شرایط متزلزل گرافیک‌های Arc اینتل به کجا ختم خواهد شد

اینتل حدود یک‌ سال پیش، با انتشار اطلاعیه‌ی مهمی اعلام کرد که قصد دارد به بازار گرافیک‌های مجزا وارد شود. Arc نام بخش تجاری این خانواده‌ی جدید پردازنده‌های گرافیکی گیمینگ است که قرار بود درمقایسه‌با تلاش‌های قبلی این‌ برند، بسیار چشمگیرتر و قابل‌رقابت با گرافیک‌های خانواده‌ی GeForce انویدیا و Radeon ای‌ام‌دی ظاهر شود.

تولید پردازنده‌های گرافیکی Arc به سال ۲۰۱۷ و زمانی‌ برمی‌گردد که اینتل راجا کودوری، معمار پردازنده‌های گرافیکی AMD را برای مدیریت بخش گرافیک خود استخدام کرد. تیم آبی در آن زمان می‌توانست با این اقدام و هم‌زمان با تلاش برای ورود به بازاری تثبیت‌شده و به‌شدت رقابتی، از تجربه‌‌ی کودوری بهره ببرد و پردازنده‌های گرافیکی یکپارچه‌ی خود را توسعه دهد.

اینتل با به نمایش گذاشتن نقشه‌‌راه طولانی‌مدت خود و معرفی چهار معماری برای پردازنده‌های گرافیکی قصد داشت تعهد خود به خط تولید Arc را اثبات کند. بدیهی بود که پردازنده‌های گرافیکی تیم آبی از همان ابتدا نمی‌توانستند با گرافیک‌های پرچم‌دار GeForce انویدیا یا Radeon ای‌ام‌دی رقابت کنند، اما هدف نهایی اینتل رسیدن به آن جایگاه و تثبیت در بازار گرافیک‌های بالارده بود.

تلاش‌های اینتل باعث شد گرافیک‌های سری Arc بسیار جدی‌تر از Larrabee ظاهر شوند. Larrabee نام سری قبلی پردازنده‌های گرافیکی مجزای تیم آبی بود که تولیدشان در اواخر فرایند توسعه به‌دلیل تأخیرها و عملکرد‌های ناامیدکننده به‌طورکامل متوقف شد و سری Arc به تنها گرافیک‌های واقعی و موجود در بازار تبدیل شدند. ورود به بازار گرافیک از اواخر دهه‌ی ۲۰۰۰ تا به امروز با دشواری‌هایی همراه بوده است و همین امر باعث شد تا تعداد محصولات اینتل در این بازار محدود باشد.

با وجود تلاش‌های اینتل برای دستیابی به جایگاهی پرقدرت در حوزه‌ی گرافیک‌ها، در حال حاضر خط تولید Arc وضعیت نابسامانی دارد و ترکیب مسائلی مانند ضعف عملکرد، زمان‌بندی‌ و فشار مالی آینده‌ی این گرافیک‌ها را تهدید می‌کند.

تلاطم اولیه

به‌نظر می‌رسد با گذشت یک‌ سال از معرفی Arc، شرایط برای این سری از پردازنده‌های گرافیکی اینتل هنوز بسیار بی‌ثبات است. این شرکت در برآورده‌‌کردن عرضه‌ی اولین سری گرافیک‌های Arc ناتوان بوده و فقط به‌سختی موفق شد تا دو گرافیک لپ‌تاپی ارزان‌قیمت را در سه‌ماهه‌ی اول سال جاری روانه‌ی بازار کند.

تیم آبی موفق نشد گرافیک‌های دسکتاپی خود را در سه‌ماهه‌ی دوم دردسترس خریداران قرار دهد و خیلی شفاف اعلام کرد که با مشکلات درایوری در این گرافیک‌ها، به‌خصوص هنگام اجرای بازی‌های قدیمی‌تر، دست‌وپنجه نرم می‌کند.

البته این فقط یک سمت ماجرا بود؛ هم‌زمان گزارش‌های دیگری هم منتشر شدند که از نارضایتی شرکای اینتل و فروشندگان بردها از تأخیر در تأمین پردازنده‌های گرافیکی سری Arc حکایت داشتند.

در اقدامی فراتر، کانال یوتیوبی Moore’s Law is Dead با انتشار ویدئویی نسبتاً طولانی ادعا کرد که کارکنان بخش گرافیک اینتل درباره‌ی وضعیت کنونی این شرکت به مصرف‌کنندگان و سایر شرکت‌ها دروغ می‌گویند، پردازنده‌های گرافیکی مبتنی‌بر معماری نسل اول Alchemist، ازنظر عملکرد نقص‌هایی اساسی دارد و این شرکت برای توقف تولید پردازنده‌های گرافیکی Arc پس از معماری نسل دوم Battlemage، در حال انجام مذاکراتی داخلی است.

Arstechnica با اینتل و چند شرکت دیگر فعال درزمینه‌ی ساخت پردازنده‌های گرافیکی تماس برقرار کرد تا اطلاعات بیشتری درباره‌ی این‌ موضوع به‌دست آورد. اینتل به این وب‌سایت پاسخی نداد؛ اما ایسوس در پاسخ می‌گوید تیم آبی درحال‌حاضر محصول جدیدی از سری Arc را در خط‌تولید خود ندارد و سایر شرکت‌ها نیز هنوز درباره‌ی وضعیت موجود اظهارنظر نکرده‌اند. راجا کودوری به‌طور ضفاف اعلام کرده است که این شرکت به‌ نقشه‌‌راه خود متعهد بوده و تا پایان سال، چهار محصول جدید معرفی خواهد کرد.

Arc چگونه شکل می‌گیرد؟

طبق برنامه‌ریزی‌های اولیه، قرار بود اولین پردازنده‌های گرافیکی Arc درسال ۲۰۲۲ عرضه شوند و اینتل موفق شد دو گرافیک ارزان‌قیمت سری ۳۰۰ را در اواخر ماه مارس برای لپ‌تاپ‌ها معرفی کند. تا این‌ لحظه، تعداد لپ‌تاپ‌هایی که با این گرافیک‌ها عرضه می‌شوند، بسیار محدود است. بااین‌حال، نسخه‌ی دسکتاپ Arc A380 با وضوح 1080p در چین دیده شده است و چند نشریه‌ نیز موفق شده‌اند آن آزمایش کنند.

ما فقط می‌توانیم براساس دو پردازنده‌ی گرافیکی معرفی‌شده‌ی سری Arc درباره‌ی عملکرد گرافیک‌های پرچم‌دار این شرکت نظر بدهیم. گزارش‌های اولیه درباره‌ی عملکرد این گرافیک‌ها در بهترین حالت با یکدیگر تفاوت دارند. اگر از جنبه‌ی مثبت به موضوع نگاه کنیم، گرافیک‌های ارزان‌قیمت Arc درمقایسه‌با گرافیک‌های یکپارچه‌ی این شرکت عملکرد بهتری ارائه می‌دهند و A380 می‌تواند با پردازنده‌های گرافیکی زیر ۲۰۰ دلار ازجمله Radeon RX 6400 AMD و Geforce GTX 1650 انویدیا رقابت کند.

پشتیبانی اینتل از رمزنگاری و رمزگشایی مبتنی‌بر شتاب‌دهنده‌ی سخت‌افزاری و کدک ویدئویی AV1 نیز می‌تواند برای استریمرها بسیار مهم باشد و اینتل در این‌ بخش از انویدیا و AMD جلوتر است؛ اما جنبه‌ی منفی داستان این است که عملکرد این گرافیک‌ها در اجرای یک بازی درمقایسه‌با بازی‌ دیگر به‌‌طور درخورتوجهی ناسازگار است.

همچنین، A380 ویژگی‌های عجیب‌وغریبی نشان داده است که احتمالاً در سایر گرافیک‌های سری Arc وجود دارند. عملکرد پردازنده‌ی گرافیکی هنگام استفاده در سیستمی که اندازه‌ی حافظه‌ی پایه‌ی آن تغییرپذیر نیست، کاهش می‌یابد. نوارهایی که قابلیت تغییر اندازه را ارائه می‌دهند، به پردازنده‌ی گرافیکی اجازه می‌دهند به‌جای آدرس‌دهی در تکه‌های ۲۵۶ مگابایتی، به‌کل مجموعه‌ی VRAM دسترسی پیدا کنند؛ قابلیتی که می‌تواند به بهبود عملکرد پردازنده‌های گرافیکی جدیدتر GeForce و Radeon کمک کند.

به‌نظر می‌رسد که پردازنده‌های گرافیکی Arc برای ارائه‌ی عملکرد بهتر به این ویژگی نیاز دارند؛ درحالی‌که این شرایط درباره‌ی سایر پردازنده‌های گرافیکی صادق نیست. تقریباً همه‌ی مادربردهای مدرن از بارهایی با قابلیت تغییر اندازه پشتیبانی می‌کنند و برخی از بردهای قدیمی‌تر نیز می‌توانند این کار را با به‌روزرسانی بایوس انجام دهند؛ اما سیستم‌های قدیمی‌تر و کامپیوترهای شخصی ازپیش‌ساخته احتمالاً نمی‌توانند آن را ازطریق بایوس فعال کنند. عملکرد Arc هنگام اجرای بازی‌های قدیمی‌تر که از DirectX12 یا Vulkan API پشتیبانی نمی‌کنند، نیز بدتر است که به مشکل درایورهای اینتل اشاره می‌کند.

درایورها برای اینتل قطعاً مشکل بزرگی محسوب می‌شوند

گزارش درآمد سه‌ماهه‌ی گذشته‌ی اینتل نشان داد که واحد گرافیک این شرکت فقط در مدت سه‌ماهه‌ی دوم کمی بیش از ۵۰۰ میلیون دلار ضرر کرده است. بخشی از این ضرردهی به‌دلیل سرمایه‌گذاری نقشه‌راه و بخشی به‌دلیل موجودی فروخته‌نشده بوده است.

پت گلسینگر، مدیرعامل اینتل، علناً اعلام کرد که دلیل تأخیر پردازنده‌های گرافیکی سری Arc مشکلات مربوط به درایور است. او می‌گوید درایورها در حال بهبود هستند؛ اما نسخه‌های اولیه‌ای که سعی کردند از پشته‌های نرم‌افزاری گرافیک‌های یکپارچه در سطوح عمکرد مختلف و سازگاری بهتر با بازی‌ها استفاده کنند، نتیجه‌ی مطلوبی ارائه نداده‌اند.

احتمالاً اینتل به‌دلیل مشکلات مرتبط با درایورهای گرافیک‌های سری Arc تصمیم گرفت تا بسته‌ی به‌روزرسانی درایورها را در اواخر ماه جولای منتشر نکند. درحال‌حاضر، شما هنوز بسته‌ی نرم‌افزاری منتشرشده در اواخر سال ۲۰۱۵ را دانلود می‌کنید که حاوی درایور قدیمی برای پشتیبانی از گرافیک‌های یکپارچه‌ی قدیمی‌تر اینتل HD و UHD است. این بسته شامل درایور جداگانه‌ای برای گرافیک‌های اختصاصی و گرافیک‌های جدیدتر Iris Xe است که اعلب به‌روزرسانی می‌شود.

نشانه‌هایی وجود دارد که می‌توان برخی از مشکلات مرتبط با عملکرد گرافیک‌های Arc را با روش‌های نرم‌افزار برطرف کرد. به‌عنوان مثال، تغییری جزئی در درایور لینوکس می‌تواند عملکرد ردیابی پرتو این گرافیک‌ها را به‌شدت افزایش دهد. علاوه‌براین، نشانه‌هایی از فقدان بلوغ در درایورها را در استراتژی سه‌لایه‌ی اینتل می‌توانید مشاهده کنید. این درایورها براساس اینکه بازی مدنظر از بهینه‌سازی خاص Arc یا از APIهای جدیدتر مثل DirectX12 و Vulkan استفاده می‌کند، عملکرد متفاوتی ارائه خواهد داد.

مشکلات مربوط به APIهای قدیمی احتمالاً به‌مرور‌زمان رفع‌شدنی هستند؛ اما عملکرد گرافیک‌های Arc می‌تواند برای مدتی طولانی از یک بازی به بازی دیگر متفاوت باشد. AMD چند دهه در حوزه‌ی گرافیک‌های کامپیوتری فعالیت می‌کند و با وجود چنین تجربه‌ای، درایورهای مخصوص بهبود عملکرد APIهای قدیمی مثل DirectX11 و OpenGL را امسال منتشر کرده است. این یعنی چنین اصلاحیه‌هایی احتمالاً سال‌ها طول‌ خواهد کشید.

اینتل در تلاش برای رفع مشکلات

اینتل آشکارا مشکلات گرافیک‌های Arc با بازی‌های قبل از DirectX12 را در ویدئوهای بخش روابط عمومی خود و ویدئوهای کانال‌های فناوری محبوب در یوتیوب، ازجمله Linus Tech Tips و Gamers Nexus تأیید کرده است. درواقع، استراتژی روابط‌عمومی اینتل در تأیید مشکلات تصمیمی عالی است که می‌توان آن را شبیه‌ به بازی پیتزای دومینو دانست. زمانی‌که نادیده‌گرفتن مشکلات محصول شما غیرممکن است، می‌توانید با صدور حکم‌های بلند و عمومی و قبول آن مشکلات، اعتماد بیشتری جلب کنید و حسن‌نیت خود را نشان دهید.

اینتل اعلام کرده است که گرافیک‌های Arc براساس نحوه‌ی عملکرد آن‌ها در بازی‌ها قیمت‌گذاری می‌شوند. به‌گفته‌ی این شرکت، اگر پردازنده‌ی گرافیکی سری Arc بازی DirextX12 را مثل RTX 3070 و بازی DirectX11 را مثل RTX 3050 اجرا کند، قیمت آن کارت احتمالاً از 3050 بیشتر خواهد بود تا 3070. بدین‌ترتیب، اگر تیم آبی بتواند قیمت گرافیک‌های خود را کاهش چشمگیری دهد، احتمالاً برخی از کاربران به خرید محصولات این شرکت ترغیب خواهند شد.

فرقی ندارد که مشکلات گرافیک‌های سری Arc نرم‌افزاری است یا سخت‌افزاری؛ زیرا مدیرعامل و سهام‌داران این شرکت درباره‌ی فعالیت بخش گرافیک صبر ایوب نخواهند داشت. این شرکت پس از کنارگذاشتن سال‌ها پیشتازی خود در بازار و ازدست‌دادن سهم بازار کامپیوترهای شخصی و سرورها، زیر فشار زیادی قرار دارد.

اگر سایر شرکت‌ها عملکرد خوبی ارائه می‌دادند، ضرر ۵۰۰ میلیون‌ دلاری سه‌ماهه‌ی قبل واحد گرافیک اینتل بیشتر به‌چشم می‌خورد؛ اما وضعیت این‌گونه نیست و مسائلی مثل کاهش تقاضا برای خرید کامپیوترهای شخصی و رقابت شدید AMD نیز به‌نوبه‌ی خود روی عملکرد کلی تیم آبی تأثیر گذاشته‌اند. صرف‌نظر از اینکه آيا ادعاهای پرشور یوتیوب درباره‌ی لغو قریب‌الوقوع گرافیک‌های سری Arc درست است یا نه، سرمایه‌گذاری بیشتر در این بخش کمی غیرمنطقی به‌نظر می‌رسد؛ زیرا سایر بخش‌های سوآور شرکت نیز در حال سقوط هستند.

مشکل زمان‌بندی عرضه‌ی گرافیک‌های سری Arc

اواخر سال ۲۰۲۱ و اوایل سال ۲۰۲۲، به‌نظر می‌رسید که اینتل می‌تواند دقیقاً در زمان مناسب وارد بازار پردازنده‌های گرافیکی خواهد شد. در آن زمان، کمبودهای گسترده در نوسان‌گیران متعهد شرایط بازار را به‌گونه‌ای تغییر داد که امکان خرید پردازنده‌های گرافیکی انویدیا و AMD را با قیمت‌های خُرده‌فروشان، تقریباً غیرممکن می‌کرد.

اگر اینتل می‌توانست با پرازنده‌های گرافیکی اختصاصی در بازار حضور یابد که از تجربه‌های این شرکت در ساخت گرافیک‌های یکپارچه بهره می‌برند و محصولات این برند می‌توانست عملکردی در سطح گرافیک‌های میان‌رده‌ی انویدیا و AMD را ارائه دهد، شاید گیمرهای بیشری به خرید سری Arc ترغیب می‌شدند.

پردازنده‌های گرافیکی دوباره در خُرده‌فروشی‌ها دردسترس قرار گرفته‌اند و این امر برای گیمرها خوشحال‌کننده و برای اینتل ناراحت‌کننده است. درواقع، قیمت این محصولات در حال بازگشت به سطح معقول است و با‌‌‌توجه‌‌به اینکه نسل بعدی گرافیک‌های انویدیا و AMD اواخر سال جاری معرفی خواهند شد، شرایط برای گرافیک‌های نسل اول Arc سخت‌تر خواهد بود.

چند سال آینده، مهم‌ترین دوره‌ی زمانی برای پردازنده‌های گرافیکی اینتل محسوب می‌شود. انتشار درایورهای بهتر و قیمت‌های مقرون‌به‌صرفه‌تر و استفاده از معماری Battlemage می‌توانند به این شرکت کمک کنند تا جای پای خود را در بازار محکم کند و به‌عنوان رقیب سوم در حوزه‌ی گرافیک‌های کامپیوترهای شخصی و ورک‌استیشن‌ها شناخته شود و درنتیجه، به افزایش رقابت در این بازار کمک کند.