درختی عجیب در جنگل‌های پاناما از رعدوبرق برای حذف رقیبانش بهره می‌برد
درختی عجیب در جنگل‌های پاناما از رعدوبرق برای حذف رقیبانش بهره می‌برد
رعدوبرق در ذهن بسیاری با تخریب گره خورده است؛ پدیده‌ای که در جنگل‌ها، اغلب به نابودی یا آسیب‌دیدگی درختان منجر می‌شود. اما در جنگل‌های بارانی دشت‌های پاناما، گونه‌ای به نام لوبیای تونکا (Dipteryx oleifera)، یکی از درختان بلندبالای استوایی، شاید راهی یافته تا همین نیروی طبیعی را به نفع خود، به خدمت بگیرد. این درخت از صاعقه به‌عنوان ابزاری برای رشد و بقای خودش و سلاحی پنهان برای حذف رقبا، بهره‌برداری می‌کند.
پژوهشی تازه، نشان می‌دهد این گونه‌ی درختی نه‌تنها از برخورد رعدوبرق آسیبی نمی‌بیند، بلکه حتی از آن استفاده هم می‌کند. دانشمندان نتیجه گرفته‌اند که این درخت پس از صاعقه، در حالی سالم باقی می‌ماند که رقبای مجاور و پیچک‌های انگلی را که به تنه‌اش چسبیده‌اند، از بین می‌برد.
به‌گزارش لایوساینس، ایوان گورا، بوم‌شناس جنگل از مؤسسه‌ی کری و نویسنده‌ی اصلی مطالعه، توضیح می‌دهد که بررسی تأثیر رعدوبرق را حدود ده سال پیش آغاز کردند. او می‌گوید: «خیلی زود فهمیدیم که صاعقه عامل مرگ درختان بسیاری است، مخصوصاً درختان غول‌آسا. ولی درخت لوبیای تونکا همواره از این قاعده مستثنا بود.»
در اقلیم گرمسیری، رعدوبرق یکی از عوامل اصلی مرگ‌ومیر درختان است، به‌ویژه در مورد گونه‌های مسن و بزرگ‌جثه‌ای که در تثبیت کربن و حفظ تنوع زیستی، نقشی حیاتی دارند. شناخت سازوکار تأثیر صاعقه بر ساختار جنگل و ترکیب گونه‌ای آن، می‌تواند برای فهم تاب‌آوری زیست‌بوم‌ها در برابر تغییرات اقلیمی بسیار مهم باشد.
کلید مقاومت درخت لوبیای تونکا، در رسانایی درونی بالا نهفته است
با‌این‌وجود، پژوهشگران به موردی برخوردند که از قاعده پیروی نمی‌کند. برای پیگیری این یافته، گروه پژوهشگران از شبکه‌ای از حسگرهای میدان الکتریکی و دوربین‌ها استفاده کردند تا حدود ۱۰۰ رویداد رعدوبرقی را در منطقه حفاظت‌شده بارو کلرادو در پاناما ثبت و بررسی کنند. برای تعیین دقیق محل برخورد صاعقه، سامانه‌ای با دقت بالا طراحی شد. آرایه‌ای از آنتن‌ها در سراسر پانامای مرکزی، امواج رادیویی ناشی از صاعقه را شناسایی کردند. با تحلیل داده‌ها، پژوهشگران توانستند محل برخورد را با دقت بالا تعیین کنند.
داده‌های به‌دست‌آمده، به همراه تصاویر پهپادی و بررسی‌های میدانی، به پژوهشگران امکان داد تا سلامت درختان آسیب‌دیده را در گذر زمان دنبال کنند. در جریان همین بررسی‌ها بود که درخت لوبیای تونکا به‌عنوان گونه‌ای با مقاومت چشمگیر در برابر صاعقه شناسایی شد.
پژوهشگران برای بررسی عمیق‌تر، به سوابق ۴۰ ساله درختان در قطعات مختلف جنگلی مراجعه کردند. یافته‌ها نشان داد درختانی که در همسایگی لوبیای تونکا رشد می‌کنند، با احتمال بیشتری دچار مرگ می‌شوند. به‌گفته‌ی گورا، «قرارگیری در کنار این درخت خطرناک‌تر از هر درخت کهنسال دیگر در آن جنگل است.»
در هر برخورد رعدوبرق، بیش از دو تن زیست‌توده درختی اطراف درخت لوبیای تونکا از بین می‌رود و تقریباً ۸۰ درصد از پیچک‌هایی که بر تاج این درخت چنبره زده‌اند، نابود می‌شوند.
منبع : زومیت
