مبدا: میدان آزادی، مقصد: آفریقای جنوبی

راننده‌ها هر روز با نوار قرمز رنگ «مشکل احتمالی در GPS» روی نقشه اسنپ و تپسی خود روبه‌رو می‌شوند. مهدی، راننده باسابقه، می‌گوید: «من دور میدان رسالت بودم که مسافر را برسانم، اما روی نقشه ماشینم در میدان نلسون ماندلا دور خودش می‌چرخید. یا من تهرانپارس داشتم مسافر می‌گرفتم، دیدم در نقشه وسط بیابان‌های قم هستم.» او اضافه می‌کند: «از زمان آغاز حملات اخیر تا پایان درگیری‌ها، پیدا کردن مسافر و مسیریابی به دلیل این اختلالات بسیار دشوار شده است.»

به گفته رانندگان، جی‌پی‌اس در ابتدای مسیر گاهی کار می‌کند، اما در میانه راه یا نزدیک مقصد، جهت‌یابی نقشه از کار می‌افتد. دلیل این مشکل، به گفته کارشناسان، ارسال سیگنال‌های جعلی (GPS Spoofing) و قطع ارتباطی جی‌پی‌اس از طریق اینترنت موبایل است. اختلالی که به گفته سخنگوی دولت دلایل امنیتی دارد و فعلا مشخص نیست چه زمانی این اختلال متوقف شود.

آرزو، یکی دیگر از رانندگان تاکسی آنلاین، توضیح می‌دهد: «مثلا یکی از مشکلات این است که جهت‌یابی جی‌پی‌اس با تأخیر عمل می‌کند. باید قبل از تغییر مسیر، نقشه را بررسی کنیم تا ببینیم به کدام خیابان یا اتوبان باید برویم، و این کار در حین رانندگی خطرناک است. نزدیک مقصد هم گاهی مسیر تغییر می‌کند یا با تأخیر نمایش داده می‌شود.»

به گفته یکی از این راننده‌ها آنهایی که به مناطق مختلف شهر تسلط ندارند، عملاً کار را متوقف کرده‌اند. او اضافه می‌کند: «شرایط مثل زمانی است که در آژانس کار می‌کردیم. در هر سفر بارها گم می‌شوم و مجبورم تلفنی آدرس بگیرم یا از عابران کمک بخواهم.» راننده دیگری می‌گوید: «نقشه تاکسی مدام می‌پرد و تنظیم دستی هم پایدار نیست.» او که از ۶ صبح تا ۱۰ صبح تنها توانسته سه مسافر جابه‌جا کند، از کاهش شدید درآمدش گلایه دارد. اسنپ و تپسی برای رفع این مشکل، امکان تنظیم دستی مبدا و مقصد را برای رانندگان فراهم کردند، اما این راه‌حل هم مشکلات را به‌طور کامل برطرف نکرده است.

حمید، راننده‌ای دیگر، می‌گوید: «تنظیم دستی پیدا کردن مبدا را آسان‌تر کرده، اما همچنان مشکلات پابرجاست. بسیاری از رانندگان مسن نمی‌توانند از این قابلیت استفاده کنند، و حتی با تنظیم دستی، ممکن است یک کیلومتر جلوتر دوباره نقشه مسیر را به اشتباه تغییر دهد.»

اختلالات جی‌پی‌اس در برخی رسانه‌های اسرائیلی هم بازتاب داشته است. آنها نوشته‌اند: «به جز تاکسی‌های آنلاین، برنامه‌های تحویل غذا، برنامه‌های دوست‌یابی، موقعیت‌یابی اشیا و … مختل شده است. البته این چیزی نیست که در این محدوده تازگی داشته باشد و از هفت اکتبر ۲۰۲۳ این اختلال بخشی از اقداماتی است که سیستم امنیتی اسرائیل برای آماده‌سازی نظامی خود انجام داده و تقریبا کل خاورمیانه را فراگرفته است.»

اختلال جی‌پی‌اس احتمالا نباید برای تاکسی‌های آنلاین در منطقه همیشه جنگی مثل اسرائیل مشکل جدیدی باشد این هفته گزارشی در بخش وبلاگ اپلیکیشن Gett، یک پلتفرم درخواست تاکسی آنلاین با میلیون‌ها کاربر در اسرائیل و بریتانیا، منتشر شد که به همین پارازیت‌ها مربوط می‌شد. آنها با تجربه‌ای که از هفت اکتبر دو سال پیش به دست آورده بودند به مجموعه راه حل‌هایی رسیدند که یکی از آنها اجازه به راننده برای تنظیم دستی موقعیت مکانی بود و البته چند استراتژی دیگر مثل ذخیره‌سازی آخرین موقعیت راننده، کاهش سخت‌گیری‌ها برای راننده تا بتواند زودتر از موعد گزینه «رسیدم به مبدأ» را بزند یا شناسایی مناطق جعلی رایج و مکانیزم‌هایی که بتواند به بقا در این اختلال کمک کند.

این ماجرا سال گذشته بیشتر از اسرائیل، برای زندگی روزمره مردم لبنان دردسرساز شده بود. به همین خاطر هم دولت لبنان، اسرائیل را متهم کرد که با ایجاد اختلال در سیگنال‌های ماهواره‌ای باعث برهم خوردن ترافیک زمینی و هوایی کشور شده است. در ماه مارس ۲۰۲۵ لبنان حتی بابت این اختلال‌ها شکایت خود را به سازمان ملل ارائه کرد. پس در این مدت پروازها در لبنان چطور برقرار بود؟

این اختلالات تأثیر چشمگیری بر درآمد رانندگان گذاشته است. محمد، یکی از رانندگان، به نیوزلن می‌گوید: «رانندگان ثابت که پیش‌تر روزانه ۷۰۰ هزار تومان از ۸ ساعت کار در تهران درآمد داشتند، حالا به ۳۰۰ تا ۴۰۰ هزار تومان رسیده‌اند.»

در گزارش‌های رانندگان برای مقابله با این مشکلات، استراتژی‌های مختلفی در پیش گرفته‌ شده است. برخی صبح‌ها به کرج می‌روند تا در آنجا فعالیت کنند، جایی که اختلالات جی‌پی‌اس کمتر گزارش شده است. گروهی دیگر تنها مسافرانی را می‌پذیرند که مقصدشان در مسیرهای سرراست باشد و از قبول سفر به کوچه‌پس‌کوچه‌ها خودداری می‌کنند. برخی نیز به مسافرکشی سنتی روی آورده‌اند و از سفرهای اشتراکی اجتناب می‌کنند، زیرا ریسک گم شدن در این شرایط بالاست.