آیا حیوانات نیز مثل ما در دام خطای دید می‌افتند؟ پاسخ پیچیده است

آیا حیوانات هم مانند انسان‌ها فریب خطاهای دید را می‌خورند؟ پژوهشی جدید نشان می‌دهد که پاسخ این پرسش ممکن است به محیط زندگی هر گونه بستگی داشته باشد. دانشمندان در مطالعه‌ای جدید دریافتند که ماهی‌های گوپی به‌شدت در برابر «خطای دید ابینگ‌هاوس» آسیب‌پذیرند، درحالی‌که قمری‌ها مقاومت بیشتری از خود نشان می‌دهند.

اما خطای دید ابینگ‌هاوس دقیقاً چیست؟ در این توهم مشهور، مغز ما فریب مقایسه را می‌خورد: یک دایره‌ی مرکزی وقتی در میان دایره‌های بزرگ‌تر قرار بگیرد، کوچک‌تر دیده می‌شود و وقتی با دایره‌های کوچک‌تر احاطه شود، بزرگ‌تر به نظر می‌آید. این پدیده نشان می‌دهد که مغز اندازه‌ها را نه به‌صورت مطلق، بلکه با توجه به زمینه‌ی اطراف تفسیر می‌کند. اکنون، به‌نظر می‌رسد این ویژگی در همه‌ی گونه‌های زنده یکسان عمل نمی‌کند.

پژوهشگران برای آزمودن فرضیه‌ای که محیط حسی بر ادراک بصری تأثیر می‌گذارد، دو گونه با سبک‌های زندگی کاملاً متفاوت را انتخاب کردند: قمری‌ها و ماهی‌های گوپی. قمری‌ها پرندگانی زمینی هستند که برای یافتن دانه‌های ریز، با دقت به جزئیات زمین نگاه می‌کنند. از سوی دیگر، ماهی‌های گوپی در آب‌های کم‌عمق و شلوغ استوایی زندگی می‌کنند؛ محیطی که در آن تصمیم‌گیری سریع و درک کلی صحنه برای بقا ضروری است.

نتایج خیره‌کننده بود: گوپی‌ها به‌طور مداوم کارتی را انتخاب می‌کردند که در آن غذا با دایره‌های کوچک‌تر احاطه شده بود؛ گویی آن را بزرگ‌تر و جذاب‌تر می‌دیدند. این رفتار نشان می‌دهد که آن‌ها، مانند انسان‌ها، پردازش کلی و وابسته به زمینه دارند. اما نتایج قمری‌ها متفاوت بود؛ برخی فریب خوردند و برخی دیگر خیر. یافته‌ها حاکی از آن است که استراتژی ادراکی قمری‌ها بیشتر بر جزئیات متمرکز است و کمتر تحت‌تأثیر زمینه‌ی اطراف قرار می‌گیرد.