وداع با نماد شجاعت؛ جیم لاول، فرمانده مأموریت تاریخی آپولو ۱۳ در ۹۷ سالگی درگذشت

جیم لاول، فضانورد نام‌آشنای ناسا که با هوش، شجاعت و خلاقیت خود مأموریت خطرناک آپولو ۱۳ را به یکی از برجسته‌ترین داستان‌های بقا و ابتکار در تاریخ فضانوردی تبدیل کرد، در سن ۹۷ سالگی دار فانی را وداع گفت.

به گفته مسئولان ناسا، جیم لاول پنجشنبه ۷ اوت در لیک فارست ایلینوی درگذشت. این فضانورد که سابقه چهار پرواز فضایی پیشگامانه را داشت، ردپایی ماندگار از خود در تاریخ ناسا و ایالات متحده برجای گذاشت که تا آینده‌ای دور باقی خواهد ماند.

شان دافی، مدیر موقت ناسا، روز جمعه در بیانیه‌ای گفت: «شخصیت و شجاعت استوار جیم به کشور ما کمک کرد تا به ماه برسد و یک تراژدی احتمالی را به موفقیتی تبدیل کند که درس‌های بزرگی از آن گرفتیم. ما درحالی‌که دستاوردهای او را گرامی می‌داریم، از درگذشتش اندوهگین هستیم.»

لاول در سپتامبر ۱۹۶۲، در دومین کلاس فضانوردان ناسا، به این سازمان پیوست. از میان هشت همکارش که در آن گروه حضور داشتند، می‌توان به نیل آرمسترانگ، نخستین انسانی که روی ماه قدم گذاشت و اد وایت، نخستین آمریکایی که در فضا راه رفت، اشاره کرد.

در ۱۱ نوامبر ۱۹۶۶، لاول و باز آلدرین در مأموریت جمنای ۱۲ به فضا پرتاب شدند و چهار روز به دور زمین چرخیدند. آن پرواز فضایی، آخرین مأموریت برنامه جمنای محسوب می‌شد که عمدتاً برای آماده‌سازی پرتاب‌های قمری آپولو طراحی شده بود.

سومین پرواز فضایی لاول، آپولو ۸ بود؛ نخستین مأموریت سرنشین‌دار که فراتر از مدار زمین رفت. او در این سفر ۶ روزه در ۸ دسامبر ۱۹۶۸، به عنوان خلبان ماژول فرماندهی و ناوبر حضور داشت و توانست با موفقیت به مدار ماه برسد و به زمین بازگردد. همسفران لاول در آپولو ۸، فرانک بورمن و ویلیام آندرس بودند که عکس معروف «طلوع زمین» را در شب کریسمس آن سال گرفتند.

سپس آپولو ۱۳ در آوریل ۱۹۷۰ از راه رسید؛ مأموریتی که لاول با حضور در آن، به نخستین فضانورد با چهار تجربه‌ی سفر فضایی تبدیل شد. او فرماندهی این مأموریت را برعهده داشت و فرد هایسه، خلبان ماژول قمری و جک سویگرت، خلبان ماژول فرماندهی او را همراهی می‌کردند.

لاول و هایسه قرار بود پنجمین و ششمین انسان‌هایی باشند که روی ماه قدم می‌گذارند، اما اوضاع طبق برنامه پیش نرفت. یکی از مخازن اکسیژن در ماژول فرماندهی و سرویس منفجر شد، به فضاپیما آسیب رساند و سه فضانورد را مجبور کرد وارد حالت بقا شوند.

ناسا در بیوگرافی رسمی لاول می‌نویسد: «مسافران آپولو ۱۳ از فرود روی ماه صرف‌نظر کردند و با همکاری مرکز کنترل مأموریت در هیوستون، ماژول قمری خود به نام «آکواریوس» را به قایق نجات مؤثر تبدیل کردند.» ناسا می‌افزاید: «فعال‌سازی اضطراری و بهره‌برداری فضانوردان از سیستم‌های ماژول قمری موجب صرفه‌جویی کافی در مصرف برق و آب شد تا ایمنی و بقای آن‌ها در فضا و در بازگشت به زمین تضمین شود.»

لاول تجربه منحصربه‌فرد خود را در کتاب «ماه گم‌شده: سفر خطرناک آپولو ۱۳» توصیف کرده است. این کتاب که با همکاری جفری کلوگر، خبرنگار علمی به رشته تحریر درآمده، مبنای فیلم مشهور «آپولو ۱۳» محصول سال ۱۹۹۵ با بازی تام هنکس در نقش لاول شد.

جیمز لاول در ۲۵ مارس ۱۹۲۸ در کلیولند اوهایو متولد شد. او در ۱۹۵۲ از آکادمی نیروی دریایی آمریکا با مدرک کارشناسی علوم فارغ‌التحصیل شد. او همان سال با مارلین گرلاخ ازدواج کرد و حاصل پیوند آن‌ها چهار فرزند بود. (مارلین در سپتامبر ۲۰۲۳ از دنیا رفت.)

طبق بیوگرافی ناسا، لاول مجموعاً بیش از هفت‌هزار ساعت پرواز داشت که بیش از نیمی از آن با هواپیماهای جت بود. لاول در مارس ۱۹۷۳، دو سال پس از پایان برنامه مدیریت پیشرفته در مدرسه کسب‌وکار هاروارد، از نیروی دریایی و ناسا بازنشسته شد. سپس چند شغل عالی‌رتبه داشت، از جمله معاون اجرایی شرکت مخابراتی سنتل در شیکاگو که یکم ژانویه ۱۹۹۱ از آن بازنشسته شد.

لاول عنوان مسن‌ترین فضانورد زنده آپولو را دراختیار داشت. با مرگ او، اکنون این جایگاه به باز آلدرین ۹۵ ساله، تعلق می‌گیرد. درحال‌حاضر، فقط پنج نفر از ۲۴ فضانوردی که در عصر آپولو به ماه سفر کردند، همچنان در قید حیات هستند: آلدرین، چارلز دوک، هریسون اشمیت، دیوید اسکات و فرد هایسه، همسفر لاول در آپولو ۱۳.