آیا لبخند ساختگی می‌تواند ما را خوشحال‌تر کند؟

وقتی احساس ناراحتی می‌کنید و برای انتخاب محرک‌های متداول خود زمان ندارید، ممکن است به یکی از توصیه‌های قدیمی یعنی لبخند ساختگی برای فریب‌دادن و شادکردن خود پناه ببرید؛ اما آیا لبخند ساختگی واقعا می‌تواند شما را شاد کند؟ به‌گفته‌ی ماری کراس، استادیار آموزش بهداشت زیست‌رفتاری از ایالت پن، این سؤال در میان دانشمندان بحث‌برانگیز بوده است.

تحقیقات انجام‌شده در چند سال اخیر نشان می‌دهند که حداقل در یک محیط آزمایشگاهی لبخند‌زدن می‌تواند خلق‌وخوی شما را تغییر دهد. فراپژوهشی که در سال ۲۰۱۹ انجام شد نشان داد که لبخندزدن علاوه‌بر تقویت احساس شادی، باعث به‌وجودآمدن آن نیز می‌شود.

نیکولاس کولز، محقق از دانشگاه استنفورد و نویسنده‌ی اصلی مطالعه‌ی یادشده می‌گوید: «تفاوت لبخند‌ ساختگی با واقعی درست مانند تفاوت لبخند‌زدن ما هنگام دیدن عکس یک توله‌ سگ با لبخندی است که هنگام خیره‌شدن به یک دیوار خالی می‌زنیم. به‌نظر می‌رسد که لبخندزدن نه‌تنها می‌تواند احساس خوشحالی شما را نسبت به توله‌ها افزایش دهد؛ بلکه باعث می‌شود تا در شرایط خنثی که دلیل واقعی برای شادی ندارید هم احساس خوشحالی کنید.»

به‌گفته‌ی کولز، یافته‌های فراپژوهش انجام‌شده بیشتر بر پایه‌ی تحقیقات قدیمی و مشکوک بودند و به‌همین دلیل قوی به‌شمار نمی‌روند. وی می‌افزاید: «در فراپژوهش، تشبیهی وجود دارد که براساس آن اگر داده‌ها اشتباه باشند، خروجی هم اشتباه خواهد بود و متاسفانه شما نمی‌دانید که شواهد قبلی بیهوده هستند یا نه.»

علاوه‌بر این مقاله‌ی باکیفیتی که سال ۲۰۱۶ در ژورنال Perspectives on Psychological Science منتشر شد، نتوانست یافته‌های جریان‌ساز را تکرار کند و به نتیجه‌ی متناقضی رسید.

دو دلیلی که کولز به آن‌ها اشاره می‌کند، باعث شدند تا او نتواند به یافته‌های پژوهش خود اطمینان کامل داشته باشد. به‌همین دلیل او گروهی بین‌المللی از محققانی با دیدگاه‌های مختلف به‌ نام The Many Smiles Collaboration را گردآوری کرد. آن‌ها مطالعه‌ای با بیش از ۳۸۰۰ شرکت‌کننده از ۱۹ کشور را بررسی کردند. نتایج بررسی محققان سال ۲۰۲۲ در Nature Human Behaviour منتشر شد.

محققان از شرکت‌کنندگان حاضر در مطالعه خواستند تا به سه روش مختلف لبخند بزنند: با دیدن عکس فردی خندان و تقلیدکردن از حالت او، با پیروی از دستورالعمل‌های عضله‌به‌عضله در مورد نحوه‌ی لبخند‌زدن یا با گرفتن یک خودکار در دهان. برخی از شرکت‌کنندگان در حین لبخندزدن به تصاویر مثبتی مانند تصویر توله سگ‌ها نگاه می‌کردند و برخی دیگر چنین کاری نمی‌کردند.

در دو روش نخست، شادی افراد بدون توجه به اینکه به تصاویر مثبتی نگاه می‌کردند افزایش یافت؛ اما نتیجه در مورد افرادی که قلم در دهان خود داشتند مشخص نبود. بااین‌حال این مطالعه در حالت کلی نشان داد که لبخند ساختگی باعث می‌شود تا افراد احساس شادی بیشتری را گزارش کنند.

به‌گفته‌ی کولز برخی از متخصصان بر این باور هستند که نشان‌دادن حالتی مانند لبخند‌زدن، ایجاد مسیر عصبی مرتبط با شادی را به‌همراه دارد و پاسخ بدنی کاملی ایجاد می‌شود که مغز آن را به‌عنوان شادی تفسیر می‌کند؛ البته کولز در ادامه به این نکته نیز اشاره می‌کند که چنین ایده‌ای بسیار بحث‌برانگیز است. برخی دیگر از پژوهشگران بر این عقیده هستند که مغز به‌سادگی لبخند را به‌عنوان سرنخی از خوشحالی تعبیر می‌کند.

براساس مطالعه‌ی دیگری که در سال ۲۰۲۲ در مجله‌یJournal of Personality and Social Psychology منتشر شد، تئوری‌های دیگر بیانگر این موضوع هستند که بازخورد چهره بر نحوه‌ی پردازش اطلاعات احساسی دیگر تاثیر می‌گذارد یا باعث می‌شود که مردم به خاطراتی مرتبط با یک حالت چهره یا احساس خاص فکر کنند.

متاسفانه دانشمندان هنوز مطمئن نیستند که آیا نتایج به‌دست‌آمده در آزمایشگاه در دنیای واقعی هم صادق هستند یا خیر؛ چراکه در دنیای واقعی ورودی‌های مغز شما بسیار بیشتر از ورودی‌های آزمایشگاهی هستند.

به‌گفته‌ی کراس اگر صورت شما به مغزتان بگوید که خوشحال هستید، اما تمام چیزهای دیگر این پیام را به مغزتان منتقل کنند که خوشحال نیستید، لبخندزدن احتمالا هیچ تغییری در احساسات شما ایجاد نخواهد کرد. او در ادامه می‌افزاید: «به‌طور حتم فکر می‌کنم چند بار لبخندزدن در طول روز ضرری برای شما ندارد. با انجام این‌کار می‌توانیم ببینیم که آیا لبخندزدن تاثیری روی خلق‌وخوی شما دارد یا خیر.»