افکار ما چگونه کلمات را تکامل می‌دهند؟

چارلز داروین برای نظریه‌ی تکامل خود، از منقار پرندگان، لاک لاک‌پشت‌های غول‌پیکر و زبان الهام گرفت. او سال ۱۸۷۱ در کتاب «تبار انسان» نوشت: «بقا یا حفظ از برخی کلمات مشخص در نبرد برای هستی نوعی انتخاب طبیعی است.»

زبان به‌تدریج و به‌مرور زمان تغییر می‌کند. پژوهش‌های متعدد، چگونگی تأثیر عوامل محیطی و اجتماعی بر تغییر زبان را بررسی کرده‌اند، اما تعداد اندکی از آن‌ها به مطالعه‌ی نیروی انتخاب شناختی انسان که کلمات خاصی را در فرهنگ لغت تثبیت می‌کند، پرداخته‌اند. اکنون دانشمندان در یک مطالعه‌ی جدید گسترده که در نشریه PNAS منتشر شده است، دقیقاً همین موضوع را بررسی کرده‌اند.

در آزمایشی که بسیار شبیه به مسابقه‌ی تلفنی است، هزاران شرکت‌کننده داستان‌های انگلیسی را خواندند و آن‌ها را بازنویسی کردند تا توسط شرکت‌کنندگان دیگر خوانده شوند. شرکت‌کنندگان بعدی هم داستان را برای اشخاص دیگر بازنویسی کردند. در نهایت تنها کلمه‌های مشخصی از داستان اول در نسخه‌ی نهایی باقی ماند.

پژوهشگرها با تحلیل انواع کلماتی که سخنران‌ها به‌صورت پیوسته به کار می‌بردند، به این نتیجه رسیدند که گزینش‌های زبانی باعث تغییر زبان به‌مرور زمان می‌شوند. دانشمندان همچنین به تحلیل دو مجموعه‌ی بزرگ متن‌های تاریخی انگلیسی طی دو سده‌ی گذشته پرداختند که بیش از ۴۰ میلیارد کلمه را در برمی‌گیرند و دوباره متوجه شدند که تنها انواع مشخصی از کلمه‌ها از آن زمان باقی مانده‌اند.

بر اساس نتایج یافته‌ها، سه ویژگی باعث می‌شوند کلمه‌های به مزیت تکاملی برسند و در مغز افراد باقی بمانند: در درجه‌ی اول کلمه‌هایی که معمولاً در سنین کم آموخته می‌شوند (مثل «دست»، «عمو» یا «امروز») ثبات بیشتری دارند. در درجه‌ی بعدی، کلمه‌های واقعی بهتر از کلمه‌های انتزاعی در ذهن باقی می‌مانند. برای مثال کلمه‌ی «سگ» بیشتر از «حیوان» در ذهن می‌ماند و این کلمه نیز بیشتر از «موجود زنده» دوام می‌آورد. در درجه‌ی آخر، کلمات هیجانی و احساسی صرف‌نظر از اینکه مثبت یا منفی باشند، طول عمر بیشتری دارند.

اولین مدل‌های تکامل زبان فرض می‌کردند که زبان به‌مرورزمان پیچیده شده است؛ اما فریتز برایتهاپت، دانشمند علوم شناختی در دانشگاه بلومینگتون و یکی از نویسندگان مطالعه‌ی جدید، باور دارد که زبان به‌مرور زمان کارآمدتر و درک آن آسان‌تر شده است. او توضیح می‌دهد:

زبان انگلیسی صحبت کودکانه نیست. بله ما به سمت زبان ساده‌تر حرکت می‌کنیم، اما سپس زبان پیچیده‌ی موردنیاز خود را استخراج می‌کنیم. کلمات جدیدی که به پیچیدگی‌های زندگی مدرن می‌پردازند، ممکن است تا حدودی این تغییر را متعادل کنند.

روند پیشنهادی حرکت به سمت زبان ساده‌تر بحث‌برانگیز است. جان مک وورتر، زبان‌شناس دانشگاه کلمبیا کمابیش با نتایج پژوهش درباره‌ی مزیت‌های تکاملی درون زبان موافق است. بااین‌حال او کارآمدبودن انگلیسی را زیر سؤال می‌برد و می‌گوید این زبان حاوی عناصری مانند بقایای گرامری «بی‌مورد پیچیده» است. مک وورتر می‌گوید:

تقریباً پنج روش برای نمایش زمان آینده در انگلیسی وجود دارد. واقعاً دلم برای افرادی که به‌طور طبیعی با این زبان بزرگ نشده‌اند و می‌خواهند آن را یاد بگیرند، می‌سوزد.

یینگ لی، نویسنده‌ی اول مطالعه و متخصص روانشناسی در آکادمی علوم چین که گویشور غیربومی زبان انگلیسی است، خاطرنشان می‌کند که انگلیسی در گذشته گرامر به‌مراتب گیج‌کننده‌تری داشت. او فرض می‌کند که اگر مک وورتر به ۸۰۰ سال پیش سفر می‌کرد، از پیچیده‌بودن انگلیسی بیشتر شکایت می‌کرد.