تراشه غیرممکن؛ چین چگونه توانست از تحریم به تولید تراشه برسد؟

نقشه‌ی فاش‌شده‌ی چین، جاه‌طلبی این کشور را نشان می‌دهد، اما ساختن این اکوسیستم پیچیده، کاری است که غول‌هایی مثل ASML دهه‌ها برای آن زمان صرف کرده‌اند. بااین‌حال، نمی‌توان سرعت پیشرفت چین را نادیده گرفت. جهش‌های SMIC و قدرت‌نمایی هواوی با محصولاتی چون Mate 70، نشان می‌دهد این اژدها با سرعتی ترسناک در حال حرکت است.

اگر فناوری LDP به ثمر بنشیند، چین نه‌تنها از تحریم‌ها عبور می‌کند، بلکه با یک گزینه‌ی ارزان‌تر و پاک‌تر، کل زنجیره‌ی تأمین جهانی را به چالش می‌کشد. اما سوالات اساسی همچنان باقی است: آیا دستگاه‌های چین به اندازه‌ی کافی قابل اعتماد خواهند بود؟ و آیا می‌توانند به تولید انبوه و بی‌نقص برسند؟

براساس پیش‌بینی‌ها، سرمایه‌گذاری‌های کلان دولتی و سیاست‌های حمایتی بلندمدت، چین را قادر خواهد ساخت تا سال ۲۰۳۰، حدود ۳۰ درصد از ظرفیت تولید جهانی نیمه‌هادی را به خود اختصاص دهد و از تایوان سبقت بگیرد. این امر موقعیت چین را به‌عنوان قطب اصلی تولید تراشه در جهان تثبیت می‌کند و وابستگی زنجیره‌های تأمین جهانی به این کشور را افزایش می‌دهد. درمقابل، ابتکاراتی نظیر «قانون تراشه» (CHIPS Act) در ایالات‌متحده و کشورهای متحد، با هدف تقویت زنجیره‌های تأمین داخلی و کاهش وابستگی طراحی شده‌اند؛ با این حال، شتاب رشد چین، چالشی جدی برای تحقق این اهداف محسوب می‌شود.

مهم‌ترین متغیر در این معادله، ادعای چین مبنی‌بر توسعه‌ی نمونه اولیه دستگاه لیتوگرافی فرابنفش شدید (EUV) است. این فناوری که در انحصار شرکت هلندی ASML قرار دارد، برای تولید تراشه‌های پیشرفته امری ضروری است. گزارش‌ها حاکی از آن است که نمونه‌ی چینی این دستگاه، مصرف انرژی را تا ۹۰درصد نسبت به دستگاه‌های فعلی کاهش می‌دهد.

این رقابت استراتژیک، دو سناریوی متضاد را برای آینده‌ی جهان ترسیم می‌کند:

در سناریوی اول، رقابت به افزایش سرمایه‌گذاری در تحقیق و توسعه منجر می‌شود. تولید انبوه تراشه‌های ارزان‌تر توسط چین، هزینه فناوری را در سطح جهانی کاهش می‌دهد و دسترسی به ابزارهای پیشرفته را برای بازیگران کوچک‌تر و اقتصادهای نوظهور تسهیل می‌کند.

اما در سناریوی دوم، جهان به دو بلوک تکنولوژی مقابل هم تقسیم می‌شود که هر یک دارای استانداردها، زنجیره‌های تأمین و اکوسیستم‌های مجزا هستند. این «دوپارگی» به محدودیت انتخاب برای مصرف‌کنندگان، تشدید تنش‌های امنیتی و کند شدن روند نوآوری جهانی منجر خواهد شد.

زمان نشان خواهد داد که کدام آینده در انتظار صنعت تراشه و تکنولوژی است.