اگر اهل فوتبال باشید، احتمالاً ورزشگاه سانتیاگو برنابئو (Santiago Bernabéu Stadium) را می‌شناسید؛ ورزشگاهی در قلب اسپانیا متعلق‌ به باشگاه مطرح رئال مادرید. سانتیاگو برنابئو که در سال ۱۹۴۷ افتتاح شد و فرایند بازسازی بلندپروازانه‌اش پس از ۱۲ سال در دسامبر ۲۰۲۳ به اتمام رسید، دارای اسکلت فلزی با وزن ۷۰۰۰ تن و هم وزن برج ایفیل است و ارتفاعش به ۵۷ متر می‌رسد.

برای بازسازی این سازه‌ی شکوهمند و بی‌نظیر که عده‌ای آن را «مدرن‌ترین» ورزشگاه دنیا و عده‌ای دیگر «نماد مادرید» می‌نامند، بیش از یک میلیارد دلار هزینه شده است. از بیرون، استادیوم بازسازی‌شده‌ی مادرید شبیه سفینه‌ای فضایی به‌نظر می‌رسد که از دل فیلم‌های علمی‌تخیلی بیرون آمده و تا حدی سازه‌‌ی کروی لاس‌وگاس را در ذهن تداعی می‌کند؛ اما اگر از جایگاه تماشاچی‌ها به بالا نگاه کنید، یک سقف ۸ هزارمترمربعی متشکل‌ از شش قطعه‌ی متحرک را خواهید دید که می‌تواند کل زمین ورزشگاه را در عرض ۱۵ دقیقه بپوشاند. اگر هم به اعماقش نگاهی بیندازید، با شگفتی منحصر‌به‌فردی روبه‌رو خواهید شد.

درواقع، یکی از امکانات پیشرفته‌ و حیرت‌انگیز سانتیاگو برنابئو، چمن متحرک ورزشگاه محسوب می‌شود که به بخش‌های کوچکی تقسیم شده است. سانتیاگو برنابئو سیستمی دارد که به‌کمک آن چمن ورزشگاه را در عرض ۱۵ دقیقه جمع می‌کند و در گلخانه‌ای مجهز و پیشرفته در زیر ورزشگاه نگه می‌دارد. استفاده از این سیستم و نگهداری از چمن در گلخانه‌‌ی زیرزمینی با بالاترین کیفیت ممکن، شاهکاری از علم مهندسی را به ما نشان می‌دهد که در حال حاضر فقط در ورزشگاه خانگی رئال مادرید به اجرا درآمده است. با ما همراه باشید تا با ایده‌ی بازسازی این ورزشگاه، سازوکار سیستم چمن جمع‌شونده و طراحی گلخانه زیر زمینی برای نگهداری از چمن آشنا شوید.

فلورنتینو پرز (Florentino Pérez) در دو دوره‌ی مختلف، ریاست باشگاه رئال مادرید را از سال ۲۰۰۰ تا ۲۰۰۶ و از سال ۲۰۰۹ تاکنون برعهده داشته است. او از همان ابتدا در نظر داشت که ورزشگاهی فراتر از سطح جهان را برای رئال مادرید بسازد که این ایده در دوره‌ی دوم ریاستش، شکل و بوی واقعی‌تری به خود گرفت. پرز معتقد بود که استادیوم رئال مادرید باید به بهترین استادیوم ورزشی جهان تبدیل شود و تصویری جهانی از خود ارائه دهد.

سهام‌داران رئال مادرید در سال ۲۰۱۸ اولین وام به ارزش ۵۷۵ میلیون یورو را برای تأمین منابع مالی برنامه‌های بازسازی استادیوم رئال مادرید تأیید کردند. در ابتدای شروع ساخت، سقف جمع‌شونده جزو برنامه‌های بازسازی نبود؛ اما رئال مادرید مجوز دریافت وام ۲۵ میلیون یورویی برای اجرای این هدف را دریافت کرد.

با این وام‌ها و سود بازپرداخت، پروژه‌ی بازسازی ورزشگاه حدود یک میلیارد دلار هزینه روی دست رئال مادرید گذاشت. این پروژه قرار بود تا پایان سال ۲۰۲۲ تکمیل شود، اما مشکلات مربوط به همه‌گیری کرونا و درگیری روسیه با اوکراین، افتتاحیه‌ی آن را به تأخیر انداخت.

مسئولان سانتیاگو برنابئو می‌خواستند از این ورزشگاه به‌غیر از فوتبال برای برگزاری مسابقات و رویدادهای دیگر استفاده کنند؛ برای همین به فکر طراحی سیستمی برای جمع‌کردن چمن زمین افتادند. این سیستم شش سکو دارد که می‌تواند کل چمن ورزشگاه را جمع و به گلخانه‌‌ی زیرزمینی منقل کند.

یکی دیگر از دلایل ایجاد گلخانه برای نگهداری از چمن ورزشگاه، به معماری و نوع ساخت ورزشگاه برمی‌گردد. سانتیاگو برنابئو دیواره‌های بلندی دارد و سقف آن نیز بسته می‌شود؛ همین موضوع باعث شده است چمن ورزشگاه از نور کافی و گردش هوای تازه محروم شود. برای برطرف کردن این مشکل نیاز بود که گلخانه‌ی زیرزمینی با امکانات و فناوری‌های پیشرفته‌ طراحی شود تا چمن سالم بماند.

نصب سیستم جمع‌شونده‌ی چمن، کار چندان ساده‌ای نبود و پیچیدگی‌های خاصی داشت. کمبود فضا در اطراف برنابئو و وجود تونل زیرزمینی قطار شهری که به تونل خنده معروف بود، باعث شد تا سازندگان نتوانند از یک سکوی واحد برای جمع کردن چمن استفاده کنند؛ از این رو، سازندگان مجبور شدند زمین چمن را به شش بخش تقسیم کنند تا بتوانند آن‌ها را روی هم و در زیر زمین قرار دهند.

اولین چالش پیش روی سازندگان ورزشگاه سانتیاگو برنابئو این بود که چگونه در عمق ۳۰ متری زمین، نور کافی را برای رشد چمن فراهم کنند. سازندگان با استفاده از نور مصنوعی و اصطلاحاً چراغ‌های رشد چمن، نور کافی برای نگهداری چمن را فراهم کرده‌اند. فناوری کلیدی مورد بحث از این نظر منحصربه‌فرد است که به‌خوبی می‌تواند طیف نور کامل را تولید کند.

این طیف، شامل مقدار مشخصی از اشعه‌ی فرابنفش و فروسرخ است که با استفاده از تکنولوژی Complete Light Spectrum (یا به‌اختصار CLS) شرکت Rhenac ایجاد می‌شود.

در تکنولوژی CLS که از بیش از ۷۵۰ هزار LED در ۶۳۰۰ لامپ تشکیل شده است، نور قرمز به جوانه زدن دانه‌های علف کمک می‌کند و نور آبی باعث افزایش تراکم چمن و رشد ریشه می‌شود. همچنین نور آبی از رشد بیش‌ازحد چمن جلوگیری و حساسیت چمن به عارضه‌های مختلف را محدود می‌کند. به لطف فناوری CLS، تا هر زمان که لازم باشد می‌توان چمن ورزشگاه را در گلخانه نگهداری کرد؛ بدون اینکه آسیب جدی به آن برسد.

تمام فناوری‌های استفاده‌شده در گلخانه‌ی ورزشگاه رئال مادرید به‌صورت شبکه‌ای ایجاد شده‌اند و سیستم نظارت کاملاً هوشمندی دارد. در نظارت هوشمند، نیاز‌های گیاه به‌دقت تجزیه و تحلیل و وضعیت آن پایش می‌شود. تیم نظارت با پایش گیاه مطمئن می‌شود که مواد مغذی کافی به چمن می‌رسد، شدت نور به اندازه کافی وجود دارد و رطوبت خاک متعادل است.

سقف متحرک یکی دیگر از شاهکارهای استادیوم رئال مادرید است که هنگام بارش برف یا باران بسته می‌شود تا بازی‌ها در شرایط مطلوبی برگزار شود. با وجود سقف و چمن جمع‌شونده، از این ورزشگاه می‌توان برای برگزاری رویدادهای غیرورزشی مانند کنسرت‌ نیز استفاده کرد.

پروژه‌ی بازسازی سانتایگو برنابئو با برخی اعتراضات مردمی همراه بود. گروهی از افراد به نمایندگی از ۲۵ هزار نفر از ساکنان اطراف ورزشگاه، علیه ساخت تونل زیرزمینی ورزشگاه برای ایجاد گلخانه و نگهداری چمن دست به اعتراض زدند. این انجمن همچنین نسبت به ساخت دو پارکینگ با ظرفیت ۱۳۰۰ تا ۲۰۰۰ خودرو و قطع بیش از ۹۰ درخت برای انجام بازسازی معترض بودند و شکایت خود را به مقامات شهری مادرید اعلام کردند.

اینماکولادا راموس، وکیل و دبیر این انجمن اعتراضی می‌گوید: «پروژه‌ی مورد بحث بدون برنامه‌ی زیست محیطی (که مسئولیت آن بر عهده‌ی شورای شهر مادرید است) و بدون در نظر گرفتن ترافیک و و رفت‌و‌آمد خودروها انجام می‌شود. من معمار نیستم، جرئت ارزیابی آن را ندارم، اما هیچ‌کس به خیابان پنجم یا خیابان آکسفورد با یک استادیوم به این اندازه فکر نمی کند.»

ساخت ورزشگاه‌های بزرگ در دنیای فوتبال بسیار پرهزینه است؛ مخصوصاً اگر که برای ساخت آن‌ها از ایده‌های نوین و امکانات پیشرفته استفاده شود. با این حال این موضوع می‌تواند ایده‌ی خوبی برای طراحی و ساخت ورزشگاه‌های مختلف در سراسر جهان باشد. به‌عنوان مثال، ایده‌ی چمن جمع‌شونده، نگهداری از آن در زیر زمین و پایش چمن با تجهیزات مدرن می‌تواند از بسیاری از هزینه‌های آینده جلوگیری کند. این ایده می‌تواند برای ورزشگاه‌هایی که در شرایط آب و هوایی مناسب قرار ندارند یا از چمن مصنوعی استفاده می‌کنند، مناسب باشد.

علاوه‌براین، فناوری نگهداری چمن در گلخانه‌ی زیرزمینی و سقف جمع‌شونده اجازه می‌دهد از ورزشگاه‌های فوتبال برای انجام مسابقات ورزشی دیگر یا حتی رویدادهای غیرورزشی استفاده کرد. این موضوع به مسئولان ورزشی کشورها کمک می‌کند با احداث یک مکان ورزشی چندکاربره، در هزینه‌ها صرفه‌جویی کنند.