بازکردن کلاف سردرگم لپ‌تاپ‌ها؛ چرا خرید لپ‌تاپ در سال ۲۰۲۴ تااین‌حد گیج‌کننده است؟

خرید لپ‌ تاپ تا چند سال پیش به سختیِ این روزها نبود. اگر تصمیم داشتید که لپ‌تاپ بخرید، در ابتدا باید سیستم‌عامل مورد علاقه‌تان را از بین ویندوز، مک‌او‌اس و کروم‌او‌اس انتخاب می‌کردید و سپس با تعیین بودجه، لپ‌تاپ مناسبتان را خریداری می‌کردید؛ اما خبر بد این است که اوضاع در سال ۲۰۲۴ کمی پیچیده‌تر از سابق شده و هرچند هنوز هم باید بین سیستم‌عامل‌های مختلف یکی را برگزینید، اگر انتخاب نهایی‌تان لپ‌تاپ ویندوزی باشد، باید بگوییم که اوضاع در این شاخه از همیشه متفاوت‌تر است.

امسال کوالکام به لطف انقلاب هوش مصنوعی، پردازنده‌های مبتنی بر آرم جدیدی عرضه کرده است که با وجود پشتیبانی از ویندوز، تجربه‌ای ارائه‌ می‌دهند که با ویندوزی که تاکنون به آن عادت کرده‌اید متفاوت خواهد بود. از سوی دیگر، تراشه‌های جدید اینتل نیز به کلی با محصولات قدیمی آن تفاوت دارند و شاید مجبورتان کنند انتظاراتتان را در مورد کارهایی که می‌توانید با لپ‌تاپتان انجام دهید، عوض کنید.

علاوه‌براین، دوگانه‌ی قدیمی اینتل و ای‌ام‌دی نیز سر جایش است و وقتی بفهمید برخی از ویژگی‌های هوش مصنوعی که برای بعضی لپ‌تاپ‌ها تبلیغ می‌شوند، در محصولات دیگر در دسترس نیستند، اوضاع حسابی پیچیده خواهد شد! این پیچیدگی فقط مخصوص ویندوز نیست. از اواخر سال گذشته که طرح کروم بوک پلاس آغاز شد، اوضاع در این دسته نیز پیچیده‌تر از گذشته به نظر می‌رسد.

در ادامه‌ تمامی دسته‌های اصلی لپ‌تاپ را که می‌توان در سال ۲۰۲۴ خرید، به‌طور عمیق بررسی می‌کنیم:

لپ‌تاپ‌های مجهز به Snapdragon X: دستگاه‌هایی که مجهز به تراشه‌های اسنپدراگون ایکس الیت یا ایکس پلاس باشند، سیستم‌عامل ویندوز را بر بستر معماری آرم اجرا می‌کنند. اگرچه این نسخه از ویندوز شبیه آن ویندوزی است که از قبل با آن آشنا هستید، اما دقیقاً همان نیست. این دستگاه‌ها برخی از برنامه‌ها را به‌صورت پیش‌فرض و بومی اجرا نمی‌کنند و ممکن است در اجرای برخی از بازی‌ها نیز مشکل داشته باشند؛ در عوض، مزیت این دستگاه‌ها عمر باتری بهتر و بهره‌مندی آن‌ها از قابلیت‌های جدید هوش مصنوعی خواهد بود.

Qualcomm

لپ‌تاپ‌های مجهز به تراشه‌های AMD و اینتل (به‌جز تراشه‌های لونار لیک): تمام تراشه‌های ۲۰۲۴ ای‌ام‌دی که در دستگاه‌های معمولی ویندوزی عرضه می‌شوند و تراشه‌های اینتل به‌جز خانواده‌ی لونار لیک، از نوع x64 محسوب می‌شوند و به‌دلیل مجهز بودن به نسخه‌ی کامل ویندوز، از تمامی برنامه‌ها و بازی‌های ویندوزی ساخته‌شده تا به امروز پشتیبانی می‌کنند.

لپ‌تاپ‌های مجهز به تراشه‌های لونار لیک اینتل: لپ‌تاپ‌های مجهز به این تراشه‌ها نیز دستگاه‌هایی مبتنی بر معماری x64 هستند که از ویندوز بهره می‌برند. تراشه‌های این خانواده، سیستم‌روی‌چیپ‌هایی مجهز به ۱۶ یا ۳۲ گیگابایت رم داخلی هستند؛ بنابراین رم آن‌ها قابل ارتقا نیست و اگر از آن دسته افرادی هستید که می‌خواهید بعداً رم دستگاه خود را ارتقا دهید، بهتر است از خرید این لپ‌تاپ‌ها خودداری کنید.

کروم‌بوک‌ و کروم‌بوک پلاس: امسال نیز همچون سال‌های گذشته، کروم‌بوک‌های بسیاری عرضه شده و خواهند شد. اکنون برخی از کروم‌بوک‌ها، تأییدیه‌ی ویژه‌ای به نام کروم‌بوک پلاس دریافت می‌کنند که برای گرفتن آن باید معیارهای خاصی داشته باشند. این دستگاه‌ها معمولاً عملکرد بهتر و ویژگی‌های نرم‌افزاری بیشتری را در مقایسه با کروم‌بوک‌های معمولی ارائه می‌دهند.

مک‌بوک‌های اپل: اپل با عرضه‌ی تراشه‌های سری M خود در سال ۲۰۲۰ موجب بروز تحولاتی در دنیای رایانه‌های شخصی شد، اما طی یک سال اخیر تغییرات خاصی در لپ‌تاپ‌هایش اعمال نکرد. خرید لپ‌تاپ‌های ویندوزی و کروم‌بوک‌ها در سال ۲۰۲۴ کمی گیج‌کننده‌تر از قبل شده؛ اما خرید مک‌بوک همچنان به‌سادگیِ سال ۲۰۲۰ است.

اکنون بیایید کمی عمیق‌تر با هر یک از این دسته‌بندی‌ها آشنا شویم.

عرضه‌ی تراشه‌های سری اسنپدراگون ایکس کوالکام و طرح رایانه‌های شخصی کوپایلت پلاس مایکروسافت، دو مورد از بزرگ‌ترین اتفاقاتی هستند که صنعت رایانه از زمان عرضه‌ی تراشه‌ی M1 از سوی اپل تاکنون شاهد آن بوده‌ است. تراشه‌های اسنپدراگون ایکس الیت و ایکس پلاس نوید چیزی را می‌دهند که کاربران ویندوز از مدت‌ها پیش می‌خواستند: لپ‌تاپ‌هایی که در کنار کارایی بالا، دوام باتری فوق‌العاده‌ای نیز داشته باشند.

همزمان با عرضه‌ی این تراشه‌ها، مایکروسافت نیز طرح جدید خود برای رایانه‌های شخصی را با نام کوپایلت پلاس معرفی کرد که تأییدیه‌ای است مبنی بر اینکه لپ‌تاپ مورد نظر شرط‌های حداقلی خاصی را برآورده می‌کند یا حتی فراتر از آن می‌رود؛ به نحوی که بتوان آن را یک رایانه‌ی شخصی مجهز به هوش مصنوعی دانست. این شرط‌ها شامل بهره‌مندی از حداقل ۱۶ گیگابایت رم و ۲۵۶ گیگابایت فضای ذخیره‌سازی و تجهیز به واحد پردازش عصبی اختصاصی (NPU) با قابلیت اجرای حداقل ۴۰ تریلیون عملیات‌برثانیه (TOPS) است.

لپ‌تاپ مورد نظر همچنین باید دارای یک کلید اختصاصی کوپایلت در محلی از صفحه‌کلیدش باشد که معمولاً محل قرارگیری کلید CTRL سمت راست است. در حال حاضر تمام لپ‌تاپ‌های اسنپدراگون ایکس، تأییدیه‌ی کوپایلت پلاس نیز دارند؛ اما الزاماً همه‌ی رایانه‌های شخصی کوپایلت پلاس مجهز به تراشه‌های سری اسنپدراگون ایکس نیستند.

Asus

اگر ساخت تراشه‌ای که در عین کارایی بالا مصرف باتری اندکی داشته باشد، کار راحتی بود، اینتل و ای‌ام‌دی مدت‌ها پیش این کار را انجام می‌دادند. مزیت بزرگ لپ‌تاپ‌های کوپایلت پلاس و مجهز به پردازنده‌های اسنپدراگون ایکس، توانایی آن‌ها در اجرای ویندوز روی پردازنده‌های مبتنی بر معماری آرم است. این نسخه از ویندوز در ظاهر شبیه همین سیستم‌عامل فعلی ویندوز ۱۱ است که احتمالاً هر روز از آن استفاده می‌کنید، اما عملکرد متفاوتی دارد.

آرم یک معماری منحصربه‌فرد برای پردازنده‌ها دارد و با معماری‌های x86 و x64 که اکثر دستگاه‌های ویندوزی را بیش از دو دهه زنده نگه داشته‌اند متفاوت است. به دلیل همین تفاوت، برنامه‌های ویندوزی‌ای که برای معماری x64 طراحی شده باشند به‌صورت پیش‌فرض روی دستگاه‌های مبتنی بر معماری آرم اجرا نمی‌شوند.

البته این بدان معنا نیست که هیچ راهی برای اجرای برنامه‌های x64 روی رایانه‌های شخصی کوپایلت پلاس وجود ندارد. در اکثر مواقعی که کاربر تلاش می‌کند یک برنامه‌ی x64 را روی سیستمی مبتنی‌بر آرم بارگذاری کند، ویندوز از یک برنامه‌ی شبیه‌ساز برای اجرای آن استفاده می‌کند. این شبیه‌ساز با اکثر برنامه‌های موجود به‌خوبی کار می‌کند، اما نمی‌توان تضمین داد که همواره این‌طور باشد. این قضیه به‌ویژه در بازی‌ها مشکل‌ساز خواهد بود، چرا که فعلاً بازی‌های رایانه‌ای چندانی وجود ندارند که از آرم پشتیبانی کنند و شبیه‌سازی یک بازی گرافیکی حجیم نیز برای ویندوز کار راحتی نیست.

البته همان‌طور که گفتیم، روزبه‌روز برنامه‌ها و بازی‌های بیشتری از معماری آرم پشتیبانی می‌کنند که از جمله‌ی آن‌ها می‌توان به گوگل کروم، محبوب‌ترین مرورگر وب جهان و برنامه‌های محبوب دیگر همچون فوتوشاپ، زوم، وان‌درایو، دراپ‌باکس و مجموعه‌ی مایکروسافت آفیس اشاره کرد که همه‌ی ما تقریباً هر روز با آن‌ها سروکار داریم.

ویندوز همچنین قرار است به برنامه‌ی بحث‌برانگیز جدیدی به نام Recall مجهز شود که هر پنج ثانیه یک اسکرین‌شات از صفحه‌نمایش می‌گیرد و آن را ذخیره می‌کند تا بعدها به شما این امکان را بدهد که با استفاده از جست‌وجوی مبتنی‌بر هوش مصنوعی و تجزیه و تحلیل آن‌ها بتوانید فایل‌های مورد نظرتان را پیدا یا متن‌ها و تصاویر ازدست‌رفته را کپی کنید. البته به‌دلیل ماهیت امنیتی و بحث‌برانگیز این قابلیت، مایکروسافت فعلاً از ارائه‌ی آن خودداری کرده است.

اگر به‌دنبال خرید لپ‌تاپ جدید با قابلیت‌های به‌روز هستید، لپ‌تاپ‌های کوپایلت پلاس جزو بهترین دستگاه‌های ویندوزی‌ای هستند که امسال می‌توانید در بازار پیدا کنید.

شاید کوالکام با تراشه‌های اسنپدراگون ایکس خود وارد قلمرو جدیدی در دنیای ویندوز شده باشد، اما این موجب نمی‌شود که رقابت سنتی اینتل و ای‌ام‌دی کمرنگ شود. هر دو غول تراشه‌ساز پردازنده‌های جدیدی را عرضه کرده‌اند (یا قصد دارند به‌زودی عرضه کنند) که نسخه‌ی فعلی و استاندارد ویندوز ۱۱ را به‌خوبی اجرا می‌کنند و برخلاف تراشه‌های کوالکام، از تمام برنامه‌ها و بازی‌های ارائه‌شده برای این سیستم‌عامل پشتیبانی می‌کنند.

ابتدا با ای‌ام‌دی شروع کنیم. تیم قرمز در کامپیوتکس ۲۰۲۴ از پردازنده‌های جدید سری Strix Point Ryzen خود از جمله محصولات جدید Ryzen AI 300 رونمایی کرد. این پردازنده‌های مبتنی بر x64 از یک NPU اختصاصی کاملاً جدید بهره می‌برند که در برخی موارد قادر به اجرای بیش از ۵۰ تاپس (تریلیون عملیات‌برثانیه) است! ای‌ام‌دی می‌گوید مصرف انرژی این تراشه‌های جدید کمتر از مدل‌های قبلی‌ است. لپ‌تاپ‌های مجهز به پردازنده‌ AMD مدل Strix Point Ryzen از قابلیت‌های جدید هوش مصنوعی نیز بهره‌ خواهند برد و بعضی یا شاید همه‌ی آن‌ها تحت عنوان کوپایلت پلاس عرضه خواهند شد.

AMD

در سوی دیگر میدان، اینتل با پردازنده‌های میتیور لیک جدیدش که مبتنی بر معماری x64 هستند حضور دارد. این پردازنده‌ها از یک NPU اختصاصی بهره می‌برند که البته توان محاسباتی آن تنها ۱۱٫.۵ تاپس است و بدین ترتیب اکثر ویژگی‌های هوش مصنوعی پردازنده‌های ای‌ام‌دی را که در بالا ذکر شد ندارند و حداقل‌های لازم برای حضور در لپ‌تاپ‌های کوپایلت پلاس را نیز برآورده نمی‌کنند.

سری میتیور لیک، عمر باتری چندان بالاتری نسبت به محصولات چند سال اخیر اینتل ارائه نمی‌دهد؛ اما مزیت این پردازنده‌ها، سازگاری کامل با برنامه‌های مورد نیاز کاربران و بهره‌مندی از عملکرد پایداری است که همواره از محصولات اینتل دیده‌ایم.

اینتل و ای‌ام‌دی همچنان با قدرت به تولید پردازنده‌های مبتنی بر معماری x64 ادامه می‌دهند تا خیال گیمرها و صاحبان مشاغل از سازگاری دستگاهشان با تمامی برنامه‌ها و بازی‌های سیستم‌عامل ویندوز راحت باشد.

اینتل در کامپیوتکس ۲۰۲۴ از طراحی جدید تراشه‌های لونار لیک خود رونمایی کرد. این محصولات، همان تغییر بزرگی هستند که سال‌ها انتظارش را از اینتل داشتیم. تیم آبی می‌گوید تراشه‌های لونار لیک بهترین ویژگی‌های هر دو دسته‌ی پردازنده‌های امروزی یعنی قدرت پردازشی و قابلیت اطمینان بالای x64 و مصرف انرژی اندک و عمر باتری بالای سری M اپل و اسنپدراگون X کوالکام را به‌صورت همزمان دارد!

باید منتظر ماند و دید آیا این تراشه‌ها واقعاً می‌توانند قدرت پردازشی پی‌سی‌های ویندوزی را در کنار عمر باتری مک‌بوک‌ها ارائه دهند یا نه. اگر چنین اتفاقی رخ دهد، ممکن است قواعد فعلی بازی در دنیای لپ‌تاپ‌ها کاملاً تغییر کند.

Intel

نقطه‌ضعف لپ‌تاپ‌های مجهز به تراشه‌های لونار لیک این است که نمی‌توان رم آن‌ها را ارتقا داد، چرا که از رم معمولی متصل به اسلات مادربرد پشتیبانی نمی‌کنند. به عبارت دیگر، اگر قصد خرید یک لپ‌تاپ مجهز به تراشه‌ی لونار لیک را دارید، باید از ابتدا حداکثر رم مورد نیازتان در آینده را در نظر بگیرید؛ بنابراین توصیه می‌کنیم که بین رم ۱۶ و ۳۲ گیگابایت، ۳۲ گیگابایت را انتخاب کنید تا پاسخگوی نیازهای چندین سال بعد شما نیز باشد.

لپ‌تاپ‌های دارای پردازنده‌های لونار لیک احتمالاً از پاییز امسال عرضه خواهند شد و هنوز نمی‌دانیم که قدرت پردازش و عمر باتری آن‌ها در مقایسه با رقبا چگونه است. بااین‌حال، تست‌های اولیه‌ای که منتشر شده‌اند، بسیار هیجان انگیز هستند. برخی از بنچمارک‌ها می‌گویند که یک لپ‌تاپ لونار لیک می‌تواند در حالی که تنها نصف یک لپ‌تاپ میتیور لیک انرژی مصرف می‌کند، قدرت پردازشی برابر با آن را از خود نشان دهد!

کروم‌بوک‌ها در طول سال‌های اخیر تغییر چندانی نکرده‌اند و به لطف استفاده از سیستم‌عامل کروم‌اواس، هنوز هم قابل اعتماد و ارزان هستند و باتری‌شان یک روز کامل دوام می‌آورد. البته، این دستگاه‌ها از بسیاری از برنامه‌های اصلی تجاری و تولید محتوا پشتیبانی نمی‌کنند و عملکرد آن‌ها در زمینه‌ی بازی نیز تعریف چندانی ندارد؛ البته اگر بازی‌هایتان را روی سرور ابری اجرا کنید با این مورد مشکلی نخواهید داشت.

Google

این طرح، امکان تشخیص راحت کروم‌ بوک‌ استاندارد و کم‌مصرف را از دستگاه‌های قوی‌تر که می‌توانند کارهای بسیار بیشتری انجام دهند، فراهم می‌کند. اهمیت این قضیه زمانی به چشم می‌آید که بدانید برخی شرکت‌ها همچون لنوو سعی دارند کروم‌بوک‌های بسیار ضعیف خود را با قیمت بسیار بالا بفروشند. با جدا کردن کروم‌بوک‌های عادی از مدل‌های پلاس، خیال کاربران از بابت قدرت و کیفیت محصول گران‌قیمتی که می‌خرند راحت خواهد بود.

اگر به عملکرد پردازشی یا قابلیت‌های نرم‌افزاری خاص اهمیت چندانی نمی‌دهید و قصدتان از خرید لپ‌تاپ بیشتر وب‌گردی است، می‌توانید با خیال راحت قید دستگاه‌های کروم‌بوک پلاس را بزنید و تنها یک کروم‌بوک معمولی متناسب با بودجه‌ی خود پیدا کنید. اگر نیازهایی بیش از وب‌گردی دارید، اکیداً توصیه می‌کنیم که هنگام خرید کروم‌بوک، تمامی محصولات فاقد نشان کروم‌بوک پلاس را کنار بگذارید.

در نهایت به آخرین گزینه می‌رسیم. اپل در سال ۲۰۲۰ نخستین تراشه‌ی مخصوص رایانه‌ی خود را بر اساس معماری آرم طراحی و با نام M1 عرضه کرد. از آن زمان، چند تراشه‌ی دیگر نیز از سری M عرضه شده‌اند که جدیدترین آن‌ها M4 به‌حساب می‌آید. متأسفانه، تراشه‌ی M4 تا این لحظه هنوز به لپ‌تاپ‌ها راه نیافته و فقط در آیپد پرو ۲۰۲۴ استفاده شده است. بااین‌حال، انتظار می‌رود که کوپرتینونشین‌ها طی ۶ ماه آینده یک مک‌بوک جدید مجهز به این تراشه را رونمایی کنند.