ماجرای خروج آروان‌کلاد از فهرست تحریم‌های اتحادیه‌ اروپا

در روزهای اخیر آروان‌کلاد در توئیتی اعلام کرده است که در پی شکایت این شرکت و ارائه مستندات فنی و حقوقی به دیوان دادگستری اروپا، این شرکت از فهرست تحریم‌های اتحادیه اروپا خارج شد. آروان‌کلاد در توییتی نوشته است که این شرکت از این تصمیم شورای اروپا استقبال می‌کند و به اقدامات حقوقی خود در محاکم و مراجع بین‌المللی ادامه خواهد داد.

در گزارش شورای اروپا که در تاریخ 4 آوریل سال میلادی جاری برگزار شده است در مورد اقدامات محدودکننده علیه افراد، نهادها و ارگان‌های خاص با در نظر گرفتن وضعیت ایران نوشته شده مدخل ۱۱ که مربوط به ابر آروان (همچنین به نام ابر اروان، شرکت نویان ابر اروان، شرکت اروان، آروان‌کلود) می‌شود از فهرست محدودیت‌ها حذف می‌شود.

در پی تحریم‌های اتحادیه اروپا علیه این شرکت، مدیرعامل آروان‌کلاد گفته بود این شرکت نقشی در تحدید اینترنت ندارد و اتهاماتی که به آنها وارد شده اگرچه با عناوین فنی توجیه شده اما با همین رویکرد نیز این اتهامات اشتباه است. منشأ این اتهامات گزارشی در سایت‌های آلمانی بود که نتیجه تحقیقات مشترک وب‌سایت آلمانی نتز‌پولیتی (netzpolitik)، مرکز پژوهشی کورکتیو (Correctiv) و روزنامه تاتز (taz) در آلمان را منتشر کرد، البته در مصاحبه‌ای دیگر از سوی مدیران آروان‌کلاد مشخص شده بود مهمترین منبع خبری این رسانه‌ها از روی توییت‌های کاربرهای توییتر بوده است.

بعد از این روزها مسئله دامنه بین‌المللی آروان‌کلاد به دلیل تحریم‌های اعمال شده علیه این مجموعه از دسترس خارج شد و تنها یک روز پس از اعلام تحریم‌های اتحادیه اروپا علیه آروان‌کلاد، دیتاسنتر این شرکت در هلند نیز مسدود شد. دیتاسنتر مستقر در آمستردام با نام هرمان در سرویس آروان‌کلاد شناخته می‌شوند.

در کشوری که شرکت‌های متعدد خصوصی، خصولتی و دولتی به صورت رسمی دست‌اندرکار فیلترینگ و مسدودسازی اینترنت هستند، حمله عمومی به یک شرکت ابری، عجیب به نظر می‌رسد و کسی نمی‌داند چرا چنین اتفاقی برای آروان‌کلاد رخ داد. امیر ناظمی در مصاحبه‌ای در سال گذشته وقایعی در‌این‌باره را بازگو کرد؛ رئیس سابق سازمان فناوری اطلاعات، درباره‌ی این حملات به ابرآروان گفته است: «آغازگران این روند، نیروهای داخلی بودند. کسانی که من آن‌ها را قرارگاهی‌ها می‌نامم. آنها هستند که شب‌نامه را تولید، توزیع و بازنشر می‌کنند. این‌ها همان‌هایی بودند که علیه شرکت ابر آروان ، شروع به توییت‌زدن کردند.»

ناظمی این حمله‌ها را یک سناریو می‌داند و آن را به جریان‌های مخالف اکوسیستم استارتاپی کشور ارتباط داده و در این مصاحبه گفته است که «شکل‌گیری نیروهای داخلی مخالف رشد اکوسیستم استارتاپی می‌تواند نتیجه دو مؤلفه اصلی باشد؛ یکی نگاه ایدئولوژیکی که واقع‌گرایی را کنار گذاشته و دوم، تعارض منافع. تعارض منافع ایجادشده برای گروه‌هایی که در فرصت‌هایی این‌چنینی به‌ دنبال تصاحب شرکت‌های استارتاپی‌اند؛ تصاحبی که برای آنها موجب ایجاد توهم مسلط‌بودن بر اوضاع یا تأمین منافع اقتصادی بیشتر می‌شود.»

در نهایت ۱۷ فروردین امسال اعلام شد نام این شرکت از فهرست تحریم‌های اتحادیه اروپا خارج شده است و گرچه هنوز نام آروان‌کلاد در تحریم‌های آمریکا، استرالیا و بریتانیا قرار دارد، اما تا همین‌جا، شعله امید در دل این شرکت روشن شده است.

آروان‌کلاد، نه‌تنها شرکت ابری ایران است و نه حتی بزرگ‌ترین آنها، اما حتماً شناخته‌شده‌ترین‌شان است. سروصدای این شرکت از همان آغاز راه، بسیار بیشتر از تمامی استارت‌آپ‌های ایران بود و تقارن رشد این استارتاپ با دوره وزارت محمدجواد آذری جهرمی، بر غوغاها افزود.

آروان‌کلاد فعالیت خود را از میانه سال ۹۴ آغاز کرد و آذری جهرمی، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات دولت دوم روحانی، در فروردین ۹۷ در توییتی از روی حمایت برایشان نوشت: «اگر نیازمند خدمات رایانش ابری هستید، آروان‌کلاد را به شما معرفی می‌کنم. محصولی دانش‌بنیان از جوانان ایرانی که توانسته در تحریم‌های اعمالی مدعیان آزادی اینترنت برای ایرانیان، زیرساخت مناسبی برای کسب‌وکارهای نوپا باشد.»

یک سال و چند ماه بعد، جهرمی راهی نمایشگاه الکامپ شد و در صفحه اینستاگرام خود عکسی منتشر کرد که او را در حال «های فایو» (بزن قدش) با پویا پیرحسینلو، مدیرعامل آروان‌کلاد نشان می‌داد. جهرمی در توضیح این عکس نوشت:

نه وام و نه رانت و نه بودجه نجومی و نه سروصدای ملی بودن، بدون ادعا یک سرویس مهم زیرساختی کشور را توسعه دادند و شب گذشته پس از ارائه خدمت موفق به بیش از ۱۵ هزار شرکت ایرانی، اولین مشتری بین‌المللی خودشان را جذب و ثبت کردند.

– حمدجواد آذری جهرمی، وزیر پیشین ارتباطات

این حمایت ساده در توییتر و شبکه‌های اجتماعی از سوی جهرمی، بعدتر به ضرر آروان‌کلاد تمام شد و کاربران شبکه‌های اجتماعی این شرکت را متهم به ارتباط با پروژه‌های محدودکننده‌ی اینترنت معرفی کردند. در حالی که این شرکت با تعریف سامانه‌ی شفافیت در وب‌سایت خود، تمامی قراردادهای جاری و سابق خود را به شکل عمومی در دسترس عموم قرار داده است. به نظر می‌رسد آروان‌کلاد بیش از هر چیز، قربانی یک جوسازی رسانه‌ای شده باشد. چیزی که در پروژه‌ی ابر ایران هم ردپای آن دیده می‌شود.

۲۴ دی ۹۹، درست در سالگرد قطعی ۱۰ روزه اینترنت در ایران، پروژه «ابر ایران» رونمایی شد. پروژه‌ای که چند شرکت ابری در آن شرکت داشتند و قرار بود بخشی از دیتاسنترهای دولتی را برای سرویس‌دهی آماده کنند. در میان این شرکت‌ها نام آروان‌کلاد هم دیده می‌شد.

موضوع استفاده دولت ایران از شرکت‌های ابری برای کنترل و محدودسازی دسترسی کاربران به اینترنت بسیار مورد بحث بوده و این موضوع به‌خودی‌خود، دلیلی بر این ادعا نیست که شرکت‌های ابری، به‌طور خاص «آروان‌کلاد»، در قطع اینترنت نقش داشته‌اند.

جریان رسانه‌ای در شبکه‌های اجتماعی به همین حمله‌ها خاتمه نیافت و در اواخر اسفند ۹۹ رسانه‌ها از وقوع حمله هکری به آروان‌کلاد خبر دادند. این شرکت، موضوع را تایید و در بیانیه‌ای در این زمینه صادر کرد؛ اما روزهای بد تازه آغاز شده بودند.

فروردین ۱۴۰۰ جادی میرمیرانی در قسمت ۱۲۰ وی‌کست خود به نام «رادیو گیک» حمله به آروان‌کلاد را آغاز و این شرکت را تسهیل‌کننده قطعی سراسری اینترنت معرفی کرد. او گفت: «ابرآروان و بودنش پیش‌برنده امکان قطع ارتباط ایران با جهانه.» چیزی که او در این ویدیو از آن غافل شد این بود که عاملان قطعی اینترنت در کشور نهادهای تصمیم‌گیر هستند و نه یک شرکت کوچک در حوزه‌ی خدمات ابری، به‌هرترتیب این ویدیو که به شکل تقطیع‌شده و به‌سرعت در شبکه‌های اجتماعی دست به دست شد و در مدت کوتاهی، آروان‌کلاد را مقصر اصلی قطعی اینترنت در سال ۹۸ معرفی کرد. موضوع به همین‌جا ختم نشد و در ادامه، حتی کار به انتشار عکس کارکنان این شرکت و تهدید آنها رسید که با واکنش منفی فعالان صنفی روبه‌رو شد؛ اما گوش کسی بدهکار این سخنان نبود.

آروان‌کلاد با انتشار اطلاعیه‌ای، اتهامات را رد می‌کرد اما در نهایت آبان ۱۴۰۱ نام آروان‌کلاد در فهرست تحریم اتحادیه‌ اروپا قرار گرفت و در پایان همین ماه دامنه بین‌المللی آروان‌کلاد از دسترس خارج شد. اینجا بود که آروان‌کلاد دست‌هایش را بالا برد و اعلام کرد: «می‌پذیریم در جنگ رسانه‌ای شکست خوردیم.»

از آذر ۱۴۰۱ سکوت رسانه‌ای در دستور کار آروان‌کلاد قرار گرفت و تنها گاهی اخبار رسمی از این شرکت منتشر شد.

در این دوره آروان‌کلاد به‌صورت فعال در تهیه و انتشار گزارش‌های سالانه از وضعیت اینترنت ایران شرکت کرد؛ با رادار آروان، اختلال‌های اینترنت در ایران را مستند کرد و البته به رشد خود ادامه داد؛ اما باز هم از زیر ضرب فضای مجازی خارج نشد.

سرانجام ۱۷ فروردین ۱۴۰۳، سه سال پس از آغاز آن توفان سخت، ابرآروان در حساب رسمی خود در توییتر اعلام کرد پیرو شکایت آروان کلاود و ارائه مستندات فنی و حقوقی به دیوان دادگستری اروپا، این شرکت از فهرست تحریم‌های اتحادیه اروپا خارج شد. آروان کلاود در توییت خود نوشته است این شرکت از این تصمیم شورای اروپا استقبال می‌کند و به اقدامات حقوقی خود در محاکم و مراجع بین‌المللی ادامه خواهد داد.