چرا نمی‌توانیم خودمان را به‌خوبی دیگران بو کنیم؟

اگر در راه بازگشت از باشگاه از وسایل نقلیه‌ی عمومی استفاده کرده یا با حالتی عصبی در قرار ملاقات نشسته‌ باشید، احتمالاً این سؤال را از خود کرده‌اید که آیا دیگران هم به این شدت بوی بدنتان را احساس می‌کنند یا خیر. تشخیص عرق‌کردن یا بوی بد دهان دیگران بسیار ساده است؛ اما به‌نظر می‌رسد که ما به این سادگی نمی‌توانیم بوی بد بدن خودمان را تشخیص دهیم. سؤال این است که چرا نمی‌توانیم با چنین حساسیت زیادی خودمان را بو کنیم؟

حس بویایی ما با بویایی بسیار قوی حیواناتی مانند سگ و موش و خوک مقایسه می‌شود. این مقایسه در حالی است که بویایی انسان عملکرد بدی ندارد و حتی گاهی اوقات از قدرت بویایی رقبای خود پیشی می‌گیرد. به‌نقل از لایو ساینس، بینی ما درحدود ۴۰۰ گیرنده‌ی بوی مختلف دارد که ۱۰ نوع بو و بیش‌ از یک تریلیون رایحه را می‌توانند ثبت کنند.

تصور می‌شود که بویایی یکی از اولین حواسی باشد که در انسان‌ها تکامل یافته است. براساس مطالعه‌‌ی پژوهشگران، انسان‌ها به‌‌لطف تاریخچه‌ی تکاملی خود به‌عنوان شکارچی‌‌گردآورنده در تشخیص ترکیبات معطر گیاهی بهتر از سگ‌ها عمل کرده‌اند.

به‌گفته‌ی هیرواکی ماتسونامی، عصب‌زیست‌شناس مولکولی از دانشگاه دوک، ما انسان‌ها می‌توانیم بوی بدن خودمان را استشمام کنیم. این موضوع از استشمام سریع بوی زیربغلمان کاملاً مشخص است؛ اما واقعیت این است که به‌مرور‌زمان حساسیت خود را به بوی خاص بدنمان از دست می‌دهیم. او می‌افزاید: «این موضوع درباره‌ی هر بوی دیگری هم که به‌طور مرتب آن را استشمام می‌کنیم، صادق است؛ مانند بوی عطر یا بوی محیط خانه.»

فرایند ازدست‌دادن حساسیت به بو با عنوان «خستگی بو» شناخته می‌شود و دلیل آن هنوز کاملاً شناخته نشده است؛ اما دانشمندان حدس می‌زنند که دلیل این اتفاق ممکن است تغییر در گیرنده‌های بو یا نحوه‌ی واکنش مغز به آن باشد. خستگی بو را می‌توان با بوییدن نواحی خاصی از بدن مانند ساعد و آرنج بازیابی کرد که غدد عرق کمتری دارند.

به‌گفته‌ی راشل هرتز، عصب‌شناس دانشگاه براون، توانایی ما برای تشخیص بوی خود هم در شرایطی خاص افزایش می‌یابد. وی افزود: «ما بوی بدن منحصربه‌فردی داریم؛ بنابراین، با هر تغییری در آن هماهنگ هستیم.» به‌عنوان مثال، اگر غذای سیردار بخورید یا روز پراسترسی داشته باشید، احتمالاً بوی آن را در عرق یا بزاق خود احساس خواهید کرد.