عبارت 4×4 روی خودروها چه معنایی دارد؟

اگر به بدنه یا آگهی‌های فروش خودروهای شاسی‌بلند و آفرود نگاه کنید، تقریباً همیشه با عبارتی مثل 4×4 یا 4WD مواجه می‌شوید. این عبارت، یکی از مهم‌ترین مشخصه‌های فنی خودروهای دو دیفرانسیل است و به نوع سیستم انتقال نیرو به چرخ‌ها اشاره دارد. اما 4×4 یعنی چه و چرا این‌قدر مهم است؟

عبارت 4×4 یعنی خودرو از چهار چرخ برای حرکت استفاده می‌کند و نیروی موتور به هر چهار چرخ منتقل می‌شود. در مقابل، خودروهای معمولی شهری معمولاً 4×2 هستند و این یعنی چهار چرخ دارند، اما نیرو فقط به دو چرخ می‌رسد. به‌همین دلیل به خودروهای 4×4 اصطلاحاً «دو دیفرانسیل» یا «چهار چرخ محرک» (AWD/4WD) هم می‌گویند.

سیستم 4×4 دو نوع اصلی دارد:

• 4×4 موقت (Part-Time 4WD): راننده به‌صورت دستی با اهرم یا دکمه، حالت دو دیفرانسیل را فعال می‌کند. این سیستم معمولاً در آفرودهای خالص مثل تویوتا لندکروزر سری ۷۰، پاترول یا جیپ رانگلر دیده می‌شود و روی آسفالت خشک نباید طولانی استفاده شود زیرا به دیفرانسیل و لاستیک‌ها فشار می‌آورد.
• 4×4 دائمی (Full-Time 4WD) یا AWD: نیروی موتور همیشه به هر چهار چرخ می‌رسد، اما یک دیفرانسیل مرکزی هوشمند توزیع نیرو بین محور جلو و عقب را تنظیم می‌کند. این سیستم در کراس‌اورهای مدرن مثل تویوتا راوفور، سوبارو فارستر یا لندروور دیسکاوری اسپرت رایج و برای استفاده روزمره هم مناسب است.

مزیت اصلی 4×4 افزایش چشمگیر چسبندگی چرخ‌ها به زمین در شرایط سخت است؛ شرایطی مثل برف، گل، شن، سنگ و شیب‌های تند.

در خودروهای تک دیفرانسیل وقتی یک یا دو چرخ در هوا یا روی یخ معلق می‌شوند، حرکت متوقف خواهد شد، اما در 4×4 چرخ‌های دیگر همچنان نیرو دریافت می‌کنند و خودرو راهش را ادامه می‌دهد. به‌همین دلیل خودروهای امدادی، نظامی و آفرود واقعی تقریباً همیشه 4×4 هستند.

بااین حال 4×4 معایب خودش را هم دارد که ازجمله می‌توان به وزن بیشتر، مصرف سوخت بالاتر (معمولاً یک تا سه لیتر بیشتر در هر صد کیلومتر)، قیمت خرید و هزینه‌ی نگهداری گران‌تر و پیچیدگی فنی بالاتر اشاره کرد. به‌همین دلیل بسیاری از کراس‌اورهای شهری که فقط برچسب 4×4 دارند، در عمل سیستم‌های AWD سبک و ساده‌ای دارند که برای آفرود سنگین طراحی نشده‌اند و بیشتر برای امنیت در باران و برف به کار می‌روند.

درنهایت وقتی می‌بینید خودرویی با آرم 4×4 عرضه می‌شود، سازنده می‌خواهد بگوید این خودرو توانایی بیشتری نسبت به سدان یا کراس‌اور معمولی در شرایط خارج از جاده یا آب و هوای بد دارد، اما اینکه واقعاً چقدر آفرودر است، به نوع سیستم، وجود قفل دیفرانسیل، زاویه‌های ورود و خروج، ارتفاع از زمین و لاستیک‌ها بستگی دارد. پس دفعه‌ی بعد که فروشنده گفت 4×4 فول، حتماً بپرسید دقیقاً کدام 4×4؛ دائمی یا موقت.