تاوان هوش مصنوعی را ما می‌دهیم؛ افزایش قیمت جهانی رم و بازگشت به عصر حجر!

و بعد، انفجار هوش مصنوعی رخ داد.

آموزش مدل‌های زبانی بزرگ نیاز به حافظه‌های فوق‌سریع دارد. پردازنده‌های گرافیکی که برای آموزش هوش مصنوعی استفاده می‌شوند، به حافظه با پهنای باند بالا (HBM) نیاز دارند. HBM درواقع همان DRAM است که به صورت عمودی روی هم چیده شده و برای سرعت بالا بهینه شده است.

وقتی شرکت‌های بزرگ هوش مصنوعی قراردادهای سنگین می‌بندند، تولیدکنندگان حافظه هم به دنبال پول می‌روند. HBM و رم‌های سروری، حاشیه‌ی سود بسیار بالاتری نسبت به رم‌های معمولی دسکتاپ دارند و قراردادهای بلندمدت و تضمین‌شده ارائه می‌دهند.

طبق گزارش Tom’s Hardware، سامسونگ و اس‌کی هاینیکس ممکن است طی قراردادی با OpenAI برای پروژه‌ی زیرساختی «Stargate»، متعهد شده باشند که تا ۹۰۰,۰۰۰ ویفر DRAM در ماه تأمین کنند؛ رقمی که می‌تواند معادل ۴۰ درصد از کل خروجی حافظه‌ی جهان باشد.

درنتیجه، رم‌های مصرفی که من و شما برای پی‌سی یا گوشی نیاز داریم، دیگر در اولویت تولید نیستند و این یعنی کاهش عرضه و افزایش وحشتناک قیمت.

درحالی که اوضاع برای مصرف‌کنندگان وخیم بود، شرکت میکرون با اعلام خروج از بازار حافظه و ذخیره‌سازی مصرف‌کننده، نمک روی زخم مصرف‌کنندگان پاشید؛ این یعنی توقف تولید رم‌ها و SSDهای برند محبوب کروشال (Crucial).

برند کروشال همیشه به‌عنوان یک لنگر قیمتی در بازار عمل می‌کرد و رقبا را مجبور می‌کرد قیمت‌هایشان را در حد معقول نگه دارند. میکرون صراحتا اعلام کرده: «رشد دیتاسنترها که پیشرانِ آن هوش مصنوعی است، منجربه جهش ناگهانی تقاضا برای حافظه و فضای ذخیره‌سازی شده است. از همین رو، میکرون تصمیم دشواری گرفت تا از بازار محصولات مصرفی برند کروشال خارج شود؛ هدف ما بهبود روند تامین کالا و پشتیبانی از مشتریان بزرگ و استراتژیک در بخش‌هایی است که رشد سریع‌تری دارند.»

این برند تا فوریه ۲۰۲۶ (بهمن ۱۴۰۴) به فعالیت ادامه می‌دهد و پس از آن، به خاطره‌ها می‌پیوند. با حذف کروشال، تنها سامسونگ و SK Hynix به‌عنوان تامین‌کنندگان اصلی باقی می‌مانند و همان‌طور که می‌دانید، رقابت کمتر همیشه به معنای قیمت بالاتر است.

شرکت Framework، سازنده‌ی لپ‌تاپ‌های ماژولار و قابل تعمیر اخیرا اعلام کرد که قیمت رم‌های DDR5 در سفارش‌های شخصی‌سازی شده را ۵۰درصد افزایش داده است و این افزایش قیمت را صرفا واکنشی به هزینه‌های نجومی نامید که تامین‌کنندگان به آن‌ها تحمیل کرده‌اند.

X

به‌گفته‌ی فریم‌ورک،‌ یک رک سرور از سیستم GB300 انویدیا که برای توسعه‌ی هوش مصنوعی استفاده می‌شود، به‌تنهایی ۲۰ ترابایت رم HBM3E و ۱۷ ترابایت رم LPDDR5X مصرف می‌کند. این مقدار حافظه LPDDR5X رم موردنیاز برای هزار لپ‌تاپ است، درحالی‌که یک دیتاسنترِ مخصوص هوش مصنوعی، پر از هزارانِ رکِ این‌چنینی است؛ با این حساب، طبیعی است که تولیدکنندگان رم ترجیح می‌دهند خطوط تولید محدود خود را به این سرورهای پرسود اختصاص دهند تا اینکه برای لپ‌تاپ مصرف‌کننده رم تولید کنند.

شرکت لنوو هم به مشتریان تجاری خود نامه زده و اعلام کرده است که تمام پیش‌فاکتورها و قیمت‌های فعلی فقط تا اول ژانویه ۲۰۲۶ اعتبار دارند و بعد از آن، موج گرانی از راه می‌رسد.

X

از آن سمت، مدیرعامل HP هم هشدار داده که نیمه‌ی دوم سال ۲۰۲۶ بسیار سخت خواهد بود. نکته مهم اینجاست که چیپ‌های رم حدود ۱۵ تا ۱۸ درصد از کل هزینه‌ی ساخت یک لپ‌تاپ را تشکیل می‌دهند. وقتی قیمت برخی از قطعات DRAM نسبت‌به سال گذشته ۷۰ تا ۱۷۰ درصد رشد کرده باشد، سازنده‌ی لپ‌تاپ چاره‌ای جز بالا بردن قیمت نهایی ندارد.

با این اوصاف، موسسه‌ی تحقیقاتی ترند‌فورس که قبلا پیش‌بینی می‌کرد بازار لپ‌تاپ در سال ۲۰۲۶ رشد ۱٫۷ درصدی داشته باشد، حالا پیش‌بینی می‌کند که بازار با کاهش ۲٫۴ درصدی مواجه خواهد شد. به زبان ساده، لپ‌تاپ‌ها در سال ۲۰۲۶ گران‌تر می‌شوند، مدل‌های پایه ضعیف‌تر می‌مانند و پیدا کردن مدل‌های با رم بالا بدون پرداخت هزینه نجومی، به یک رویا تبدیل خواهد شد.