راز سربه‌مهر سومین مهمان میان‌ستاره‌ای؛ شاید هرگز نفهمیم دنباله‌دار اطلس از کجا آمده است
راز سربه‌مهر سومین مهمان میان‌ستاره‌ای؛ شاید هرگز نفهمیم دنباله‌دار اطلس از کجا آمده است
داستان دنباله‌دار 3I/ATLAS، سومین مهمان میان‌ستاره‌ای که در منظومه شمسی ما رصد شده، به یک معمای کیهانی پیچیده تبدیل شده است. دانشمندان اکنون معتقدند که این جرم آسمانی در سفر چند میلیارد ساله‌ی خود در فضا، چنان تحت‌تأثیر پرتوهای کیهانی قرار گرفته که ترکیب شیمیایی سطح آن به‌کل دگرگون شده است. این دگرگونی امیدها برای شناسایی منظومه‌ی مادر این دنباله‌دار را به‌شدت کمرنگ کرده است.
از زمان کشف دنباله‌دار اطلس در ماه ژوئیه، ویژگی‌های عجیب آن، به‌ویژه میزان بالای دی‌اکسید کربن در هاله‌ی غبار و گاز اطرافش، توجه ستاره‌شناسان را به خود جلب کرده است. مشاهدات نشان می‌دهند که غلظت دی‌اکسید کربن در این دنباله‌دار دست‌کم ۱۶ برابر بیشتر از دنباله‌دارهای معمول در منظومه شمسی است.
برخی ستاره‌شناسان نیز امیدوار بودند که میزان بالای دی‌اکسید کربن نشان‌دهنده‌ی منظومه‌ی ستاره‌ای عجیب‌و‌غریبی باشد که اطلس از آن آمده است یا به‌طور غیرمحتمل، نشانه‌ای از دخالت موجودات بیگانه باشد. هرچند این موضوع در ابتدا گمانه‌زنی‌هایی درباره‌ی منشأ عجیب و غریب آن ایجاد کرد، اما اکنون یک توضیح ساده‌تر و محتمل‌تر ارائه شده است.
به‌گزارش نیوساینتیست، یافته‌های پژوهشی تازه نشان می‌دهد ویژگی‌های عجیب این دنباله‌دار، از جمله مقادیر بسیار بالای دی‌اکسید کربن در هاله‌ی گازی اطراف آن، ممکن است نه نشانه‌ای از منظومه‌ی ستاره‌ای بیگانه، بلکه محصول یک فرآیند فرسایشی طولانی باشد. براساس این پژوهش، بمباران مداوم توسط ذرات پرانرژی کیهانی در طول اعصار، مولکول‌های سطح یخی دنباله‌دار را شکسته و بازآرایی کرده و ترکیب اصلی آن را از بین برده است.
اطلس در ماه دسامبر دوباره در آسمان ظاهر خواهد شد
رومن ماجیولو از مؤسسه‌ی سلطنتی هوانوردی فضایی بلژیک و همکارانش، توضیح می‌دهند که این فرآیند آهسته اما قدرتمند، می‌تواند به خوبی توضیح دهد چرا میزان دی‌اکسید کربن در هاله‌ی این دنباله‌دار حداقل ۱۶ برابر بیشتر از دنباله‌دارهای عادی منظومه شمسی است.
آزمایش‌های تیم نیز این فرضیه را تأیید می‌کنند؛ شلیک پرتوهای کیهانی به یخ‌های مشابه آنچه در دنباله‌دارها یافت می‌شود، مقادیر فراوانی دی‌اکسید کربن و یک ته‌مانده‌ی قرمزرنگ و غنی از کربن تولید می‌کند، ویژگی‌هایی که دقیقاً در 3I/ATLAS مشاهده شده‌اند.
ماجیولو می‌گوید: «پرتوهای کیهانی به‌آرامی مولکول‌ها را می‌شکنند و قطعات واکنش‌پذیری ایجاد می‌کنند که دوباره با هم ترکیب می‌شوند و به این ترتیب، به تدریج ترکیب شیمیایی یخ دنباله‌دار را تغییر می‌دهند.»
کشف تازه، ضربه‌ای بزرگ به این ایده است که دنباله‌دارهای میان‌ستاره‌ای «فسیل‌های سرد» و دست‌نخورده‌ای از منظومه‌های دیگر هستند. به نظر می‌رسد این مسافران کیهانی، پیش از رسیدن به ما، شواهد روی سطح خود را از دست می‌دهند. متأسفانه به دلیل سرعت بسیار بالای اطلس، امکان ارسال فضاپیما برای نمونه‌برداری مستقیم از آن وجود ندارد.
با‌این‌حال، هنوز بارقه‌ای از امید باقی است. اکنون این دنباله‌دار در حال گذر از نزدیکی خورشید است و از دید ما پنهان شده، اما در ماه دسامبر دوباره در آسمان ظاهر خواهد شد. دانشمندان امیدوارند گرمای شدید خورشید بتواند لایه‌ی سطحی و تغییریافته‌ی دنباله‌دار را ذوب کند و مواد بکر و دست‌نخورده‌ی زیرین را آشکار سازد.
مشاهدات آتی با تلسکوپ فضایی جیمز وب و تلسکوپ‌های زمینی، برای شکار این فرصت طلایی حیاتی خواهند بود. به گفته‌ی سیریل اوپیتوم از دانشگاه ادینبرا، چند ماه بسیار هیجان‌انگیز در پیش داریم.
پژوهش در پایگاه داده پیش‌انتشار آرکایو منتشر شده است.
منبع : زومیت
