کارشناسان اقتصادی: تعطیلی بازار سرمایه بدترین اشتباه سازمان بورس بود

بازار سرمایه ایران پس از آغاز جنگ به مدت ۱۲ روز تعطیل و فعالیت‌هایش متوقف شد؛ تصمیمی که به گفته کارشناسان نه‌تنها از هیجانات بازار کم نکرد بلکه رکود و فشار فروش را تشدید کرد. کارشناسان معتقدند تعطیلی طولانی و بازگشایی بدون تدبیر، باعث از بین رفتن امکان نقدشوندگی و افزایش ریسک سیستماتیک شده است.

رضا خانکی، بنیان‌گذار ازکی سرمایه و کارشناس بازار سرمایه، در گفت‌وگو با نیوزلن تأکید کرد که روند نزولی بورس در شرایط جنگی قابل انتظار بود اما تصمیم به توقف معاملات، این روند را تشدید کرد. به گفته خانکی، تعطیلی طولانی باعث شد تقاضاهای واقعی فروش در بازار انباشته شود و «بهمن فروش» بزرگی شکل بگیرد. او تصریح کرد:

اگر بازار بسته نمی‌شد، فعالان  بازار به خرید و فروش خود ادامه می‌دادند، البته ممکن بود بود چند روز صف فروش  ایجاد شود ولی به دلیل قفل شدن پول‌ها، اضافه تقاضایی وارد بازار نمی‌شد.

– رضا خانکی، کارشناس بازار سرمایه

خانکی معتقد است تا زمانی که شرایط جنگی وجود دارد بازار به روند نزولی خود ادامه می‌دهد و تأکید که مهم‌ترین ویژگی بورس، نقدشوندگی سریع دارایی‌ها است و وقتی این ویژگی با تعطیلی طولانی از بین برود، ماهیت اصلی بازار مخدوش می‌شود.

خانکی همچنین اختلال در معاملات اوراق بدهی را عاملی برای بی‌ثباتی نرخ بهره و افزایش رکود دانست و گفت: «بیشتر اوراق‌ دولتی توسط همین صندوق‌های بورسی خریداری می‌شوند و وقتی دو هفته بسته می‌شود قیمت این اوراق و نرخ بهره کشور به‌هم می‌ریزد و این به رکود بیشتر دامن می‌زند.»

این فعال بازار سرمایه در ادامه تأکید کرد نگاه کنترلی و سیاست‌های چپ‌گرایانه مثل تعطیلی یا محدودسازی معاملات، تاکنون موفق به حمایت واقعی از بازار نشده و حتی ضرر سرمایه‌گذاران را بیشتر کرده است: «باید بپذیریم مسئول ضرر و زیان مردم سازمان بورس یا بانک مرکزی نیست.»

روئین صمدزاده، کارشناس و تحلیلگر بازار سرمایه، نیز با انتقاد از تعطیلی ۱۲روزه و بازگشایی بدون برنامه بازار، این تصمیم را بدترین اشتباه سازمان بورس طی سال‌های اخیر دانست. به گفته او، نبود استراتژی و برنامه مشخص باعث شد بازار پس از تعطیلی سنگین، در همان شرایط عادی قبل از جنگ باز شود و شوک شدیدی را تجربه کند:

خیلی واضح بود که به دلیل تعطیلی طولانی، ریسک‌های جدید و تلاش برای نقد کردن دارایی‌ها، شاهد این وضعیت باشیم. حداقل کاری که سازمان می‌توانست انجام دهد تغییر دامنه نوسان یا جلوگیری از فروش نهادهای بزرگ بود.

– روئین صمدزاده، کارشناس بازار سرمایه

بورس ایران یکی از معدود بازارهای سرمایه در دنیاست که دارای محدوده نوسان روزانه و حجم مبنا است. صمدزاده با اشاره به این مشکلات ساختاری بورس ایران، گفت:

«این دو مکانیزم در شرایط هیجانی مثل شمشیر دو لبه‌ای هستند که دینامیک بازار را متوقف کرده که منجر به فرسایشی شدن شرایط هیجانی می‌شود. این موضوع در کنار نبود ابزارهای متنوع نظیر معاملات فروش (short) باعث تداوم وضع فعلی در روزهای آتی و طولانی شدن فرسایش منفی بازار خواهد شد.»

این کارشناس بازار سرمایه هشدار داد تعطیلی بازار باعث کاهش بیشتر اعتماد سرمایه‌گذاران شده و امکان بازگشت سرمایه‌های خارج‌شده را محدود کرده است:

قبل از جنگ نیز بازار با ریسک‌های سیستماتیک زیادی مواجه بود اما با وقوع جنگ، ریسک جنگ به نوعی پررنگ‌تر و ملموس‌تر شد و امروز بیش از سایر ریسک‌ها نظیر شرایط اقتصادی و ناترازی های انرژی مورد توجه تحلیلگران قرار می‌گیرد.

– روئین صمدزاده، کارشناس بازار سرمایه

صمدزاده در پایان تأکید کرد که سازمان بورس و نهادهای تصمیم‌گیرنده باید برای سناریوهای بحرانی، مشابه تجربه بورس‌های پیشرفته دنیا، برنامه‌ریزی دقیق داشته باشند: «چرخ را نباید از اول اختراع کرد. کافی است به سازوکار بورس‌های پیش‌رو در دنیا نگاه کنیم و متناسب با شرایط کشور آن سیاست‌ها را اجرا کنیم.»