
• اگر خونریزی بینی پس از ضربه به سر یا آسیب جدی (مثل سقوط، تصادف رانندگی یا ضربه به صورت یا بینی) اتفاق افتاده باشد.

در اینجا چند نکته برای پیشگیری از خونریزی بینی آورده شده است:

• برای مرطوب نگه داشتن حفره‌های بینی از اسپری محلول نمک یا ژل مخصوص استفاده کنید. هنگام استفاده از ژل‌ها و پمادها مراقبت باشید که گوش‌پاکن آغشته به دارو را بیشتر از نیم سانتی‌متر وارد بینی‌ نکنید. این ژل‌ها و پمادها را می‌توانید از بیشتر داروخانه‌ها تهیه کنید.
• به سیستم گرمایشی خانه خود رطوبت‌ساز اضافه کنید یا شب‌ها رطوبت‌ساز را در اتاق خواب روشن کنید تا رطوبت هوا افزایش یابد.
• از فین کردن شدید خودداری کنید.
• هنگام عطسه کردن، دهان خود را باز نگه دارید و همیشه در دستمال یا آرنج خود عطسه کنید.از وارد کردن هر چیزی به بینی‌تان، ازجمله انگشتان خود، خودداری کنید.
• استفاده از داروهایی که می‌توانند خونریزی را افزایش دهند، مانند آسپیرین و ایبوپروفن، را محدود کنید. (قبل از تغییر داروهای خود با پزشک مشورت کنید). این موضوع به ویژه برای داروهای تجویزی مانند وارفارین و داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی اهمیت دارد.
• اگر نمی‌توانید علائم آلرژی بینی خود را به راحتی با داروهای بدون نسخه یا داروهای تجویزی کنترل کنید، به پزشک مراجعه کنید. هنگام استفاده از محصولات بدون نسخه، دستورالعمل‌ها را به دقت دنبال کنید. استفاده بیش‌ازحد از آن‌ها می‌تواند باعث خونریزی بینی شود.
• سیگار کشیدن را ترک کنید. سیگار باعث خشک شدن و تحریک بینی می‌شود.
• اگر کارهای انجام می‌دهید که ممکن است به صورت یا بینی شما آسیب بزند، حتما کلاه ایمنی استفاده کنید.
• برای جلوگیری از خونریزی بینی در کودکتان، به او آموزش دهید چیزی را داخل بینی‌اش نکند. همچنین بهتر است ناخن‌های کودکتان را کوتاه نگه دارید.

دلایل زیادی وجود دارد که ممکن است شما خونریزی بینی مکرر داشته باشید. این خونریزی‌ها می‌توانند یک یا هر دو سوراخ بینی را تحت تأثیر قرار دهند. رایج‌ترین دلایل عبارتند از:

• به‌طور مکرر از اسپری‌های بینی برای درمان علائم آلرژی یا سرماخوردگی/گرفتگی بینی استفاده می‌کنیدهوای محل زندگی شما خشک است
• داروها را ازطریق بینی استنشاق می‌کنید
• ممکن است نیاز باشد برای مدت کوتاهی استفاده از اسپری‌ها را متوقف کنید یا به‌طور کامل از آن‌ها استفاده نکنید. اگر از این محصولات استفاده می‌کنید، با پزشک خود مشورت کنید.

خونریزی بینی زمانی رخ می‌دهد که از بافت پوشاننده درون بینی خون جاری شود. هوای خشک موجب خون دماغ می‌شود. اقدامات ساده‌ای برای درمان و پیشگیری از خون دماغ وجود دارد. گرچه خون دماغ آزاردهنده است، معمولا جای نگرانی ندارد. در موارد نادر، خونریزی‌های مکرر بینی می‌تواند نشانه‌ای از اختلالات خونریزی یا مشکلات جدی‌تر باشد. اگر مرتبا خون دماغ می‌شوید، به پزشک مراجعه کنید.