استخراج شن، قاتل خاموش بزرگ‌ترین دریاچه آب شیرین جنوب‌شرقی آسیا
استخراج شن، قاتل خاموش بزرگ‌ترین دریاچه آب شیرین جنوب‌شرقی آسیا
دانشمندان اکنون زنگ خطر را برای دریاچه تونله ساپ، بزرگ‌ترین پهنه‌ی آب شیرین در جنوب‌شرقی آسیا، به صدا درآورده‌اند. مطالعه‌ای جدید هشدار می‌دهد تقاضای فزاینده برای شن در کامبوج که برای تولید بتن و شیشه به کار می‌رود، به یک «تهدید وجودی» برای این اکوسیستم حیاتی تبدیل شده است. استخراج بی‌رویه شن از بستر رودخانه‌ی مکونگ، جریان طبیعی آب را مختل کرده و پالس حیات‌بخش فصلی این دریاچه را که میلیون‌ها نفر به آن وابسته‌اند، به شدت تضعیف کرده است.
به‌گزارش ساینس، مطالعه با استفاده از مدل‌سازی‌های دقیق هیدرولوژیکی، برای نخستین بار ارتباط مستقیم و شفافی میان کاهش سطح بستر رودخانه به دلیل استخراج شن و کاهش جریان ورودی به دریاچه تونله ساپ را نشان می‌دهد. برایان آیلر، متخصص سیاست آب در مرکز تحقیقاتی استیمسون، می‌گوید: «مشکل استخراج شن پیش‌تر مستندسازی شده، اما به‌خوبی درک نشده بود.»
اکوسیستم میزبان متنوع‌ترین سیستم جهانی برای ماهیان مهاجر آب شیرین است
یافته‌های تازه‌ی پژوهشگران تکان‌دهنده است. یکی از سناریوهای مدل‌سازی نشان می‌دهد که اگر روند کنونی استخراج شن ادامه پیدا کند، تا سال ۲۰۳۸ حجم پالس سیلابی تغذیه‌کننده‌ی دریاچه ۶۹ درصد افت می‌کند و گستره‌ی دریاچه در فصل بارانی نیز حدود ۴۰ درصد کوچک می‌شود. این اتفاق همچنین جریان خروجی آب از دریاچه به سمت دلتای مکونگ در فصل خشک را ۵۹ درصد کاهش می‌دهد که با خطر افزایش نفوذ آب شور به زمین‌های کشاورزی همراه است.
اهمیت دریاچه‌ی تونله ساپ تنها به اندازه‌ی آن محدود نمی‌شود. این دریاچه به واسطه‌ی یک پدیده هیدرولوژیکی منحصربه‌فرد، یعنی معکوس‌شدن جریان رودخانه‌ی تونله ساپ در فصل بارانی، به قلب تپنده‌ی منطقه تبدیل شده است. این پالس فصلی، حجم آب دریاچه را تا ۸۰ برابر افزایش می‌دهد و مواد مغذی لازم برای یکی از غنی‌ترین منابع ماهی‌گیری آب شیرین جهان را فراهم می‌کند.
به گفته‌ی آلیس هیوز، زیست‌شناس حفاظت محیط‌زیست، این سیستم میزبان حدود ۱۴۰۰ گونه ماهی است که یک‌چهارم آن‌ها منحصربه‌فرد هستند و آن را به «متنوع‌ترین سیستم جهانی برای ماهیان مهاجر آب شیرین» تبدیل کرده است.
پس از آب، شن دومین منبع طبیعی پرمصرف در جهان است، اما هزینه‌های استخراج آن اغلب نادیده گرفته می‌شود. زب هوگان، زیست‌شناس ماهی در دانشگاه نوادا، می‌گوید: «هزینه‌های زیست‌محیطی، اقتصادی و اجتماعی استخراج شن احتمالاً به مراتب بیش از منافع آن است.»
هوگان می‌افزاید در مناطقی که تأثیرات این کار به خوبی مطالعه شده، استخراج گسترده تقریباً همیشه محدود یا ممنوع شده است. اگرچه کامبوج و ویتنام صادرات شن را ممنوع کرده‌اند، تقاضای سریع داخلی همچنان ماشین‌های حفاری را در بستر رودخانه‌ی مکونگ فعال نگه داشته و آینده‌ی این زیست‌بوم بی‌نظیر را در هاله‌ای از ابهام فرو برده است.
مطالعه در نشریه‌ی Nature Sustainability منتشر شده است.
منبع : زومیت
