فوران آتشفشانی کراکاتوآ؛ چگونه انفجار کوهی در اندونزی، آسمان زمین را سورئال کرد؟

براساس تخمین‌ها حدود ۳۶ هزار نفر جان خود را از دست دادند و ۱۶۵ روستا عمدتاً دراثر سونامی‌های عظیم حاصل از انفجار کاملاً نابود شدند. همچنین هزاران نفر دراثر جریان گاز داغ و مواد آتشفشانی که به جزیره مجاور سوماترا رسید، کشته شدند.

بااین‌حال، اثرات انفجار آتشفشانی کراکاتوآ محدود به این گوشه از جنوب‌شرق آسیا نبود. دراثر پرتاب خاکستر و گازهای خروجی به آسمان، متوسط دمای جهانی به‌مدت چند ماه حدود ۰٫۶ درجه سانتی‌گراد کاهش یافت و به‌معنای واقعی کلمه نور خورشید مسدود شد.

وجود خاکستر و همچنین گازهای آتشفشانی در جو زمین تأثیر عجیبی بر نور عبوری از آسمان داشت. در یک عصر عادی، رنگ‌های قرمز و نارنجی غروب از عبور نور خورشید از بخش بیشتری از جو با زاویه کم ناشی می‌شوند. طول موج‌های آبی کوتاه‌تر پراکنده می‌شوند و به طول موج‌های قرمز امکان غالب‌شدن می‌دهند؛ اما زمانی که هوا با ذرات معلق آزادشده از فوران‌های عظیم آتشفشانی پر شده باشد، این جلوه نوری می‌تواند شدت پیدا کند. ذرات، نور را به روش‌های پیچیده‌تر دچار پراکندگی و شکست می‌کنند، به قرمزها عمق بیشتر می‌دهند و حتی رنگ‌های بنفش را به ترکیب می‌افزایند.

دانشمندان نشان داده‌اند که غروب‌های سبز‌رنگ در پاییز ۱۸۸۳ چگونه به دلیل حضور ذرات معلق سولفات آتشفشانی رخ دادند که نور قرمز را پراکنده می‌کنند و درخشش سبز یشمی از خود به جا می‌گذارند. این ذرات به همین شکل باعث شدند که ماه نیز به مدت چند هفته بیش از حد معمول آبی به نظر برسد. این جلوه‌های نوری در سراسر جهان دیده شد. مقاله‌ای در نیویورک تایمز که در نوامبر ۱۸۸۳ منتشر شد، وضعیت آن زمان را چنین توصیف می‌کند:

کمی پس از ساعت ۵ عصر، افق غربی ناگهان به رنگ قرمز درخشانی درآمد که آسمان و ابرها را سرخ کرد. مردم در خیابان‌ها از این منظره غیرعادی شگفت‌زده شدند. ابرها به تدریج به رنگ قرمز خونین عمیق درآمدند و سرخی خونینی بر فراز دریا حاکم شد.