اقامت ۳۷ روزه موش‌ها در فضا بلایی ناگوار بر سر آن‌ها آورد

بر اساس یافته‌های پژوهش، به‌نظر می‌رسد عامل اصلی تفاوت‌ها ریزگرانش باشد، نه پرتوهای کیهانی؛ زیرا نشانه‌ای از نقش چشمگیر تابش‌ها در کاهش تراکم استخوان دیده نشد.

یافته‌های مطالعه با نتایج پژوهش‌های پیشین روی ماهی‌های مداکا نیز هم‌خوانی داشت. این ماهی‌ها در ایستگاه فضایی بررسی شدند و پژوهشگران دریافتند که ریزگرانش باعث برهم خوردن توازن میان دو نوع سلول استخوانی می‌شود: استئوبلاست‌ها که استخوان می‌سازند و استئوکلاست‌ها که بافت استخوان را تجزیه می‌کنند.

در فضا، فعالیت استئوکلاست‌ها افزایش می‌یابد و در نتیجه، چگالی معدنی استخوان کاهش پیدا می‌کند. این فرایند نشان می‌دهد که حتی ساختارهای سلولی بدن نیز تحت تأثیر مستقیم ریزگرانش قرار می‌گیرند.

پژوهشگران در ادامه‌ی بررسی‌ها، به نکته‌ی جالبی برخوردند. برخی استخوان‌ها نه‌تنها تحلیل نمی‌روند، بلکه متراکم‌تر هم می‌شوند. برای مثال، در استخوان فک و جمجمه‌ی موش‌ها افزایش تراکم دیده شد.

یکی از توضیحات احتمالی برای این پدیده، پرفشاری خون در نواحی بالایی بدن در روزهای نخست اقامت در مدار است؛ وضعیتی که معمولاً با ورم صورت، اختلال در بویایی و سردردهای خاص همراه است. بدن پس از مدتی با این شرایط سازگار می‌شود و با کاهش حجم خون، فشار اضافی را تعدیل می‌کند.

پژوهش تازه، پنجره‌ی جدیدی به تأثیرات اقامت در فضا بر سیستم اسکلتی گشوده است. یافته‌ها نه‌تنها درک پژوهشگران از تغییرات استخوانی در ریزگرانش را ژرف‌تر کرده‌اند، بلکه مسیرهایی برای طراحی روش‌های پیشگیری یا جبران این تغییرات پیش روی آن‌ها گشوده‌اند.

هرچه شناخت بهتری از بدن در شرایط غیرزمینی داشته باشیم، آمادگی برای حضور پایدارتر در فضا بیشتر خواهد بود. و شاید روزی این شناخت، کلید زندگی طولانی‌مدت فراتر از زمین باشد.

یافته‌های پژوهش موش‌ها در مجله PLOS One منتشر شده است.