بانک مرکزی در تدارک تغییر سازوکار معاملات طلا؛ احتمال حذف «طلای آب‌شده استاندارد»

بانک مرکزی در نامه‌ای رسمی به پلتفرم‌های خرید و فروش طلای آب‌شده، از بررسی و تدوین سازوکار جدیدی برای فعالیت این پلتفرم‌ها خبر داده است. هرچند هنوز آیین‌نامه یا دستورالعمل مشخصی از سوی بانک مرکزی منتشر نشده و نامه در حد اطلاع‌رسانی و اعلام آغاز فرآیند بررسی بوده، اما بانک مرکزی در تدارک اجرای این طرح است.

در حال حاضر، سازوکار فعلی بازار طلا به این صورت است که پلتفرم‌های مجاز، طلای آب‌شده استاندارد را ــ که از سوی سازمان ملی استاندارد تایید عیار و خلوص آن انجام می‌شود ــ پس از فروش به‌صورت آنلاین، برای جلوگیری از خالی‌فروشی به بانک کارگشایی تحویل می‌دهند. این طلاها پس از ذوب و عیارسنجی، در قالب شمش‌های تاییدشده در خزانه نگهداری می‌شود.

اما در طرح جدید بانک مرکزی، قرار است فقط شمش‌های تولیدشده تحت نظارت مستقیم بانک مرکزی قابلیت استفاده در فرآیندهای ذخیره‌سازی و تحویل طلا را داشته باشند. در این طرح تولید این شمش‌ها انحصاری است و همین موضوع نگرانی‌هایی را در میان فعالان بازار به وجود آورده است.

چنین تصمیمی می‌تواند چند پیامد عمده برای بازار طلا داشته باشد؛ یکی از تبعات این طرح افزایش هزینه‌های عملیاتی به دلیل هزینه بالای تولید و تبدیل طلای آب‌شده استاندارد به شمش طلای استاندارد بانک مرکزی است. پیامد دیگری که اجرایی شدن این طرح دارد این است که در عرضه شمش ایجاد انحصار کرده و همچنین، موجب وابستگی کامل پلتفرم‌ها به ظرفیت محدود تولید رسمی می‌شود.

در حال حاضر، بسیاری از پلتفرم‌های فعال در حوزه طلا با تکیه بر سازوکار قانونی طلای آب‌شده استاندارد فعالیت می‌کنند. این نوع طلا بر اساس استاندارد ملی ۱۷۰۲۵ عیارسنجی و تایید شده و به‌عنوان محصولی رسمی و دارای مجوز خرید و فروش در بازار ایران شناخته می‌شود.

برخی کارشناسان معتقدند هدف بانک مرکزی از اجرای این طرح، تمرکز بیشتر بر بازار طلا و کنترل جریان عرضه و تقاضا در قالب یک چارچوب واحد است.

در حال حاضر، نامه رسمی اجرای این طرح منتشر نشده و تصمیم نهایی که بانک مرکزی در این زمینه اتخاذ کرده هنوز به‌صورت عمومی اعلام نشده است؛ با این حال، نشانه‌ها حاکی از آن است که طرح در مرحله آماده‌سازی برای اجرا قرار دارد.