گزارش هشتمین رویداد UXShiraz: نگاهی به طراحی کاربرمحور و چالش‌های آن

پوریا حسن‌زاده، راهبر تیم کاربرپژوهی اسنپ، بر اهمیت کاربرپژوهی (User Research) در کاهش ابهامات مرتبط با رفتار کاربران تأکید کرد. او گفت: «هر تصمیمی در طراحی برای انسان‌هایی است که رفتارشان غیرقابل‌پیش‌بینی است.» در گذشته، کاربران به محصولات ساده راضی بودند، اما امروز با افزایش گزینه‌ها، کاربران ممکن است به‌راحتی محصولی را ترک کنند. این موضوع شرکت‌ها را به سمت تخصصی‌تر شدن سوق داده و تیم‌های طراحی به نیروهای متخصص مجهز شده‌اند.

حسن‌زاده کاربرپژوهان را حلقه اتصال میان مدیران محصول (Product Managers) و طراحان دانست. او به تأثیر کرونا بر کاربرپژوهی اشاره کرد: «نیازهای کاربران در دوران کرونا به‌سرعت تغییر کرد و تحقیقات قبلی منسوخ شدند.» پس از عادی شدن شرایط، کاربرپژوهی با درس‌هایی جدید ادامه یافت. حسن‌زاده افزود که شرکت‌های اروپایی دپارتمان‌هایی با عنوان «عملیات پژوهشی» (Research Operations) ایجاد کرده‌اند و پیش‌بینی کرد که نقش کاربرپژوهان در آینده استراتژیک‌تر خواهد شد، با تمرکز بر تحلیل بازار و کشف بینش‌های عمیق.

بهداد مرسلپور، راهبر طراحی نوبیتکس، به تمایز میان تجربه کوتاه‌مدت و بلندمدت کاربران پرداخت. او تجربه کاربری را فراتر از رویکردهای وظیفه‌محور (Task-Oriented) دانست و به جنبه‌هایی مانند زیبایی، لذت و رشد شخصی اشاره کرد. مرسلپور گفت که تا سال ۲۰۱۱، تنها ۳۶ درصد تحقیقات UX به تجربه بلندمدت پرداخته‌اند.

او مفهوم «منحنی تجربه کاربری» (UX Curve) را معرفی کرد که تجربه کاربران را بر اساس شش پارامتر ارزیابی می‌کند: تجربه کلی، جذابیت، راحتی استفاده، کاربردی بودن، لذت‌بخشی و میزان استفاده. این روش به حافظه کاربر وابسته است. مرسلپور در نوبیتکس از این ابزار برای شناسایی نقاط لذت‌بخش تجربه کاربران استفاده کرد و پیشنهادهای عملی برای بهبود طراحی ارائه داد.

هوش مصنوعی در طراحی

«معین صبوحی» در ادامه به نقش هوش مصنوعی در طراحی اشاره کرد. مرسلپور گزارش‌های سالانه شرکت‌ها را به‌عنوان محصولی دیجیتال دانست و به گزارش ۵۰۰ صفحه‌ای جاب‌ویژن در سال ۱۴۰۳ اشاره کرد که با کمک هوش مصنوعی تهیه و تحلیل شد. او پرسید: «آیا با ورود مدل‌های هوش مصنوعی (AI Agents) بین کاربر و سامانه، رابط‌های کاربری حذف خواهند شد؟» مرسلپور معتقد است که آینده طراحی به سمت خلق لایه‌های جدید برای تعامل با مدل‌های هوش مصنوعی حرکت می‌کند و شرکت‌ها باید به تبدیل شدن به پلتفرم‌های دستیار روزمره کاربران تمرکز کنند.

لیلا طاهری به اهمیت پایداری (Sustainability) در طراحی پرداخت و گفت که این موضوع در مسابقات جهانی طراحی به‌عنوان یک رویکرد جدی و معیار مناسب برای داوری شناخته شده است. او به نمونه‌هایی در دنیا اشاره کرد: اسپاتیفای با حالت سبز (Green Mode) مصرف باتری را نصف کرد، گوگل فلایتس با نمایش میزان کربن هر پرواز انتخاب‌های آگاهانه را ممکن ساخت و اپلیکیشن Olio در انگلستان با اشتراک غذای اضافی، معادل ۱۰ میلیون وعده غذا را نجات داد.

طاهری با اشاره به پیشینه فرهنگی ایران و نیازهای زیست‌محیطی، پرسید: «چرا ایران پیشگام این تحول نباشد؟» او در ادامه به مفهوم «پرسونای غیرانسانی» (Non-Human Persona) را معرفی کرد که نماینده طبیعت، اکوسیستم‌ها یا موجودات زنده تحت تأثیر محصولات شرکت‌هاست. طاهری ابراز امیدواری کرد که مسئولیت‌پذیری در طراحی ایران تقویت شود.