رؤیای غیرممکن؛ آیا ابرپروژه لاین عربستان به پایان خط رسیده است؟

ایده شهر خطی ابتدا از خود شاهزاده بود. طرح اولیه توسط شرکت معماری مورفسیس در لس‌آنجلس ارائه شد و شامل نواری ۲ کیلومتری از سکونتگاه‌ها از دریا تا کوه‌ها و متصل به راه‌آهن بود. اما در اواخر ۲۰۲۰، شاهزاده محمد دستور جدیدی صادر کرد: «اگر آن دو کیلومتر را برداریم و به دو برج تبدیل کنیم، چه می‌شود؟»

توصیه‌های ولیعهد فراتر از تعیین عرض لاین به ۲۰۰ متر بود. او به تیم گفت: «می‌خواهم یکپارچه و آینه‌ای باشد.» لاین با سقفی ثابت در ۵۰۰ متر بالاتر از سطح دریا، یکی از بلندترین ساختمان‌های جهان محسوب می‌شود. اما برخلاف اکثر آسمان‌خراش‌ها، تا اوج آن قابل سکونت بود. برخی مشاوران پیشنهاد محدودکردن ارتفاع به صد متر برای حفظ منظره و کاهش هزینه‌ها دادند، اما شاهزاده بی‌توجه بود: «باید ۵۰۰ متر ارتفاع داشته باشد و ۲۰۰ متر عرض.»

طرح لاین در سال ۲۰۲۱ معرفی و کم‌کم استخدام نیروها آغاز شد. هزاران معمار، مهندس، مدیر ساخت و طراح برای نئوم به کار گرفته شدند. بسیاری از آن‌ها مجبور بودند در خود صحرا مستقر شوند، در کابین‌های کوچک زندگی کنند و در سالن غذاخوری جمعی غذا بخورند.

برنامه زمان‌بندی جاه‌طلبانه بود: ۱۶ کیلومتر از لاین که شامل ۲۰ «ماژول» می‌شد، باید تا سال ۲۰۳۰ تکمیل شود و اولین ساکنان حتی از سال ۲۰۲۵ وارد شوند. بودجه اولیه ۱٫۶ تریلیون دلار تعیین شد؛ اما برآورد داخلی بعد به حدود ۴٫۵ تریلیون دلار رسید.

براساس اظهارات یکی از کارکنان سابق، هیئت نئوم تصمیمات خود را بر اساس تصاویر رندر گرفته بود و طراحی دقیق برای تعیین امکان‌پذیری پروژه انجام نشده بود.

اندازه عظیم لاین نه تنها مزیت، بلکه بار بزرگی بود. نیازهای سرسام‌آور آن به مصالح، ظرفیت زیرساخت‌های محلی و توان مالی پروژه را تحت فشار قرار می‌داد. تنها برای ساخت ۲۰ ماژول اولیه، میزان سیمان مورد نیاز از تولید سالانه فرانسه فراتر می‌رفت. هر ماژول ۸۰۰ متری به حدود ۳٫۵ میلیون تن فولاد سازه‌ای، ۵٫۵ میلیون متر مکعب بتن و ۳٫۵ میلیون تن میلگرد نیاز دارد. پوشش شیشه‌ای هر ماژول نیز معادل کل تولید سالانه بزرگ‌ترین کارخانه پوشش‌دهی جهان بود و ارزش ساخت هر ماژول حدود ۴۸ میلیارد دلار برآورد می‌شد.

درون ساختمان، طراحان مغزه‌های بتنی را با فاصله ۱۴۰ متر از هم در نظر گرفتند که شامل آسانسور، پله و کانال‌های خدماتی بود. هر ۱۰۰ متر یک سکوی اصلی ۱۶ متری شکل می‌گرفت و روی آن بلوارها و ساختمان‌های تا ۸۰ متر قرار می‌گرفتند. حمل و نقل درون لاین با سیستم ریلی سبک و وسایل نقلیه خودران پیش‌بینی شده بود. پلکان‌های بزرگ فضاهای عمومی را به هم متصل و طراحی فضاها چشم‌اندازهای دیدنی فراهم می‌کرد.

برخی چالش‌های طراحی لاین قابل رفع نبودند. این دیوار عظیم اگر روزی واقعاً ساخته شود، مسیر مهاجرت چندین گونه پستاندار در کوه‌ها را مسدود و مسیر مهاجرت میلیون‌ها پرنده را از اروپا و آسیا به آفریقا قطع می‌کند. در اوایل ۲۰۲۴، کارشناسان حفاظت محیط‌زیست لاین را به عنوان «مسئله نوظهور نگران‌کننده برای تنوع زیستی جهانی» معرفی کردند.

وجود مزرعه بادی شمال لاین نیز نگرانی‌ها را افزایش داد. طراحان پیشنهاد کردند روی شیشه‌ها نقطه‌گذاری کنند تا برای پرندگان قابل مشاهده باشد، اما کارشناسان پرنده‌شناسی گفتند این کار مشکل را حل نمی‌کند، زیرا پرندگان برای دور زدن، باید ۹۰ کیلومتر مسیر طولانی طی کنند.

برای رعایت ضرب‌الاجل ۲۰۳۰، ساخت لاین به سرعت آغاز شد و فونداسیون‌گذاری پیش از تکمیل طراحی شروع شد. ستون‌ها با قطر بزرگ در بیابان حفر شد که هزینه‌ای چند میلیارد دلاری داشت. اما به دلیل فشار اقتصادی، تعداد ماژول‌ها از ۲۰ به ۳ کاهش یافت و پروژه به «غیرقابل سرمایه‌گذاری» تبدیل شد.