معاون فناوری‌های نوین بانک مرکزی: هوش مصنوعی مهم‌ترین ابزار ماست؛ نظارت آینده با یادگیری ماشین جلو می‌رود

صبح امروز دانشگاه صنعتی شریف میزبان «رگ‌میت» بود؛ نخستین رویداد سالانه رگ‌تک ایران که با حضور مدیران دولتی و فناوری، فعالان صنعت پرداخت، دانشجویان و اصحاب رسانه برگزار شد. در این نشست، محور اصلی بحث‌ها یک گزاره مشترک داشت: نظارت سنتی دیگر پاسخ‌گو نیست و آینده تنظیم‌گری ناگزیر به سمت نظارت هوشمند، داده‌محور و ریسک‌محور حرکت می‌کند؛ مسیری که به تعبیر سخنرانان، برگشت‌ناپذیر است.

به گزارش نیوزلن نوش‌آفرین مؤمن‌واقفی، معاون فناوری‌های نوین بانک مرکزی، نقطه شروع این تغییر نگاه را در دو مسیر موازی توضیح داد:

• پیچیده‌تر شدن الزامات و هزینه‌های عدم‌انطباقبه گفته او، ریشه بخشی از این پیچیدگی‌ها به بحران مالی ۲۰۰۸ برمی‌گردد؛ روندی که در نهایت، طبق اشاره او، در سال ۲۰۲۴ نزدیک به ۲۰ میلیارد دلار هزینه عدم‌تطابق برای بانک‌های جهانی رقم زده و همین «خسارت به اکوسیستم» باعث شده توجه به مفاهیم نظارتی بیش از گذشته جدی شود.
• ظهور فناوری‌های نوین و مدل‌های جدید کسب‌وکار مالیدر کنار انباشت قوانین، فناوری‌های نوینی که با مفاهیمی مثل بانکداری باز و مدل‌های مدرن مالی شکل گرفته‌اند، زمین بازی را عوض کرده‌اند. جمع این دو نیرو به یک نتیجه مشخص می‌رسد: تنظیم‌گر دیگر راهی ندارد جز اینکه از «نظارت سنتی» به سمت «نظارت هوشمند و داده‌محور» حرکت کند.

مؤمن‌واقفی، هوش مصنوعی و الگوریتم‌های یادگیری ماشین را از مهم‌ترین ابزارهای پیشران در تحول نظارت دانست؛ ابزارهایی که به گفته او در مسیر یک تغییر جدی قرار دارند. او همچنین تأکید کرد نباید از زیرساخت‌هایی که در سال‌های اخیر جایگزین زیرساخت‌های سنتی می‌شوند غافل شد و در این زمینه به بلاکچین اشاره کرد.

معاون فناوری‌های نوین بانک مرکزی با صراحت به چند چالش ساختاری اشاره کرد که مسیر رگ‌تک را در کشور دشوار کرده است:

• به‌روز نبودن زیرساخت‌های بانکی و فاصله با استانداردهای مدرن
• نبود بیزینس‌مدل مشخص برای رگ‌تک که باعث شده سرمایه‌گذاری کافی شکل نگیرد
• چالش‌های نهادی و حکمرانی و نبود آیین‌نامه‌های شفاف در این حوزه
• کمبود نیروی متخصص به‌عنوان یکی از گلوگاه‌های اصلی توسعه

او در همین چارچوب توضیح داد که بخش قابل‌توجهی از رگ‌تک‌های دنیا ماهیت «انطباقی» دارند و برای بانک‌ها و شرکت‌های پرداخت کاربرد مستقیم ایجاد می‌کنند. از نگاه او، اگر حوزه‌های دانشگاهی وارد این مسیر شوند، بانک مرکزی از آن استقبال می‌کند و این اطمینان را داد که شرکت‌های پرداخت می‌توانند بهره‌بردار محصولات دانشگاهی در این حوزه باشند.

یکی از نقاط کلیدی سخنان مؤمن‌واقفی، گسترش دایره بازیگران بود: به گفته او اکوسیستم «رگ تک» در فین‌تک دیگر محدود به بانک‌ها و شرکت‌های فناوری نیست؛ پلتفرم‌های رمزدارایی، لندتک، اینشورتک، طلای دیجیتال و… نیز در آن حضور دارند. در چنین فضایی، مدل نظارت هم ناچار است تغییر کند: کنترل داده‌محور ریسک‌ها پیش از تبدیل‌شدن به بحران.

در بخش دیگری از این نشست، به تفاوت رویکردهای جهانی اشاره شد. مومن واقعی اعلام کرد در انگلستان، FCA بیشتر رویکرد حمایتی را دنبال می‌کند و سازوکار سندباکس را ارائه داده است. او همچنین تاکید کرد در سنگاپور، حمایت مالی به‌عنوان راهبرد اصلی برجسته شده است.

جمع‌بندی مؤمن‌واقفی برای ایران این بود که برای مهار ریسک‌های سیستمی، چاره‌ای جز نگاه همزمان به همه حوزه‌ها و اتخاذ رویکردهای ترکیبی وجود ندارد: حمایت، تشویق، سرمایه‌گذاری و حتی مشارکت. او در پایان، از فعالان دعوت کرد طرح‌ها و ایده‌هایشان را ارائه کنند تا در سندباکس بانک مرکزی مورد آزمایش قرار گیرد.