تصادف روی آب؛ وقتی کشتی‌ها به هم برخورد می‌کنند، چه اتفاقی می‌افتد؟

شدت خسارت ناشی از برخورد کشتی‌ها به سه عامل اصلی بستگی دارد: سرعت، اندازه و محل برخورد. چنین حادثه‌ای می‌تواند دماغه‌ی کشتی را درهم بشکند، مخازن سوخت با میلیون‌ها لیتر را پاره کند یا در نزدیکی ساحل به زیرساخت‌هایی مثل پل‌ها آسیب برساند.

در کشتی‌های باری، احتمال افتادن کانتینرها به دریا وجود دارد. در دریا، بزرگ‌ترین نگرانی ورود آب است؛ حفره‌ای در زیر خط آب می‌تواند در صورت ازکارافتادن محفظه‌های ضدآب، کشتی را در چند دقیقه غرق کند.

در مارس ۲۰۲۵ (اسفند ۱۴۰۳ و فروردین ۱۴۰۴)، کشتی باری Solong به نفتکش لنگرانداز Stena Immaculate در سواحل بریتانیا برخورد کرد. این تصادف باعث انفجار آتشین و نشت سوخت جت در دریای شمال شد. هر دو کشتی شناور ماندند؛ اما یکی از خدمه‌ی Solong جان خود را از دست داد و تهدید زیست‌محیطی فوری شکل گرفت.

کشتی‌های مسافرتی هم در امان نیستند؛ در بوئنوس آیرس، دو کشتی MSC هنگام پهلوگیری و در شرایط آب‌وهوایی آرام با هم برخورد کردند که به بدنه‌ها آسیب زد و مسافران را دچار وحشت کرد.

فناوری برای جلوگیری از چنین حوادثی به کار می‌آید. ردیابی کشتی‌ها بر پایه‌ی رادار و سامانه‌ی شناسایی خودکار (AIS) انجام می‌شود، اما این سامانه‌ها می‌توانند توسط اپراتورها غیرفعال یا نادیده گرفته شوند.

اولویت نخست پس از برخورد، نجات جان افراد است. در حادثه‌ی Stena Immaculate، مهار آتش و تخلیه‌ی بیش از ۳۰ خدمه در دستور کار قرار گرفت. مقام‌ها محدوده‌ای به شعاع یک کیلومتر را برای جلوگیری از تردد دیگر کشتی‌ها مشخص کردند و تیم‌های نجات با استفاده از فوم و سدهای مهار، تلاش کردند مانع گسترش آلودگی سوخت شوند؛ همان رویکردی که در بزرگ‌ترین نشت‌های نفتی تاریخ نیز به‌کار رفته بود.

Getty Images

بزرگ‌ترین نگرانی به خطرات زیست‌محیطی مربوط می‌شود. هرچند سوخت جت سمی است اما سریع می‌سوزد، مانند حادثه‌ی بریتانیا که بیشتر سوخت هنگام انفجار شعله‌ور شد. با این حال، سوخت دیزل سنگین مورد استفاده‌ی هر دو کشتی تهدید بلندمدت‌تری ایجاد می‌کرد.

کارشناسان هشدار دادند نابودی زیستگاه‌ها حیات پرندگان دریایی از جمله پافین‌ها و گانِت‌ها را در صخره‌های یورکشایر به خطر می‌اندازد. همچنین، منطقه‌ی هامبر در معرض آسیب قرار گرفت، چون نشت سوخت می‌توانست به جمعیت ماهی‌ها و پرندگان منطقه لطمه بزند. پیش‌تر استفاده از سوخت بانکر در کشتی‌ها منجر به آلودگی‌های ساحلی و تخریب اکوسیستم‌های دریایی شده بود.

تحقیقات معمولاً بر داده‌های جعبه‌سیاه دریایی (VDR) تکیه دارند که سرعت، گزارش‌های رادار و مکالمات پل فرماندهی را ذخیره می‌کند. در حادثه‌ی دریای شمال، داده‌ها نشان داد Solong بدون تغییر مسیر با سرعت کروز به سمت نفتکش حرکت کرده بود.

نقش احتمالی آب‌وهوا یا نقص فنی نیز بررسی می‌شود، اما آغاز کار همیشه با داده‌ها است. هر حادثه به مطالعه‌ای موردی تبدیل می‌شود تا خطاهای ایمنی و بی‌توجهی به پروتکل‌ها آشکار شوند و برای پیشگیری‌های آینده درس‌آموز باشند.

پیامدهای چنین برخوردهایی چیزی نیست که به‌سرعت از یاد برود و تبعات حقوقی و مالی سال‌ها ادامه دارد. پس از حادثه‌ی Solong، کاپیتان کشتی به اتهام قتل غیرعمد ناشی از سهل‌انگاری بازداشت شد.

در موارد دیگر، مناقشات حقوقی درباره‌ی مسئولیت شکل می‌گیرد. زمانی که کشتی Costa Europa در سال ۲۰۱۰ با اسکله برخورد کرد و سه خدمه کشته شدند، اختلاف بر سر نقش بادهای شدید یا خطای انسانی بالا گرفت. چنین رویدادهایی حتی به تغییر سیاست‌ها منجر می‌شود. برخوردهای دریای چین جنوبی میان کشتی‌های چین و فیلیپین که با کوبیدن یا شلیک آب‌پاش همراه بود، نگرانی‌های بین‌المللی درباره‌ی ایمنی و قواعد درگیری را افزایش داد.

برای خدمه، پیامدها بسیار شخصی است. بازماندگان ممکن است با جراحاتی روبه‌رو شوند که به پایان حرفه‌ی دریانوردی آن‌ها منجر شود و خانواده‌های مفقودشدگان بدون پاسخ باقی بمانند.

تقریباً در هر حادثه، دعواهای حقوقی درباره‌ی مسئولیت رخ می‌دهد. تعیین نقش میان مالکان کشتی و دولت‌ها دشوار است، چون شاید خطاهای انسانی، نقص تجهیزات یا ضعف نظارت عامل باشند.

عملیات جست‌وجو تا زمانی ادامه می‌یابد که امیدی برای یافتن بازمانده وجود داشته باشد. وظیفه‌ی اصلی تیم‌های اورژانس، نجات جان انسان‌ها است و رسیدگی به بار یا آلودگی در اولویت بعدی قرار دارد. در نهایت، چه درگیری‌های نظامی باشد و چه سفرهای تفریحی، برخوردهای دریایی یادآوری می‌کنند که فناوری هرگز نمی‌تواند خطر را به‌طور کامل از میان بردارد.