قطعی اینترنت و ایران‌اکسس شدن نان فریلنسرها و کسب‌وکارها را آجر می‌کند
قطعی اینترنت و ایران‌اکسس شدن نان فریلنسرها و کسب‌وکارها را آجر می‌کند
بیم فیلترینگ و خطر دائمی «ملی شدن اینترنت»، کسب‌وکارهای ایرانی را به نقطه انتخاب‌های دشواری رسانده است. تأثیر مستقیم این اختلالات بر درآمدها، خود را در قالب کاهش فروش، ریزش مخاطب، خسارت‌های میلیونی و حتی خطر بیکاری کامل نشان می‌دهد. در چنین شرایطی، تاب‌آوری و یافتن کانال‌های فروش متنوع به اصلی برای بقا تبدیل شده، اما نگرانی بزرگ‌تر همچنان پابرجاست: این که اینترنت ملی، تیر خلاصی بر پیکر نحیف مشاغل آنلاین باشد.
مصطفی رفیعی، بنیان‌گذار چرم بارثاوا است؛ او میگوید ۱۰ سال است در حوزه طراحی و تولید محصولات چرمی فعالیت می‌کند و پیش از دوران کرونا بخش عمده فعالیتش در فروشگاه حضوری بوده است.
بعد از کرونا، رفیعی و همکارانش ناچار می‌شوند به‌دلیل شرایط به‌وجودآمده، فروش خود را از فروشگاه حضوری به بستر آنلاین بیاورند. او میگوید در اینستاگرام، وب‌سایت، اسنپ‌شاپ، باسلام و پیندو فعال هستند.
مردم پس از جنگ کمتر کالاهای غیراساسی می‌خرند
مصطفی میگوید: «قطع شدن اینترنت روی همه کسب‌وکارهای آنلاین تاثیر گذاشت. مثلا با این که خود سایت دیجی‌کالا فعال بود اما مشتریان نمی‌توانستند با سرچ کردن کالا را پیدا کرده یا به فروشگاه در دیجی‌کالا دسترسی پیدا کنند.»
به گفته او، بعضی از روزهای جنگ ۱۲ روزه، فروش آن‌ها صفر بوده است. حتی بعد از وصل شدن اینترنت هم فروش به روزهای پیش از جنگ بازنگشته است. به باور رفیعی به‌غیر از اینترنت، تغییر رفتار مصرف‌کننده و حرکت به‌سمت خریدن کالاهای ضروری نیز تاثیرگذار بوده و باعث شده فروش کالاهای غیراساسی کاهش پیدا کند.
اگر فروش را نسبت به مدت مشابه سال قبل در نظر بگیریم، کاهش قابل توجهی پیدا کرده است. ما یک تورم ۴۰-۵۰ درصدی داریم که حتی اگر فروش مثل سال قبل باشد، سود ما را کاهش می‌دهد.
– مصطفی رفیعی، بنیان‌گذار چرم بارثاوا
افزایش مسیرهای فروش؛ راهی برای مقابله با بحران‌ها
مصطفی در پاسخ به سوالی درباره مهاجرت به پلتفرم‌های داخلی خرده‌فروشی آنلاین در صورت ملی شدن اینترنت میگوید: «سرمایه‌گذاری روی پلتفرم‌های داخلی یک جزو جدا نشدنی از کسب‌وکارهای ایرانی است. ما باید با توجه به شرایطی که داریم تصمیم بگیریم.»
او معتقد است کسب‌وکارهای فعال در ایران باید برای بقا، کانال‌های فروش خود را متنوع کنند تا ریسک کمتر شود: «هر چقدر کانال‌های فروش ما متنوع‌تر باشد، ریسک کمتر می‌شود؛ به‌ویژه در ایران که هر روز ممکن است یکی از شبکه‌های اجتماعی فیلتر شود. بنابراین، به نظر من منطقی است که کسب‌وکارها روی پلتفرم‌های ایرانی مثل دیجی‌کالا محصولات خود را ارائه دهند.»
علی خنجرزر، یکی از افرادی است که در رسته اتحادیه تعمیرکاران قفل و کلید کار می‌کند. او میگوید دستگاهی که برای تعریف کلید از آن استفاده می‌کنند، نیاز به به‌روزرسانی از طریق اینترنت دارد.
بیشتر دستگاه‌ها برای سه کشور ایتالیا، بلغارستان و چین است. دستگاه‌های چینی را می‌توان با یکسری ترفند با زبان چینی در شرایط فعلی اینترنت به‌روزرسانی کرد اما دستگاه‌های ایتالیایی و بلغاری حتما باید با وی‌پی‌ان به‌روزرسانی شوند و هر وی‌پی‌انی هم پاسخگو نیست. ما نزدیک به ۶ وی‌پی‌ان گرفتیم تا بالاخره یکی از آن‌ها جواب داد.
– علی خنجرزر، تکنسین ایموبلایزر خودرو
اگر اینترنت بین‌المللی نباشد، کار ما عملا انجام نمی‌شود
به گفته خنجرزر، شرکت آن‌ها برای تعریف سوئیچ و ریموت روی کامپیوتر خودرو به اینترنت بین‌المللی نیاز دارد: «ما برای خواندن پسورد فایل از روی کامپیوتر ماشین هنگام تعویض کلید، نیاز به اینترنت داریم و زمانی که اینترنت بین‌المللی نباشد، کار ما عملا انجام نمی‌شود.»
بیشتر بخوانید
برخی از ماشین‌ها مانند مدل‌های رنو کولئوس یا نیسان ایکس تریل، به اینترنت حساس هستند و ممکن است اگر در وسط کار اینترنت اختلالی پیدا کند، ماشین خاموش شود. خنجرزر توضیح می‌دهد:
ماشین روشن پیش ما آمده تا ریموت یدک آن را بزنیم اما وسط کار اینترنت قطع و ماشین کلاً خاموش شده است. وقتی چنین اتفاقی می‌افتد فقط با دستگاه‌هایی که مخصوص رنو و نیسان در نمایندگی هستند ماشین روشن می‌شود و خسارت آن هم مشخص نیست. روشن شدن دوباره ماشین ممکن است ۲۰ تا ۳۰ تومان هزینه ببرد.
– علی خنجرزر، تکنسین ایموبلایزر خودرو
با اینترنت ملی، ارتباطات با کارفرمایان و کارمندان خارج از کشور غیرممکن می‌شود
مونس عظیمی، دستیار حقوقی بین‌المللی است و به‌صورت دورکاری با یک شرکت در کانادا همکاری می‌کند. او میگوید اگر اینترنت نباشد، هیچ دسترسی‌ای به فایل‌های موردنیار برای کارش ندارد چون همه به سرور اصلی شرکت در کانادا متصل هستند.
علاوه بر این، قطع شدن اینترنت باعث می‌شود مونس نتواند از طریق ایمیل با کارفرمای خود ارتباط برقرار کند. او نمی‌تواند از پلتفرم‌های داخلی به‌عنوان جایگزینی برای ارتباط با کارفرمایش استفاده کند.
درآمد کار با خارج از کشور برای فریلنسرها بهتر است
محمدجواد تربیت، مدرس زبان خارجی است و تعداد زیادی از زبان‌آموز‌هایش خارج از ایران هستند. او میگوید با توجه به شرایط اقتصادی، زبان‌آموزان خارج از ایران منبع ثابت درآمدش هستند اما وقتی اینترنت قطع می‌شود، نمی‌تواند با آن‌ها ارتباط برقرار کند.
زمانی که اینترنت ملی شد حتی نمی‌توانستیم یک جست‌وجوی ساده انجام بدهیم. ابزارهای گوگل از جمله گوگل‌میت کار نمی‌کردند و برای دسترسی به سایت‌های ایرانی باید آدرس دقیق آن‌ها را وارد می‌کردیم. به‌عنوان مثال، اسکای‌روم، یک پلتفرم ایرانی برای وبینار و کلاس آنلاین است که می‌توانستیم از آن استفاده کنیم اما پر از ایرادات فنی بود و رایگان هم نیست.
– محمدجواد تربیت، مدرس زبان
او میگوید حتی اگر اینترنت بین‌المللی قطع شود، حاضر نیست از پلتفرم‌های داخلی استفاده کند چون آزادی و حق انتخاب برایش ارزشمندتر است. محمدجواد ترجیح می‌دهد شغل دیگری انتخاب کند تا به‌اجبار از پلتفرم‌های داخلی استفاده کند. او باور دارد که اینترنت ملی چالش‌هایی مانند به خطر افتادن امنیت اطلاعات و پایین آمدن کیفیت خدمات را به همراه دارد.
دیانا ظهیری معلم خصوصی است و میگوید عمده فعالیتش به اینترنت وابسته است. او به‌صورت آنلاین در بستر گوگل‌میت تدریس می‌کند و در زمان قطع شدن اینترنت بین‌المللی، توانسته بود کلاس‌های دانش‌آموزان داخل کشور را در بسترهایی مانند «بله» و «قرار» برگزار کند اما به نظرش سرویس‌های این پلتفرم‌ها محدود است.
این پلتفرم‌ها فقط قابلیت تماس تصویری داشتند اما برای تدریس آنلاین، تماس تصویری به‌تنهایی کافی نیست؛ نیاز دارم صفحه نمایش را به اشتراک بگذارم، فایل‌های صوتی را پخش کنم و از تخته سفید مجازی استفاده کنم.
– دیانا ظهیری، معلم
دیانا میگوید پلتفرم‌های ایرانی در گذشته امکان ثبت‌نام با شماره‌های خارج از کشور را نداشتند و این قابلیت اخیراً به آن‌ها اضافه شده است. او توضیح می‌دهد:
دسترسی به اینترنت بین‌الملل برای بسیاری از مشاغل حیاتی است
«اگر دسترسی به اینترنت بین‌المللی قطع شود، نمی‌توانم برای دانش‌آموزان خارج از کشور کلاس برگزار کنم یا دانش‌آموزان جدیدی جذب کنم چون امکان معرفی خود و ارائه خدماتم به مخاطبان بین‌المللی محدود می‌شود. اینترنت آزاد برای شغلم حیاتی است، چون به من امکان می‌دهد خودم را به مخاطبان بیشتری معرفی کنم و منابع آموزشی‌ام را به‌روز نگه دارم.»
کسب مهارت و ارتقای شغلی با یوتیوب فیلتر شده
این معلم به یک نکته ضروری به نام کسب مهارت و به‌روز نگه داشتن اطلاعات هم اشاره می‌کند که بدون دسترسی به اینترنت بین‌الملل غیرممکن یا دست‌کم دشوار است:
برای موفقیت در تدریس، اول باید خودم به‌روز باشم و از جدیدترین روش‌های آموزشی مطلع شوم. مثلا تا پارسال جزوه‌هایم را با ورد طراحی می‌کردم اما از طریق یک کانال یوتیوب با نرم‌افزار Worksheet Crafter آشنا شدم که به‌صورت اختصاصی برای طراحی کاربرگ‌های آموزشی ساخته شده و کارم را بسیار راحت‌تر کرده است. بدون دسترسی به اینترنت آزاد، نمی‌توانم به چنین منابع و اطلاعات جدیدی دسترسی داشته باشم.
– دیانا ظهیری، معلم
او باور دارد انتقال به پلتفرم‌های داخلی در صورت وجود زیرساخت مناسب ممکن است، اما این پلتفرم‌ها محدود به کاربران داخل ایران هستند و نمی‌توانند نیازهای او را برای ارتباط با دانش‌آموزان خارجی برآورده کنند. این معضل مهمی برای اوست که اکثر شاگردانش یا ساکن کشورهای دیگر هستند یا ایرانی نیستند. چون کسانی که داخل ایران زندگی می‌کنند کلاس‌های حضوری را به آنلاین ترجیح می‌دهند.
فروشگاه‌های کوچکی که اینستاگرام تنها روزنه درآمد آن‌ها است امکان انتقال به بستر وب‌سایت را ندارند
ییلدیز، صاحب فروشگاه آنلاین آلتین فشن در اینستاگرام است و یک وب‌سایت دارد. او کالاهایی که کاربران به‌دلیل تحریم نمی‌توانند به‌صورت مستقیم خریداری کنند، با کمک مسافر و باربری خریداری کرده و وارد کشور می‌کند. او میگوید زمانی که اینترنت ملی شده هیچ فروشی نداشته و تا چند روز بعد از آتش‌بس هم این روند ادامه داشته است.
او علاوه بر فروش، با چالش کاهش بازدید اینستاگرام هم مواجه شده است: «محبوبیت خرید اینترنتی کم نشده؛ هنوز خیلی از پیج‌ها مثل قبل فروش دارند اما پیج‌هایی که مثل ما کوچک‌ترند، مدام باید برای خارج نشدن از الگوریتم، پست و استوری بگذارند و با مشتریان ارتباط برقرار کنند. افت سرعت اینترنت این موضوع را با چالش جدی روبه‌رو کرده است.»
او میگوید وقتی اینترنت ملی یا قطع می‌شود نمی‌تواند با خارج از کشور ارتباط بگیرد و عملا نمی‌تواند کار کند. برای شغل او امکان استفاده از پلتفرم‌های داخلی هم وجود ندارد. ییلدیز میگوید شاید بتوانند محصولات موجود در کشور را بفروشند اما محدودیت‌هایی که در اطلاع‌رسانی به مخاطبان خود دارند این موضوع را هم به یک چالش جدی تبدیل می‌کند.
شرایط الان هم عادی نیست
حسین زنگنه، مدیر شبکه‌های اجتماعی در یک پلتفرم خدمات آنلاین میگوید: «وقتی اینترنت قطع بود، فعالیت‌های تبلیغاتی در وب‌سایت، پیامک و روش‌های مشابه انجام می‌شد. کاربرانی که قصد خرید خدمات داشتند از طریق وب‌سایت اقدام می‌کردند اما به دلیل شرایط خاص، میزان این فعالیت‌ها به‌شدت کاهش پیدا کرد. رفتار کاربران تغییر کرد و ترافیک شبکه‌های اجتماعی به‌سمت اخبار سوق پیدا کرد.»
به گفته او، برخی پلتفرم‌ها مانند اینستاگرام (به‌جز چند روزی که اینترنت ملی بود) حتی افزایش ترافیک داشتند اما این افزایش به سود مالی مستقیم منجر نشد. بسیاری از صفحات، به‌ویژه آن‌هایی که فعالیت مستمر داشتند با ریزش مخاطب مواجه شدند زیرا توجه کاربران به موضوعات خبری معطوف شده بود.»
او میگوید پس از بازگشت اینترنت، شرایط هنوز به حالت عادی قبل برنگشته است:
یوتیوب همچنان از نظر میزان ترافیک و تعامل کاربران به سطح قبلی خود نرسیده و بسیاری از مخاطبانش هنوز فعالیت مستمر ندارند. اینستاگرام تا حدی به شرایط عادی نزدیک شده اما هنوز توجه کاربران به صفحاتی که خدمات یا محصولات تبلیغ می‌کنند، مانند گذشته نیست.
– حسین زنگنه، کارشناس شبکه‌های اجتماعی
این کارشناس سوشال میگوید رفتار کاربران تغییر کرده و اولویت‌ها متفاوت شده است. نیازهای اساسی در اولویت قرار گرفته و بسیاری از کالاها و خدمات از لیست ضروریات کاربران حذف شده‌اند. این موضوع روی بازدید محتوا و تعامل (Engagement) در شبکه‌های اجتماعی تاثیر گذاشته است.
امکان فعالیت در پلتفرم‌های داخلی وجود دارد اما مقیاس فعالیت‌ها به‌شدت کوچک می‌شود
به باور حسین، با ملی شدن اینترنت، امکان فعالیت در پلتفرم‌های داخلی وجود دارد اما مقیاس فعالیت‌ها به‌شدت کوچک خواهد شد. بسیاری از کسب‌وکارها اگر نتوانند خودشان را با محدودیت‌های پلتفرم‌های داخلی وفق دهند، از بین می‌روند. جامعه مخاطبان کوچک‌تر، سرمایه‌گذاری در حوزه شبکه‌های اجتماعی را کاهش می‌دهد و این موضوع به افت کیفیت تولید محتوا و حذف تنوع در تبلیغات منجر می‌شود.
«حذف بخش‌هایی از محتوا، گروه‌های سنی خاص و سلایق متنوع، بازار را کوچک‌تر می‌کند و در بلندمدت تأثیرات اقتصادی منفی به همراه خواهد داشت. در واقع، با حذف سازندگان محتوا و محدودیت در تولید محتوای متنوع، بخشی از مشتریان بالقوه از دست خواهند رفت.»
منبع : زومیت
