خانواده آیفون ۱۵؛ دست ما کوتاه و خرما بر نخیل

شهریور ماه هر سال برای اهالی دنیای فناوری زمان جذابی است؛ چه برای آن‌ها که طرفداران سرسخت محصولات اپل هستند و چه آن‌ها که چندان هم علاقه‌ای به این غول فناوری ندارند، اما مشتاق مطلع شدن از آخرین تکنولوژی‌های روز دنیا هستند.

در چند هفته اخیر روزی نبوده که دست نویسندگان تحریریه فناوری نیوزلن از خبرهایی درباره محصولات جدید اپل و مطالب مربوط به رویداد Wonderlust خالی باشد. تب و تاب مراسمی که کوپرتینونشین‌ها ساعت ۲۰:۳۰ امشب برگزار می‌کنند توجه رسانه‌ها را جلب کرده و ویترین وب‌سایت‌های حوزه تک را قبضه کرده و تیتر یک روزنامه‌های این حوزه در دنیا شده است.

در گیر و دار اخبار، افشاگری‌ها، گمانه‌زنی‌ها و پیش‌بینی‌ها که تیم فناوری نیوزلن در حال پیگیری و رصد و انتشار آن‌ها است به‌عنوان یک خبرنگار داخلی و عضوی از تیم فناوری ایران، تنها نقشی که می‌توانم ایفا کنم، نقش یک تماشاچی است؛ یک تماشاچی که از قضا به گجت‌های روز دنیا و محصولات شرکت اپل چندان هم بی‌علاقه نیست.

شاید بتوانم خودم را یک نماینده از جماعت پرتعداد ایرانی‌های دوست‌دار آیفون، مک‌بوک، اپل‌واچ، ایرپاد و سایر محصولات جذاب این برند دوست‌داشتنی معرفی کنم که وقتی چشم مردم دنیا به آیفون‌هایی است که امشب رونمایی می‌شوند، تا از چند روز یا چند هفته بعد آن را در سبد خریدشان قرار دهند، من می‌توانم فقط پوشش زنده رویداد را دنبال کنم، عکس خانواده جدید گوشی‌های اپل را ببینم و مشتاقانه تحلیل و بررسی‌ها را بخوانم؛ اما فکر این را هم نمی‌توانم بکنم که آیفون ۱۵ را از مدل پایه گرفته تا مدل پرو و پرومکسش را بی دردسر بخرم و از آن استفاده کنم.

مخصوصا حالا که گفته می‌شود قرار است بعضی از مدل‌های آیفون ۱۵ گران‌قیمت‌تر هم بشود و وقتی قیمت گوشی را در نرخ روز دلار ضرب می‌کنم، به عددی می‌رسم که با رقم حقوق و مبلغی که در کارت به‌اصطلاح «پس‌انداز»هایم هم‌خوانی ندارد. البته این عدد و رقم‌ها و ضرب و تقسیم‌ها را برای زمانی انجام می‌دهم که واردات آیفون به ایران ممکن و فرصت خرید گوشی‌های جدید اپل در بازار فراهم باشد!

از دور تماشا کردن محصولاتی که در رویداد امشب معرفی می‌شوند فقط هم به گوشی‌های آیفون محدود نمی‌شوند. افزایش قیمت دلار در ایران در سال‌های اخیر باعث شده محصولات اپل در ایران دست‌نیافتنی‌تر هم بشود.

محروم شدن بازار ایران از آیفون ۱۴ تبعات دیگری مانند ورود گوشی‌های بی‌کیفیت، ریفربیشد و ریپک به بازار موبایل هم شد. رئیس اتحادیه خدمات تلفن همراه و تجهیزات مخابراتی مشهد، ماه گذشته اعلام کرد که ورود صادرکنندگان غیر تخصصی به حوزه واردات موبایل یکی از دلایل وفور این نوع گوشی‌ها به بازار ایران بود.

همچنین، شنیده می‌شود که کاهش تولیدات آیفون ۱۳ باعث شده برخی واردکنندگان برای پاسخ دادن به تقاضای بازار گوشی‌های ریپک و ریفربیشد را وارد بازار کنند. این گوشی‌ها البته به‌عنوان گوشی‌هایی که جعبه‌گشایی نشده در بازار عرضه و به قیمت همان گوشی‌ها به مردم فروخته می‌شوند.

به مشکلات پس از ممنوع شدن واردات آیفون ۱۴، مساله افزایش قاچاق این گوشی‌ها را هم اضافه کنید. تا پیش از اعلام ممنوع شدن رجیستری گوشی‌های آیفون که به هر شیوه‌ای، مسافری یا تجاری وارد شوند، در تاریخ اول اسفند ۱۴۰۱ با ترفندهای مختلفی آیفون ۱۴ به‌صورت قاچاق وارد کشور شد. عددهای مختلفی از تعداد گوشی‌های آیفون ۱۴ که در حال حاضر در کشور وجود دارد، مطرح شده که بین ۲۰۰ هزار تا ۴۰۰ هزار دستگاه تخمین زده می‌شود.

ممنوع شدن واردات آیفون ۱۴، فقط به خریداران و فروشندگان آسیب نزده است؛ خود دولت هم از این تصمیم آسیب دیده و طبق برآوردهای انجام‌شده، گفته می‌شود ممنوعیت واردات آیفون ۱۴ حداقل ۱۶۵۰ میلیارد تومان به دولت ضرر زده است.

علاوه بر این، میزان واردات موبایل در پنج ماه نخست سال ۱۴۰۲ نسبت به سال گذشته کاهش قابل توجهی داشته است. از فروردین تا پایان مرداد ماه امسال، مجموعاً ۹۱۳ میلیون دلار برای وارد کردن گوشی‌های موبایل به کشور صرف شده است که با توجه به واردات ۲.۸ میلیارد دلاری در سال ۱۴۰۱ کاهش چشمگیری است. یکی از مهم‌ترین دلایل این کاهش واردات مساله ممنوعیت واردات آیفون ۱۴ بوده است.

با تعرفه‌هایی که مجلس تصویب و به گمرک ابلاغ کرده است، تعرفه واردات گوشی‌های بالای ۶۰۰ دلار، از برندهای مختلف سامسونگ، شیائومی و…، به روش تجاری ۱۵ درصدی در نظر گرفته شده است. اگر این گوشی‌ها با رویه مسافری وارد کشور شوند تعرفه گمرکی و هزینه رجیستری آن‌ها تا دو برابر بیشتر می‌تواند باشد. بنابراین، امروز اگر از یک کشور خارجی به شیوه مسافری آیفون ۱۳ پرومکس به ایران بیاورید حدود ۲۳ تا ۲۵ میلیون تومان باید برای رجیستر کردن آن هزینه کنید.

تمام این مشکلات صرفا به خاطر ممنوع اعلام شدن واردات آیفون و به تبع آن رجیستر نشدن این گوشی در کشور است. ممنوعیتی که بنا بر تصمیم وزارت صمت شامل حال گوشی‌های بعدی آیفون هم خواهد شد. گوشی‌هایی که در رویداد Wonderlust معرفی می‌شوند با همین تصمیم از دسترس مردم ایران دور خواهد ماند. تصمیمی که البته هنوز دقیقا مشخص نیست چه دلیل و مبنایی دارد.

تلاش‌ها برای ممنوع کردن واردات آیفون به ایران از بهار سال گذشته در دستور کار مجلس قرار گرفته بود. هرچند این تلاش‌ها در نهایت تبدیل به هیچ قانونی نشد اما خارج از قالب قانون در حال اجرا شدن است و یک سال می‌شود که ورود آخرین مدل‌های آیفون‌ جلوگیری می‌کند.

هرچند چرایی تصمیم سفت و سخت دولت برای ممانعت از ورود آیفون به ایران در طول این یک سال رسما اعلام نشده، اما گمانه‌زنی‌های مختلفی درباره دلیل این تصمیم مطرح می‌شود. ادعای اتصال آیفون ۱۴ به اینترنت ماهواره‌ای، که البته هنوز مشخص نیست بر چه اساس مطرح می‌شود چراکه آیفون ۱۴ تنها امکان ارسال یک‌طرفه‌ی پیام از طریق اتصال ماهواره‌ای را دارد و نمی‌تواند به اینترنت ماهواره‌ای متصل شود.

علاوه بر این، اگر تکنولوژی به سمتی برود که اتصال گوشی موبایل به اینترنت ماهواره‌ای ممکن شود، قطعا تمام شرکت‌های تولیدکننده گوشی این قابلیت را اضافه خواهند کرد؛ آیا بناست به دلیل وجود چنین قابلیتی از ورود هر نوع گوشی خارجی به کشور جلوگیری کرد و گوشی‌هایی که در پروژه بومی‌سازی گوشی موبایل در دست تولید هستند تنها گزینه‌های موجود در بازار موبایل ایران باشند؟

این گمان که واردکنندگانی در بازار تعداد زیادی آیفون ۱۳ وارد کرده‌اند و پیش از فروخته شدن تمام این گوشی‌ها آیفون ۱۴ وارد نمی‌شود هم حالا که بازار از آیفون‌های ریفربیشد و ریپک پر شده و تولید آیفون ۱۳ هم محدود شده است، دیگر دلیل معقولی به نظر نمی‌رسد.

اختلافات سیاسی دیرینه با آمریکا که شرکت اپل متعلق به آن است هم نمی‌تواند دلیل قانع‌کننده‌ای باشد؛ چراکه همه محصولات این شرکت بدون محدودیت به ایران وارد می‌شوند و ممنوعیت‌ها صرفا به گوشی‌های اپل و فقط مدل‌های جدیدتر مربوط می‌شود.

مشکل تامین ارز واردات گوشی هم هرچند یکی از مشکلات جدی بازار موبایل کشور است که به‌ویژه از زمستان گذشته مسائلی را به وجود آورده است و از دلایل کاهش کلی میزان واردات شده اما نمی‌تواند دلیل اصلی ممنوع شدن واردات باشد. چراکه با وجود مسائل ارزی گوشی‌های بالای ۶۰۰ دلار سایر برندها مشکلی برای واردات ندارند و حتی از ورود سایر محصولات بالای ۶۰۰ دلار برند اپل هم جلوگیری نمی‌شود.

با وجود تمام این مسائل تکنولوژی راه خودش را می‌رود و جهان در عرضه به‌روزترین فناوری‌ها توقفی ندارد. رویداد امسال اپل با محصولات مختلفش امشب برگزار می‌شود و محدودیت‌های دست‌وپاگیر در ایران، به بعضی از ما نقش تماشاچی را می‌دهد و به بعضی دیگر نقش درجه چندم یک نمایش آن هم با هزار مصیبت و صرف هزینه هنگفت و غیر واقعی.