جیب خالی و پز عالی دولت برای وزارت ارتباطات و معاونت علمی: بیش از ۶۰۰ درصد افزایش بودجه؟

برای فعالان اکوسیستم فناوری این اتفاق خیلی عجیبی بود که در لایحه بودجه‌ای که ظهر دیروز، دوم دی‌ماه، مسعود پزشکیان به دست رییس مجلس داد، بودجه معاونت علمی رکورددار رشد میان همه سازمان‌ها و دستگاه‌های دولتی بود. عجیب نیست که معاونت علمی این‌قدر پرخرج باشد؟ ماجرا چیست؟

از طرف دیگر کل خرج و مخارجی که سال قبل برآورد می‌شد وزارت ارتباطات روی دست دولت بگذارد ۲۳ همت بود که این رقم حالا به ۳۰ همت رسیده است. ولی دقت کنید این رقم بودجه وزارتخانه نیست. از این رقم دولت فقط قرار است ۴.۵ همت را از خزانه خود به عنوان بودجه به این وزارتخانه بدهد. عددی که سال پیش سه همت بوده.

در وضعیتی که بودجه هشت سازمان، دستگاه و وزارتخانه کمتر از سال قبل شده و دولت با کسری بودجه شدیدی روبه‌روست کمی عجیب به نظر می‌رسد که بودجه وزارت ارتباطات و همچنین بخش ستادی این وزارتخانه زیاد شده باشد. این کیف چطور قرار است شارژ شود؟

به نظر این‌طور می‌رسد که بخش زیادی از رشد بودجه کل وزارتخانه، در ستون «متفرقه» (منابعی خارج از بودجه عمومی معمول) پنهان شده است. اعتبارات متفرقه، اعتباراتی هستند که دولت به انجام آن‌ها آگاهی دارد اما نامشخص هستند یا از پروژه‌هایی هستند که قبلا اجرا شده و پول آن سال آینده از راه خواهد رسید.

افزایش ۶۲۶.۳ درصدی بودجه معاونت علمی هم از آن معماهای عجیب لایحه بودجه امسال بود. این پول قرار است از کجا تامین شود؟

بیایید ذره‌بین دست بگیریم و دقیق‌تر به جدول بودجه نگاه کنیم. در سال ۱۴۰۴، حدود ۴.۱ همت از بودجه معاونت از محل «منابع عمومی» تامین می‌شد. در سال ۱۴۰۵، این رقم به حدود ۲.۵ همت کاهش یافته است. یعنی عملا دولت مستقیما قرار است پول کمتری به معاونت علمی بدهد. پس معاونت علمی قرار نیست مستقیما بودجه بیشتری از خزانه دریافت کند.

▲ این رشد بودجه ۶۰۰ درصدی پس از کجا قرار است تامین شود؟ یا به زبان دیگر جیب معاونت علمی از کجا پر خواهد شد؟ باز هم جواب آن شبیه به همان اتفاقی است که برای وزارت ارتباطات افتاده.

ماجرا این است که در سال ۱۴۰۴، سهم منابع متفرقه از این بودجه تنها ۲۰۰ میلیارد تومان بوده اما در سال ۱۴۰۵، این رقم به ۲۸ هزار و ۷۵۸ میلیارد تومان (۲۸.۷ همت) جهش کرده است. این منابع متفرقه در ادبیات بودجه‌نویسی یعنی پولی که مربوط به احکام قانونی خاصی است که ماهیت پول نقد مستقیم ندارند.

▼ می‌توان احتمال داد که دولت حمایت مستقیم نقدی و تضمین‌شده خود از معاونت علمی را حدود ۴۰ درصد کاهش داده است ولی حمایت غیرمستقیم از این سازمان افزایش یافته باشد.

برای مثال، طبق «قانون جهش تولید دانش‌بنیان» که اخیرا تصویب و اجرایی شده است، دولت مکلف است معادل مالیات شرکت‌های بزرگ را (در صورت سرمایه‌گذاری در تحقیق و توسعه) به‌عنوان اعتبار مالیاتی در اختیار معاونت علمی قرار دهد. از آنجا که این پول، درآمد وصول‌نشده دولت است، در بودجه آن را در ردیف‌های متفرقه یا اختصاصی لحاظ می‌کنند که نشان می‌دهد نسبت به بودجه عمومی سال قبل، ناپایدارتر است.

کاهش ۶ درصدی بودجه هوش مصنوعی: یکی از نکته‌های مهم بودجه امسال این است که بودجه مرکز ملی هوش مصنوعی (زیرمجموعه معاونت علمی) آب رفته و از ۲۰۰ میلیارد تومان سال قبل به ۱۸۸ میلیارد تومان رسیده است.

رشد ۲۵.۳ درصدی بودجه مرکز ملی فضای مجازی: بودجه مرکز ملی فضای مجازی هم از ۵۷۰ میلیارد تومان به ۷۱۴ میلیارد تومان رسیده است.