دونالد ترامپ چگونه می‌تواند ناسا را تغییر دهد؟

درحالی‌که دولت جدید ترامپ زمام امور کاخ سفید را در دست می‌گیرد، گمانه‌زنی‌های داغ درباره‌ی چگونگی تغییر مسیر و اولویت‌های ناسا و به‌طور کلی اصلاح گسترده‌تر سیاست‌های فضایی، مطرح شده است. تغییرات سریع و عمیق می‌تواند بر تعدادی از حوزه‌های فضا، ازجمله آینده‌ی برنامه آرتمیس ناسا، لغو پروژه‌های هزینه‌بر دولتی، حمایت بیشتر از بخش خصوصی و عملکرد خود ناسا تاثیر بگذارد.

در ماه‌ها و سال‌های آینده، با تقابل جناح‌هایی که خواستار کاهش بودجه یا تقویت هزینه‌ها در حوزه‌های مهم هستند، کشمکش بر سر تعیین جهت و وسعت برنامه‌های مختلف ناسا و سایر آژانس‌های دولتی ادامه خواهد یافت. در ادامه به برخی از مهم‌ترین حوزه‌هایی که احتمالاً در دولت جدید آمریکا دستخوش تغییرات چشمگیر خواهند شد، اشاره می‌کنیم.

یکی از موضوعات بزرگ که می‌تواند در تغییر مسیر ناسا، روابط ایالات متحده با شریکان بین‌المللی فضایی‌اش و عرصه‌ی ژئوپولیتیک به‌شدت اثرگذار باشد، آینده‌ی برنامه آرتمیس است. برنامه آرتمیس که در دوره‌ی نخست ریاست جمهوری ترامپ با هدف بازگرداندن انسان به ماه پایه‌گذاری شد و در دوره‌ی ریاست‌جمهوری بایدن ادامه یافت، چندین سال از برنامه‌ی زمانی خود عقب افتاده و به دلیل تاخیرها و مشکلات فنی، تحت نظارت و بازبینی سنگین قرار دارد.

ایلان ماسک، بنیان‌گذار و مدیرعامل اسپیس ایکس که نقش بسیار فعالی در کارزار انتخاباتی ترامپ داشت و یکی از مدیران «وزارت بهره‌وری» دولت جدید است، سوم ژانویه در شبکه اجتماعی ایکس گفت: «ما مستقیم به مریخ می‌رویم. ماه حواس‌پرتی است.»

هرچند نفوذ ظاهری ماسک ممکن است به بروز تغییرات احتمالی در برنامه آرتمیس تعبیر شود، اصلاح و بازتعریف جهت‌گیری ناسا به این آسانی نخواهد بود؛ زیرا کنگره ایالات متحده نقش بزرگی در هر نوع تحولی ایفا می‌کند. مارسیا اسمیت، بنیان‌گذار و سردبیر وب‌سایت «اسپیس‌پالیسی‌آنلاین» به اسپیس‌دات‌کام گفت: «دولت جدید ترامپ ممکن است تلاش کند از سفر به ماه صرف‌نظر کند و مستقیم به مریخ برود؛ اما انتظار دارم مثل اوباما در سال ۲۰۱۰، با واکنش منفی کنگره مواجه شود. کنگره برنامه‌ی ماه به مریخ می‌خواهد نه فقط یکی یا دیگری»

رهاکردن ماه به‌عنوان یک هدف، پیامدهای ژئوپولیتیکی نیز خواهد داشت؛ زیرا چین به‌عنوان رقیب ایالات متحده و متحدان این کشور، برنامه‌‌ی قمری اختصاصی خود را به پیش می‌برد و با همکاری روسیه و دیگر کشورهای همسو قصد دارد پایگاهی به نام ایستگاه تحقیقاتی بین‌المللی قمری (ILRS) را تا دهه‌ی آینده روی ماه احداث کند.

بااین‌حال، احتمال می‌رود برخی از جنبه‌های برنامه آرتمیس مانند ایستگاه قمری گیت‌وی که سکویی مداری برای انتقال فضانوردان از مدار ماه به سطح ماه است، به‌دلیل هزینه‌های بالا و تاخیرهای زیاد مورد انتقاد دولت ترامپ قرار بگیرد. اگر مدیریت جدید ناسا تصمیم بگیرد هرگونه تغییری در برنامه گیت‌وی اعمال کند، این اقدام می‌تواند برای همکاران بین‌المللی ناسا مثل آژانس فضایی اروپا، آژانس فضایی کانادا و آژانس کاوش‌های هوافضای ژاپن که از قبل مشغول کار روی سخت‌افزار ایستگاه مداری قمری بوده‌اند، پیامدهایی داشته باشد.

اینکه گیت‌وی همچنان بخشی از برنامه آرتمیس باقی بماند یا ساخت تمام یا قسمتی از آن به بخش خصوصی واگذار شود، پرسش‌‌هایی هستند که هنوز پاسخ مطمئن ندارند.

یکی دیگر از موضوعات مبهم، آینده‌ی موشک اسپیس لانچ سیستم (SLS)، پرتابگر یک‌بارمصرف ناسا برای انجام ماموریت‌های سرنشین‌دار برنامه آرتمیس است. ایلان ماسک قبلاً نظرات خود را درباره‌ی آرتمیس اعلام و این برنامه را بسیار ناکارآمد توصیف کرده بود. درنتیجه می‌توان انتظار داشت که وزارت بهره‌وری تحت رهبری ماسک به ناسا توصیه کند که به‌جای اسپیس لانچ سیستم و فضاپیمای اوراین، از استارشیپ به‌عنوان جایگزینی کاملاً چندبارمصرف و بسیار ارزان‌تر استفاده کند.

بااین‌حال، کنارگذاشتن اسپیس لانچ سیستم که به دلیل هزینه‌های ناپایدار، تاخیرهای متعدد و کنترل کیفیت ضعیف بوئینگ، پیمانکار اصلی پروژه، مورد انتقاد قرار گرفته، احتمالاً با مقاومت شدید کنگره مواجه خواهد شد. به‌گفته‌ی اسمیت، دولت جدید ممکن است تلاش کند پروژه‌ی پرهزینه‌ی اسپیس لانچ سیستم را لغو کند؛ اما SLS که ساخت آن در لایحه‌ی مجوز ناسا در سال ۲۰۱۰ مطرح شد، از حمایت زیادی در کنگره‌ی آمریکا برخوردار است.

درطول ۷ دهه‌ی گذشته از زمان بنیان‌گذاری ناسا، فضا عمدتاً موضوعی غیرحزبی در آمریکا بوده است. اما دخالت عمیق ماسک در سیاست فضایی این کشور، ممکن است وضعیت را به‌طرز چشمگیر تغییر دهد. بسیاری از سیاستمداران دموکرات اکنون دیدگاه منفی نسبت به ماسک دارند و درنتیجه ممکن است با هر تغییری که به نفع او باشد، مخالفت کنند.

حتی اگر اسپیس لانچ سیستم همچنان حفظ شود، برخی از جنبه‌های آن مانند ساخت نسخه‌ی بزرگ‌تر و قدرتمندتر موشک به نام Block 1B ممکن است لغو شود. در آن صورت، می‌توانیم در ماموریت‌های آرتمیس ۴ به بعد شاهد باشیم که استارشیپ یا سایر موشک‌های خصوصی فضانوردان را پرتاب کنند.

دونالد ترامپ، جرد آیزاکمن، کارآفرین میلیاردر را به‌عنوان مدیر ناسا انتخاب کرده است. آیزاکمن سابقه‌ی حضور در دو پرواز فضایی خصوصی با موشک فالکون ۹ و فضاپیمای دراگون اسپیس ایکس را دارد و سازماندهی، تامین مالی و فرماندهی هر دو ماموریت را برعهده داشت.

آیزاکمن برای تصدی ریاست ناسا باید به‌طور رسمی نامزد این مقام شود و سپس توسط سنای ایالات متحده مورد تایید قرار گیرد. اسمیت پیش‌تر گزارش داد که جمهوری‌خواهان از نامزدی آیزاکمن حمایت کرده‌اند؛ اما پشتیبانی آن‌ها بدون انتقاد از کمک‌های مالی آیزاکمن به نامزدهای دموکرات نبوده است.

ناسا درحال‌حاضر در آوردن نمونه‌های سنگ و خاک مریخ به زمین به مشکل برخورده است. این نمونه‌ها که به‌وسیله‌ی مریخ‌نورد پرسویرنس جمع‌آوری شده‌اند، طبق برنامه‌ی اولیه قرار بود با مجموعه‌ای از فضاپیماهای دیگر در اوایل دهه‌ی ۲۰۳۰ به زمین آورده شوند. اما بررسی‌ها نشان داده که این برنامه هزینه‌ای بسیار هنگفت دارد و با تاخیرهای چشمگیر مواجه است؛ به‌طوری که احتمال می‌رود چین با کنارزدن ناسا، به اولین کشور آورنده‌ی نمونه از سیاره سرخ تبدیل شود.

مقام‌های ناسا در دولت بایدن در واپسین روزهای کاری خود دو طرح پیشنهادی جایگزین را ارائه کردند و تصمیم‌گیری برای انتخاب گزینه‌ی نهایی را برعهده‌ی مقام‌های بعدی گذاشتند. احتمال می‌رود موشک استارشیپ به نوعی در برنامه‌ی «بازگرداندن نمونه از مریخ» گنجانده شود. اسپیس ایکس که جزو ۷ شرکت ارائه‌دهنده‌ی طرح‌های پیشنهادی برای این ماموریت به ناسا بوده، قبلاً گزینه‌ای ساده‌تر با استفاده از استارشیپ را مطرح کرده است.

احتمال بسیار خوش‌بینانه‌تر این است که اگر ماسک و ترامپ برای اعزام انسان‌ها به مریخ در سریع‌ترین زمان ممکن تلاش کنند، دیگر منطقی نخواهد بود که ناسا میلیاردها دلار صرف ساخت فضاپیماهای رباتیک برای بازگرداندن چند گرم نمونه کند. فضانوردان می‌توانند در حد چندین کیلوگرم خاک و سنگ ارزشمند سیاره سرخ را با استارشیپ به زمین بیاورند.