افت کیفیت، فیلترینگ گسترده و سرعت پایین؛ گزارش تازه اینترنت ایران منتشر شد

کندی (رتبه ۸۴): اینترنت ایران در Cloudflare رتبه ۹۷ دارد، با میانگین سرعت دانلود پایین‌تر از استانداردهای جهانی. گزارش سوم نشان داد سرعت ایران در رتبه ۹۷ از ۱۰۰ است، و گزارش چهارم تایید کرد که حتی پس از رفع برخی محدودیت‌ها (مانند گوگل پلی و واتس‌اپ)، افزایش ۱۰ درصدی مصرف پهنای باند رخ داد، اما سرعت کلی بهبود نیافت. این کندی، ناشی از فیلترینگ است که به گفته گزارش انجمن، مانع توسعه شبکه می‌شود.

پراختلال (رتبه ۹۲): اختلالات ساختاری، از جمله قطعی BGP، DPI پیشرفته و مسدودسازی UDP، اینترنت را ناپایدار کرده. به‌نظر می‌رسد فیلترینگ به مرحله ساختاری و رفتاری رسیده، با اختلال در پروتکل‌های کلیدی مانند TLS و SSH. در دوره حمله اسرائیل، اختلالات قبل، حین و بعد از جنگ ادامه داشت، و نرخ adoption HTTP/3 و IPv6 به سطح پیشین بازنگشت.

محدود (رتبه ۹۹): بر اساس این گزارش ایران پس از چین، محدودترین اینترنت جهان را دارد. فیلترینگ گسترده، از شبکه‌های اجتماعی تا سایت‌های آموزشی، ۸۴ درصد کاربران را به فیلترشکن سوق داده است. 

گزارش پنجم، مانند گزارش‌های قبلی، از پایگاه‌های داده معتبر جهانی استفاده کرده: شاخص تاخیر (که بخشی از اختلال را هم پوشش می‌دهد) از Google CRUX، محدودیت از OONI، و سرعت از رادار Cloudflare. این شاخص‌ها میانگین وضعیت ایران را در میان ۱۰۰ کشور برتر GDP محاسبه می‌کنند. برای مثال، در گزارش چهارم، ایران در Google CRUX رتبه ۹۱ و در OONI رتبه ۹۹ داشت.

گزارش پنجم، بدون توجه به دوران حمله اسرائیل به ایران (که اختلالات را تشدید کرد)، نشان می‌دهد وضعیت نسبت به گزارش چهارم تغییر چندانی نکرده. این رویکرد علمی، انتقادهایی از سوی وزارت ارتباطات را هم به همراه داشته، که گزارش را “دارای ایراد فنی” خوانده، اما انجمن بر اعتبار داده‌ها تاکید دارد. همچنین، گزارش به بررسی روند شش‌ماهه اخیر پرداخته، از جمله افزایش استفاده از استارلینک و اختلالات پروتکل‌های نوین مانند HTTP/3.

فیلترینگ، که به بهانه امنیت اعمال شده بر اساس گزارش انجمن حالا خودش به تهدید امنیتی بزرگ تبدیل شده. گزارش پنجم تاکید می‌کند که این سیاست‌ها، کاربران را به فیلترشکن‌های ناامن سوق داده و هزینه‌های اضافی (خرید VPN، آلودگی شبکه) تحمیل کرده است.

فیلترینگ ضررهای هنگفتی وارد کرده: نابودی استارتاپ‌ها، مهاجرت نیروی متخصص، و خروج سرمایه. انجمن تجارت الکترونیک در گزارش دوم، کیفیت اینترنت را عامل بحران اقتصاد دیجیتال خواند. در سطح جهانی نیز گزارش UNCTAD نشان می‌دهد محدودیت‌های دیجیتال رشد e-commerce را مختل می‌کند، که در ایران با تحریم‌ها ترکیب شده و شکاف دیجیتالی را عمیق‌تر کرده است.

 عجیب‌ترین سیاست فیلتر سایت‌های داخلی برای کاربران خارجی (ایران‌اکسس) اعلام شده است.. حدود ۸۰ درصد سایت‌های دولتی، از جمله مجلس و وزارتخانه‌ها، برای کاربران بین‌الملل غیرقابل دسترس‌اند.

گزارش پنجم اشاره می‌کند که بعد از انتشار گزارش چهارم، برخی دامنه‌ها رفع محدودیت شدند اما تعداد بیشتری اضافه شد. هک اخیر سامانه‌های مالی از سرورهای داخلی، پوچی این سیاست را نشان داد – هزینه سنگین بدون منفعت، مشابه فیلترینگ.