هشدار محققان: خطر حیوانات خانگی برای سلامتی نادیده گرفته شده است

پس از دنیاگیری کووید-۱۹ مشخص شد که فقط حیوانات عجیب‌وغریب یا تجارت حیات‌وحش نیستند که باید نگران آن‌ها باشیم. مطالعه‌ای جدید با هشدار درباره‌ی تغییر پویایی بیماری‌ها براثر افزایش نرخ شهرنشینی و تغییر اقلیم، استدلال می‌کند که حیوانات کار، حیوانات خانگی و حتی حیوانات شهرنشین نیز می‌توانند منابع میکروب‌های مشترک میان انسان و دام باشند که از حیوانات به انسان‌ها منتقل می‌شوند.

آماندین گمبل، بوم‌شناس بیماری و همکارانش در مطالعه‌ی خود مثال‌هایی را بیان می‌کنند که نشان می‌دهند چگونه حیوانات خانگی خطر فراگیرشدن بیماری‌های مشترک بین انسان و حیوان را به‌همراه دارند. آن‌ها این‌طور استدلال می‌کنند که این خطر نادیده گرفته شده و با وجود کوچک و محدود‌بودن آن، به‌دلیل نزدیکی انسان به حیوانات خانگی و ولگرد، تهدیدی واقعی برای سلامت انسان‌ها به‌شمار می‌رود.

گمبل و همکارانش می‌نویسند: «این حیوانات می‌توانند با امکان نگهداری از یک بیماری‌زای مشترک بین انسان و حیوان، تسهیل گسترش مکانی آن، عمل‌کردن به‌عنوان پلی میان گونه‌های نامرتبط یا فراهم‌آوردن فرصت‌هایی برای تکامل بیماری‌زاها، نقش مهمی در گسترش بیماری‌های مشترک بین انسان و حیوان ایفا کنند.»

مشکل اینجاست که تعدادی از عفونت‌هایی که از حیوان به انسان سرایت می‌کنند احتمالا دست‌کم گرفته می‌شوند؛ چراکه ما آن‌ها را به‌دقت بررسی نمی‌کنیم یا تشخیص نمی‌دهیم که کدام حیوانات می‌توانند آن‌ها را منتقل کنند. این موضوع مانع از انجام تلاش‌های نظارتی می‌شود.

کلامیدیا پس‌تاسی نوعی باکتری است که از طوطی‌های خانگی به انسان منتقل می‌شود؛ طیور خانگی هم می‌توانند مخزن سالمونلا باشند که به ناراحتی دستگاه گوارش منجر می‌شود. اینها تنها دو مورد از بیش‌از ۷۰ بیماری‌زای حیوانات خانگی هستند که می‌توانند به انسان نیز منتقل شوند.

با توجه به اینکه خفاش‌ها و اسب‌ها از منابع شناخته‌شده‌ی بیماری‌های مشترک بین انسان و حیوان به‌شمار می‌رود، گمبل و همکارانش تمرکز خود را روی سگ‌ها و گربه‌ها، به‌ویژه انواع ولگرد و رمیده در شهرها قرار دادند.

صاحبان حیوانات خانگی تماس نزدیک‌تری با گربه‌ها برقرار می‌کنند؛ درحالی‌که گربه‌های ولگرد بیرون از خانه و سایر گربه‌سانان وحشی، شانس بیشتری برای جمع‌آوری عوامل بیماری‌زا دارند؛ ازجمله آن‌هایی که ممکن است انتظارشان را نداشته باشیم.

از نظر تاریخی، طاعون با موش‌ها و کک‌های آن‌ها مرتبط است؛ اما گربه‌ها هم می‌توانند حلقه‌ای در زنجیره‌ی عفونت باکتری یرسینیا پستیس (باکتری عامل طاعون) باشند؛ عامل بیماری‌زایی که می‌تواند باعث ایجاد اشکال مختلف این بیماری همچنان کشنده شود.

به‌گفته‌ی گمبل و همکارانش تعداد عونت‌ها کم است؛ اما طاعون در ۱۷ غربی ایالات متحده بومی به‌شمار می‌رود و بسیاری از پستانداران کوچکی که گربه‌ها آن‌ها شکار می‌کنند حامل باکتری عامل این بیماری هستند. آن‌ها در بخشی از مقاله‌ی خود می‌نویسند: «گربه‌های خیابانی و گربه‌هایی که از مراقبت‌های دامپزشکی ناقص برخوردار هستند و در تعامل با انسان قرار دارند، می‌توانند خطری فزاینده برای سلامت عمومی باشند.»

اوایل سال جاری، محققان به‌شیوه‌ی مشابه منابع حیوانی نادیده‌گرفته‌شده‌ی بیماری دیگری را شناسایی کردند که قرن‌ها همراه انسان بود: جذام.

پس از شناسایی ویروس‌های آنفلوانزای پرندگان در گربه‌های خانگی لهستانی در ژوئن ۲۰۲۳، نگرانی‌های در این زمینه افزایش یافته است. تاکنون هیچ مورد ابتلای انسانی گزارش نشده؛ اما منبع انتشار ویروس مشخص نیست. گمبل و همکارانش هشدار می‌دهند که برای بهبود نظارت و طراحی اقدامات کنترلی موثرتر، باید به تنوع جمعیت‌های جانوری درگیر در گسترش بیماری‌های مشترک بین انسان و حیوان دست پیدا کنیم.

به‌گفته‌ی محققان، اجرای برنامه‌های نظارتی که امکان ردیابی پویایی عوامل بیماری‌زا را فراهم می‌آورند، از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است. آن‌ها تاکید می‌کنند که جمعیت حیوانات وحشی نباید نسبت به جمعیت حیوانات خانگی نادیده گرفته شوند.

نتایج مطالعه در ژورنال Science Translational Medicine منتشر شده است.