رئیس‌کل بانک مرکزی: نظارت بانکی آنلاین شد

بانک مرکزی در مراسمی با حضور وزیر اقتصاد، رئیس سازمان برنامه و بودجه و جمعی از مقامات اقتصادی کشور، که امروز (چهارشنبه ۲ مهر ۱۴۰۴) برگزار شد، از سامانه «روابط اشخاص» رونمایی کرد؛ سامانه‌ای که بنا به گفته محمدرضا فرزین، رئیس‌کل بانک مرکزی، قرار است نقطه عطفی در اجرای سیاست «نظارت هوشمند» باشد.

این سامانه برخط روابط میان تسهیلات‌گیرندگان، سهامداران و سایر اشخاص مرتبط در شبکه بانکی را شناسایی می‌کند و با یکپارچه‌سازی چندین پایگاه اطلاعاتی، به عدالت در توزیع تسهیلات کمک خواهد کرد. محمدرضا فرزین، رئیس‌کل بانک مرکزی تأکید کرد که بانک مرکزی در دو سال گذشته مسیری تازه برای تحول در نظارت بانکی آغاز کرده است:

نظارت بانکی باید به‌صورت برخط و هوشمند انجام شود تا ریسک‌ها به‌طور مستمر کاهش پیدا کنند. سامانه روابط اشخاص نخستین گام جدی در این مسیر است و هر ماه پروژه‌های تازه‌ای به آن اضافه خواهد شد.

– محمدرضا فرزین، رئیس‌کل بانک مرکزی

یکی از مهم‌ترین کارکردهای سامانه روابط اشخاص، جلوگیری از انباشت تسهیلات در دست افراد و نهادهای خاص است. فرشاد محمدپور، معاون تنظیم‌گری و نظارت بانک مرکزی، توضیح داد که این سامانه بر مبنای آیین‌نامه‌های کلیدی از جمله «تسهیلات و تعهدات کلان»، «تسهیلات اشخاص مرتبط» و مقررات سهامداری طراحی شده است.

به گفته او، سامانه می‌تواند با شفاف‌سازی روابط سهامداران و تسهیلات‌گیرندگان، امکان تمرکززدایی را فراهم کند: «هدف ما این است که تسهیلات صرفاً به سهامداران عمده یا گروه‌های خاص اختصاص نیابد و سایر بنگاه‌ها و متقاضیان هم از منابع بانکی بهره‌مند شوند.»

محمدپور تأکید کرد که برای توسعه این سامانه، همکاری گسترده‌ای میان نهادهای مختلف شکل گرفته است. اطلاعات سازمان بورس، ثبت احوال، ثبت اسناد و قوه قضائیه به سامانه افزوده شده و هم‌زمان داده‌های داخلی بانک مرکزی از سامانه‌های شاداب، مهتاب، سمات و نهاب نیز در آن تجمیع شده است.

این یکپارچگی به بانک مرکزی اجازه می‌دهد رفتار اشخاص را دقیق‌تر رصد کند، هشدارهای زودهنگام صادر کند و در نهایت جلوی تخلفات احتمالی را بگیرد.

وزیر اقتصاد، سید علی مدنی‌زاده، در این مراسم این سامانه را اقدامی ارزشمند برای رگولاتوری اقتصادی دانست و گفت باید از ظرفیت آن در سایر حوزه‌ها هم استفاده شود.

«اطلاعات ذی‌نفع واحد تنها برای نظام بانکی مهم نیست؛ در بخش‌هایی مانند کارت‌های بازرگانی و بیمه هم ارزشمند است. اگر این سامانه به‌صورت وب‌سرویس برخط در اختیار نهادها قرار گیرد، می‌تواند بسیاری از مشکلات کشور را حل کند.»

سید حمید پورمحمدی، رئیس سازمان برنامه و بودجه، نیز اضافه کرد: «این سامانه مانند عینکی است که بر چشم حوزه نظارت گذاشته می‌شود تا رفتار واقعی تسهیلات‌گیرندگان و بانک‌ها را شفاف‌تر ببیند. شناسایی روابط پنهان به اجرای عادلانه‌تر سیاست‌های بانکی کمک خواهد کرد.»

او پیشنهاد کرد که در گام‌های بعدی، این سامانه به اطلاعات سازمان امور مالیاتی و فراجا نیز متصل شود تا دقت و اثربخشی آن افزایش یابد.