هشدار؛ کلاهبرداری ۶۵۰ میلیون دلاری از طریق شبکه‌های اجتماعی!

شبکه‌های اجتماعی چون فیسبوک، اینستاگرام و توییتر به مکان‌هایی مناسب برای رشد کلاهبردارانی تبدیل شده‌اند که به دنبال دزدیدن سرمایه‌ی زندگی مردم‌اند. بنابر گزارشی تازه از کمیسیون فدرال تجارت آمریکا (FTC)، قربانیان تنها در نیمه‌ی نخست ۲۰۲۳ بیش از ۶۵۰ میلیون دلار را به کلاهبرداران فعال در شبکه‌های اجتماعی باخته‌اند.

شایع‌ترین نوعِ دزدی‌ها، کلاهبرداری از طریقِ فروشگاه‌های آنلاین است؛ در این حالت،‌ فرد کلاهبردار با ایجاد یک فروشگاه آنلاینِ‌ جعلی و تبلیغ محصولاتی چون پوشاک و تجهیزاتِ الکترونیکی (نظیر گوشی و لپ تاپ) با قیمت‌های وسوسه‌کننده، توجه کاربران را جلب می‌کند.

وقتی قربانی محصولی را سفارش داد و مبلغ آن‌ را واریز کرد، آن کالا هیچ‌گاه به دستش نمی‌رسد. FTC در ۶ ماهه‌ی اول امسال ۲۴ هزار مورد از گزارش‌های این‌چنینی دریافت کرد که بیش از ۴۴ درصد کلاهبرداری‌ شبکه‌های اجتماعی را شامل می‌شوند؛ با این همه، میانگین مبلغی که هر فرد از دست داده بود، تنها حدود ۱۰۰ دلار است.

قربانی که خیال می‌کند به اطلاعاتی دستِ‌اول رسیده که به پولدار شدنِ فوری منجر می‌شود، یا پول را مستقیماً برای فرد کلاه‌بردار می‌فرستد یا در رمز‌ارز‌های جعلی سرمایه‌گذاری می‌کند. در مورد دوم، فرد شیاد پس از بالابردن غیرواقعی ارزش رمزارز مورد نظر، با فروش یکباره‌ی تمامی رمزارز‌های خود باعث صفر شدن دارایی تمامی خریداران آن رمز‌ارز می‌شود. هر یک از قربانیان این روش، به طور میانگین ۳۰۰۰ دلار از دست داده‌اند.

از دیگر فریب‌های شایع در دنیای شبکه‌های اجتماعی، می‌توان به کلاهبرداری عاطفی با سهم ۱۴ درصدی از کل مبالغ دزدیده شده اشاره کرد. این روش بیشتر افراد مجرد، آن‌هایی که شریک زندگی خود را از دست داده‌اند و طلاق گرفته‌ها را هدف می‌گیرد.

کلاهبرداران با ایجاد پروفایل‌های جعلی در شبکه‌های اجتماعی و تمایل نشان دادن به شروع یک رابطه، طی هفته‌ها یا ماه‌ها اعتماد قربانی را جلب می‌کنند؛ در آخر، فرد شیاد با سرهم کردن داستان‌هایی مثل نیاز داشتن به پول برای هزینه‌های پزشکی، حقوقی و سفر، از قربانی اخاذی می‌کند. چون معمولاً اکثر قربانیان این روش، به دلیل شرمساری، از گزارش چنین وقایعی خودداری می‌کنند، احتمالاً آمار واقعی این نوع از کلاهبرداری بسیار بیشتر از آمار‌های FTC است.

یکی از نکات شوکه‌کننده‌ی گزارش FTC، این است که نسل‌های جوان‌تر با نرخ بالاتری در دام کلاهبردارانِ کمین کرده در شبکه‌های اجتماعی می‌افتند.

در حالی که متولدین سال‌های ۱۹۴۶ تا ۱۹۶۴ میلادی (۱۳۲۴ تا ۱۳۴۲ خورشیدی) فقط ۵ درصد از آمار کلاه‌برداری‌ها را تشکیل می‌دهند، نسل زد یا آن‌هایی که بین سال‌های ۱۹۹۶ تا ۲۰۱۰ میلادی (۱۳۷۴ تا ۱۳۸۸ خورشیدی) به دنیا آمده‌اند، سهم ۱۶ درصدی از قربانیان را دارند. این نتیجه، افسانه‌ی مرسوم که نسل مسن‌تر به دلیل تجربه‌ی کمتری که با زندگی دیجیتالی دارند، بیشتر در دام کلاه‌برداری می‌افتند را رد می‌کند.

پس چه کنیم که در فضای اینترنت از شر کلاهبرداران در امان باشیم؟ FTC نکات زیر را پیشنهاد می‌کند:

• پروفایل شبکه‌های اجتماعی خود را در حالت خصوصی قرار دهید و تنها به افرادی که می‌شناسید دسترسی دهید.
• در مورد تمامی فرصت‌های سرمایه‌گذاری که از طریق پیام‌ها و پست‌های شبکه‌های اجتماعی تبلیغ می‌شوند، بدبین باشید. قبل از هرگونه سرمایه‌گذاری یا ارسال پول، تحقیقات گسترده‌ای انجام دهید.
• هرگونه درخواست پول از طریق واریز به حساب، کارت‌به‌کارت، کارت هدیه، رمزارز و دیگر روش‌های انتقال پول را رد کنید. کلاهبرداران به خصوص به استفاده از‌ روش‌های غیرقابل ردیابی مثل انتقال رمزارز تمایل دارند.
• برای هیچ‌کس تا پیش از دیدار حضوری آن‌ها پول نفرستید. اگر امکان دیدن حضوری نیست، حداقل درخواست تماس تصویری کنید.

نرخ کلاهبرداری‌های آنلاین بدون هیچ‌ نشانه‌ای از کند شدن، درحال اوج‌گیری است. با شیوع هرچه بیشتر تجارت‌ها و روابط آنلاین در زندگی روزمره، کاربران شبکه‌های اجتماعی باید همیشه یک قدم از تازه‌ترین نقشه‌ی شیادان اینترنتی جلوتر باشند. مخصوصاً در برخورد با موقعیت‌های به ظاهر پول‌ساز و روابط عاطفی احتیاط به خرج دهید؛ اگر موقعیتی برای واقعی بودن بیش‌از اندازه خوب بود، با ترک فوری آن از خود و جیبتان محافظت کنید.