همه چیز درباره ضایعات هسته‌ای: از منشأ تا مدیریت پایدار
همه چیز درباره ضایعات هسته‌ای: از منشأ تا مدیریت پایدار
ضایعات هسته‌ای: افسانه‌ها و حقایق
مسائل پیرامون ضایعات هسته‌ای همواره باعث نگرانی مردم و بحث‌های گسترده‌ای شده است. برخی باورهای رایج در این زمینه به اقدامات غیرموثر و مقرراتی منجر شده‌اند که گاه به جای کمک به سلامت عمومی، مانع آن می‌شوند. در ادامه، به بررسی ۱۰ باور رایج ضایعات هسته‌ای و ارائه‌ی پاسخ‌های مختصر می‌پردازیم:
- صنعت هسته‌ای هیچ راه‌حلی برای زباله‌های هسته‌ای ندارد
همان‌طور که پیش‌از این نیز گفته شد، صنعت هسته‌ای فناوری‌های لازم برای مدیریت ضایعات را توسعه داده است. حجم ضایعات پرخطر در صنعت انرژی هسته‌ای بسیار کمتر از سایر صنایع است و فناوری‌های ذخیره‌سازی موقتی و دفن زمین‌شناسی نیز به‌خوبی توسعه یافته‌اند.
- حمل‌ونقل پسماندها برای انسان و محیط زیست بسیار خطرناک است
حمل‌ونقل ضایعات هسته‌ای با بسته‌بندی‌های ایمن انجام می‌شود و تاکنون هیچ حادثه‌ای رخ نداده که باعث آسیب به انسان یا محیط زیست شود.
- پلوتونیوم خطرناک‌ترین ماده سمی جهان است و یک ذره از آن می‌تواند انسان را بکشد
اثر استنشاق پلوتونیوم، افزایش احتمال ابتلا به سرطان در چند سال آینده را به دنبال دارد. اگرچه پلوتونیوم سمی است، در مقایسه‌ی گرم به گرم، بسیاری از سموم دیگر مانند سیانید، ریسین، برخی زهرهای مار و حتی کافئین، بسیار سمی‌تر از آن هستند.
بااین‌وجود، پلوتونیوم نیز بسیار سمی است و برای مدیریت به شیوه‌ای مسئولانه نیاز دارد، حتی اگر در ذرات بسیار کوچکی استنشاق شود. خطر پلوتونیوم بیشتر به پرتوهای یون‌ساز آن مربوط می‌شود.
- ضایعات هسته‌ای تا هزاران سال دیگر هم خطرناک می‌مانند
واقعیت این است که بسیاری از صنایع زباله‌های خطرناک و سمی تولید می‌کنند. نه فقط با ضایعات هسته‌ای، بلکه با تمام زباله‌های سمی باید به‌طور ایمن برخورد شود. برای مثال، خطر واپاشی پرتوزای ضایعات هسته‌ای به غلظت آن بستگی دارد. اما در مقایسه، سایر ضایعات صنعتی (فلزات سنگین، مانند کادمیوم و جیوه) به‌طور نامحدودی خطرناک باقی می‌مانند.
بیشتر ضایعات هسته‌ای تولیدشده به دلیل واپاشی پرتوزا، فقط برای چند ده سال خطرناک هستند و به‌طور معمول در تأسیسات دفع نزدیک به سطح دفع می شوند. فقط حجم کمی از ضایعات هسته‌ای (حدود سه درصد از کل) دارای عمری طولانی و بسیار پرتوزا هستند و باید از محیط زیست جداسازی شوند.
اما در حقیقت، پسماندهای هسته‌ای با گذشت زمان خاصیت واپاشی پرتوزای خود را از دست می‌دهند. بیشتر پسماندها فقط تا چند دهه خطرناک هستند، درحالی‌که برخی مواد شیمیایی صنعتی برای همیشه سمی می‌مانند.
- دفن زیرزمینی ممکن است به نسل‌های آینده آسیب برساند
طراحی مخازن زیرزمینی با استفاده از فناوری‌های پیشرفته، امنیت بلندمدت را تضمین می‌کند. شواهد طبیعی نشان می‌دهد که این روش می‌تواند مؤثر باشد. مخازن زیرزمینی معمولاً به گونه‌ای طراحی می‌شوند که تابش مضر حتی در صورت وقوع زمین‌لرزه‌های شدید یا در گذر زمان، به سطح نمی‌رسد.
در حالی که بازه‌های زمانی مورد‌بحث مانع از آزمایش کامل طرح‌ها می‌شود، طبیعت نمونه‌های مشابهی از ذخیره‌سازی موفق ضایعات هسته‌ای در سازندهای پایدار زمین‌شناسی ارائه کرده است. ذخیره‌ی طبیعی اورانیوم در گابن آفریقا، با وجود واکنش‌های هسته‌ای عظیم و طبیعی، حدود دو میلیارد سال پیش به‌وجود آمده است.
- هزینه مدیریت ضایعات هسته‌ای بسیار هنگفت است
تولیدکنندگان ضایعات هسته‌ای باید هزینه‌های دفع را متقبل شوند. از این رو، کشورهای دارای برنامه‌های انرژی هسته‌ای، هزینه‌های دفع را نیز تخمین زده و به‌طور دوره‌ای به‌روز می‌کنند. اگرچه هزینه‌های مطلق مدیریت ضایعات بالا است، چرخه‌ی سوخت هسته‌ای را غیراقتصادی نمی‌کند، زیرا درآمد به‌دست‌آمده در مقایسه با حجم زباله‌ی تولیدشده، بالا است.
برای مثال، هزینه‌ی مدیریت ضایعات هسته‌ای فقط حدود ۱۰ درصد از هزینه‌ی تولید برق هسته‌ای را تشکیل می‌دهد و تأثیر چشمگیری بر میزان اقتصادی‌بودن این صنعت ندارد.
- ضایعات باید در فضا رهاسازی شوند
گزینه دفع در فضا از دهه‌ی ۱۹۷۰ به‌طور مکرر بررسی شده است، اما این گزینه به‌دلیل هزینه‌ی بالا و خطرات پرتاب‌های ناموفق، عملی نیست. به‌همین دلیل، مطالعات بیشتری نیز در این زمینه صورت نگرفته است.
- ضایعات باید به مواد بی‌خطر تبدیل شوند
تغییر شکل زباله‌ها برای تمامی ضایعات تولیدشده عملی نیست، زیرا تغییر شکل ممکن است بتواند حجم ضایعات را کاهش دهد، اما محدودیت دارد و بنابراین، نیاز به دفع نهایی را برطرف نمی‌کند. اگرچه امروزه فناوری‌های تبدیل (ترانس‌موتاسیون) در حال توسعه هستند، نمی‌توانند تمام پسماندها را بی‌خطر کنند و در نهایت، همچنان به روش‌های دفع نهایی نیاز است.
- ضایعات هسته‌ای، خطر نشت، پراکندگی و اقدامات تروریستی را به دنبال دارد
پسماندهای رادیواکتیو در مخازن بسیار ایمنی نگهداری می‌شوند و طراحی آن‌ها از پراکندگی یا استفاده در بمب‌های خطرآفرین جلوگیری می‌کند.
- تابش مصنوعی با تابش طبیعی تفاوت دارد
پرتوهای ناشی از مواد هسته‌ای طبیعی و مصنوعی ساخته‌شده در چرخه سوخت، از نظر نوع (آلفا، بتا، گاما) مشابه هستند و نمی‌توان آن‌ها را از هم تفکیک کرد.
بیشتر عناصر دارای ایزوتوپ پرتوزا هستند و بسیاری از آن‌ها به‌طور طبیعی رخ می‌دهند. ما زندگی خود را در محاصره‌ی مواد پرتوزای طبیعی می‌گذرانیم و دائماً در معرض تابشی قرار داریم که از سنگ‌ها، خاک، مصالح ساختمانی، آسمان (فضا)، غذا و یکدیگر سرچشمه گرفته‌اند.
منبع : زومیت
