ماجرای اعلان هشدار زلزله چه بود؟

ظهر امروز، چهارشنبه ۱۶ آذر ۱۴۰۱، تعدادی از ساکنان تهران که مشترکان اپراتور همراه اول و کاربر گوشی‌های دارای سیستم عامل اندروید بودند، هشدار زلزله دریافت کردند. مشاهده این هشدار باعث نگرانی مردم شده و پس از آن اخبار و حواشی مختلفی به‌سرعت منتشر شد.

در همان دقایق ابتدایی، شبکه خبر صداوسیما در زیرنویسی این هشدار را جعلی خوانده و نوشت: «در پی هک شبکه تلفن همراه پیامی مبنی بر هشدار زلزله به شهروندان مخابره شده است، این پیام جعلی است.»

بررسی‌های ما در newslan در همان دقایق ابتدایی پس از ارسال این هشدار، نشان داد پیام هشدار منتشرشده برای کاربران با پیام هشدار زلزله گوگل تفاوت دارد.

علاوه بر این، سیستم تشخیص زلزله گوگل در حال حاضر فقط در ایالات متحده آمریکا، یونان، نیوزلند، قزاقستان، جمهوری قرقیزستان، فیلیپین، تاجیکستان، ترکیه، ترکمنستان و ازبکستان فعال است. بنابراین، این پیام نمی‌توانست از جانب گوگل صادر شده باشد.

بررسی مراکز لرزه‌نگاری نیز نشان داد زلزله‌ای در تهران رخ نداده است. مرکز لرزه‌نگاری کشور در این خصوص نوشت:

نظر به اینکه بنا بر اطلاع واصله، امروز ۱۶ آذر ۱۴۰۱ پیامی تحت عنوان هشدار زلزله ازطریق خطوط موبایلی برای برخی از مشترکین ارسال شده است، مرکز لرزه‌نگاری کشوری مؤسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران ضمن تکذیب این پیام اعلام می‌کند هیچگونه وضعیت غیرعادی در خصوص وقوع زمین لرزه در هیچ منطقه کشور تا لحظه درج این پیام مشاهده نشده است.

مرکز لرزه نگاری اروپا-مدیترانه هم این پیام را ناشی از یک خطا دانسته و اعلام کرد که هشداری مبنی بر وقوع زلزله دریافت نکرده است.

هرچند جعلی بودن این پیام محرز شده بود، اما در دقایق ابتدایی ارسال این هشدار هنوز مشخص نبود علت و منشأ اصلی ارسال چنین پیغامی چه بوده است. با وجود اعلام صداوسیما مبنی بر هک شدن شبکه تلفن همراه کشور و همچنین، پاسخ پلیس فتا به صداوسیما در خصوص علت صدور این پیام هشداری که گفت: «منشأ ارسال آن هنوز مشخص نیست؛ ممکن است دلیل آن هک یا شیطنت باشد» چند دقیقه بعد مشخص شد احتمال هک این شبکه صحیح نیست.

ابتدا، اپراتور همراه اول در پیامکی به مشترکان خود اعلام کرد «هموطن گرامی اگر پیام هشدار دریافت کرده‌اید، این پیام صحت ندارد.» در دقایق ابتدایی، این اپراتور توضیحات بیشتری درباره علت صدور این پیام جعلی ارائه نکرد اما روابط عمومی سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی هک شدن شبکه همراه کشور را تکذیب کرد و نوشت:

وضعیت شبکه تلفن همراه کشور به صورت دائم توسط مراکز پایش امنیت اپراتورها و وزارت ارتباطات مورد پایش قرار می‌گیرد و هیچ‌گونه شواهدی مبنی بر هک این شبکه وجود ندارد و ادعاهای مطرح شده در حال بررسی است.

همچنان اخبار متفاوتی از علت وقوع این اتفاق منتشر می‌شد و گمانه‌زنی‌هایی صورت می‌گرفت تا این که معاون وزیر ارتباطات توضیحاتی را به شبکه خبر ارائه کرد و علت صدور این پیام را اختلال کوچکی در اپراتور همراه اول خواند: «این پیام مربوط به اپراتور همراه اول بود و اختلال کوچکی ایجاد شده و همراه اول تا دقایقی دیگر اطلاعیه‌ای صادر می‌کند.»

پیش از انتشار اطلاعیه از سوی شرکت همراه اول، مدیرکل ارتباطات این شرکت با عذرخواهی از مشترکان خود به صداوسیما گفت: «هیچ‌گونه هک و نفوذی نبوده است، مشکل خطای تیم تحقیقاتی برای تست قابلیت هشدار بلایای طبیعی بوده است.»

در همین اثنا، عیسی زارع‌پور، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات، نیز دستور پیگیری این موضوع را صادر کرد. وزارت ارتباطات با اشاره به این موضوع اعلام کرد: «در پی خطای انسانی بخش تحقیق و توسعه اپراتور همراه اول در فعال کردن سامانه هشدار و ارسال «پیام هشدار زلزله» برای تعدادی از مشترکین این اپراتور در شهر تهران و ایجاد نگرانی برای برخی از هموطنان، وزیر ارتباطات دستور پیگیری موضوع و برخورد با مقصرین احتمالی را داد.»

در ادامه این توضیحات نیز آمده است که «بررسی اولیه نشان می‌دهد این اتفاق ناشی از خطای بخش تحقیق و توسعه شرکت همراه اول در حین تست سامانه هشدار بوده است.»

پس از آن نیز همراه اول با صدور اطلاعیه‌ای موضوع ارسال پیام هشدار برای مشترکان این اپراتور را توضیح داد. در متن اطلاعیه شرکت همراه اول چنین نوشته شده است:

دریافت پیام هشدار زلزله توسط برخی مشترکان تلفن همراه بخاطر ‌اشتباه در تست سرویس جدید بوده است. به گزارش اداره کل ارتباطات شرکت ارتباطات سیار ایران ، در پی دریافت هشدار زلزله توسط برخی مشترکان تلفن همراه، اپراتور اول ضمن عذرخواهی از مشترکان خود، اعلام کرد که هيچگونه هک یا نفوذی در شبکه صورت نگرفته و این پیام به دلیل خطای یک تیم تحقیقاتی در ارسال پیام تست سرویس جدید هشدار بلایای طبیعی بوده است. براساس این گزارش، تیم تحقیقاتی که در حال تست سرویس هشدار بلایای طبیعی بوده به اشتباه پیام را برای جمعی از مشترکان همراه اول در شهر تهران ارسال کرده است.

حامد حکاکان، مدیر ارتباطات همراه اول، نیز در توضیح این اتفاقات اعلام کرد:

در پی هشدارهای سازمان هواشناسی، مرکز تحقیق و توسعه همراه اول، سرویس هشدار سریع را برای مردم در حال راه اندازی داشت. تفاوت این سرویس با پیامک، مبتنی بر سرعت هشدار است تا از آسیب‌های جانی و مالی برای هموطنان جلوگیری کند. متأسفانه در پی تست این سرویس، پیامی که باید برای افراد محدود ارسال می‌شد برای تعداد بیشتری از هموطنان ارسال و باعث ایجاد نگرانی شد.

بدین‌ترتیب، به نظر می‌رسد این خطا که از آن با عنوان خطای انسانی یاد شده است، صرفاً از جانب بخش تحقیق و توسعه شرکت همراه اول صورت گرفته و حین تست سامانه هشدار برای تعداد زیادی از کاربران این پیام صادر و ارسال شده است.

حالا و برای جبران این اتفاق، همراه اول یک روز مکالمه رایگان برای مشترکین خود در نظر گرفته که طبق اعلام این اپراتور روز در نظر گرفته شده برای این بسته جبرانی ازطریق پیامک اطلاع‌رسانی خواهد شد.