چگونه می‌توان فهمید هوش مصنوعی به آگاهی رسیده است؟

بلیک لموین، مهندس گوگل در سال ۲۰۲۱ به تیتر اخبار تبدیل شد. بر اساس ادعای لموین، LaMDA چت‌باتی که در مرحله‌ی تست بود، قوه‌ی ادراک داشت و همین ادعا به اخراج او منجر شد. سیستم‌های هوش مصنوعی (AI) به‌ویژه مدل‌های زبانی عظیمی مثل LaMDA و چت‌جی‌پی‌تی هوشیار به نظر می‌رسند، اما در واقعیت بر اساس حجم زیادی از داده‌های متنی برای تقلید از پاسخ‌های انسانی آموزش دیده‌اند؛ بنابراین چگونه می‌توانیم بفهمیم هوش مصنوعی دارای قدرت درک و آگاهی نیست؟

به گزارش ساینس، گروهی شامل ۱۹ دانشمند کامپیوتر، عصب‌شناس و فیلسوف به روشی برای تشخیص آگاهی هوش مصنوعی رسیده‌اند. این روش یک تست قطعی و واحد نیست، بلکه چک‌لیستی طولانی از مشخصات است که درمجموع نشان می‌دهد یک هوش مصنوعی دارای آگاهی است یا خیر. پژوهشگرها در مقاله‌‌ای ۱۲ صفحه‌ای، بر اساس نظریه‌های آگاهی انسان به ۱۴ معیار رسیدند و سپس این معیارها را بر معماری‌های موجود هوش مصنوعی به‌ویژه مدل سازنده‌ی چت‌جی‌پی‌تی اعمال کردند.

پژوهشگرها به این نتیجه رسیدند که هیچ‌کدام از هوش‌های مصنوعی موجود، دارای آگاهی نیستند، اما پژوهش آن‌ها در واقع چارچوبی برای ارزیابی هوش‌های مصنوعی انسان‌مانند ارائه می‌دهد. تا همین چند سال پیش، آگاهی ماشین، موضوع فیلم‌های علمی تخیلی مثل Ex Machina (فراماشین) بود؛ اما همه‌چیز با اخراج لموین تغییر کرد. اگر هوش‌های مصنوعی بتوانند احساس آگاهی را منتقل کنند، دانشمندان و فیلسوف‌ها باید به سرعت دست به کار شوند.

با این‌حال چگونه می‌توان به وجود آگاهی در هوش مصنوعی پی برد؟ اولین وظیفه، تعریف آگاهی است؛ کلمه‌ای پر از تله‌های ذهنی. پژوهشگرها تصمیم گرفتند اصطلاحی به نام «آگاهی محسوس» یا کیفیت ذهنی یک تجربه را بپذیرند که به بیان ساده‌تر مانند دیدن رنگ قرمز یا احساس درد است.